Cây Mít

Tên thường hay gọi: Cây Mít

Tên gọi tiếng anh: Jackfruit

Tên khoa học: Artocarpus heterophyllus

Danh mục: Cây ăn trái (trái)

I. Đặc tính thực vật học của cây Mít

Mít là loại cây ăn trái có giá trị thương mại. Tuổi thọ của cây từ 20-100 năm.

1/1 Thân:

Dạng thân gỗ, có chiều cao từ 10-30 m. Thân được bao quanh bởi lớp vỏ dầy màu xám sẫm, phân cành nhiều. Kích cỡ trung bình đường kính gốc cây từ 20 centimét – 30 centimét. Chất lượng gỗ mít được xếp và nhóm IV.

1/2 Cành: 

Cây phân thành nhiều cấp cành. Những cấp cành quyết định kích cỡ của tán lá. Kích cỡ tán lá có thể đạt từ 5-10 m. Những cành non được phủ lớp lông và vết vòng lá kèm.

1/3 Lá: 

Mọc cách, dạng lá đơn, phiến lá dầy, có kích cỡ từ 7-15 centimét. Mặt trên màu xanh đậm bóng, đầu lá ngắn. Ở các cây non lá thường chia 3 thùy. Cuống lá dài 1-2,5 centimét. Lá kèm ở lá non, ôm cành non, sớm rụng.

1/4 Hoa:

Mít có hoa đơn tính cùng gốc. Từng cụm hoa thường mọc trên thân hoặc những cành chính. Hoa đực mọc thành bông giống đuôi sóc. Cụm hoa đài có phủ lông tơ. Cụm hoa cái hình bầu dục mọc trên thân hoặc cành già, hoa cái nhỏ, mọc thành từng cụm hoa ngắn. Khi được thụ phấn thì phát triển thành quả.

1/5 Quả: 

Mít là dạng quả phức lớn, gồm nhiều quả thật. Sơ mít được tạo thành là do quả thật không phát triển. Quả thật phát triển thành múi mít. Quả mít lớn, dài từ 30-60 centimét, đường kính từ 15-30 centimét, phía bên ngoài vỏ có gai.

1/6 Hạt: 

Tạo thành từ phía bên trong quả mít thật phát triển đầy đủ. Hạt có kích cỡ dài từ 2-4 centimét, rộng 1 – 2,5 centimét. Hạt có 2 lá đài, không có nội nhũ.

II. Đòi hỏi sinh thái

2/1 Nhiệt độ, độ ẩm

Mít là loại cây ăn trái dễ tính. Nhưng nhiệt độ phù hợp cho cây Mít phát triển và sinh trưởng thuận lợi là 20 – 32^oC. Ẩm độ không khí từ 70-75%. Ở thời kỳ cây ra bông cực kỳ nhạy cảm với ẩm độ. Còn những giai đoạn khác thì độ ẩm hầu hết ít tác động.

2/2 Nước

Là loại cây có bộ rễ ăn sâu, nên khả năng hút nước ở tầng đất sâu. Vì vây cây chống hạn tốt, có thể chịu đựng được môi trường khô hạn trong 3-4 tháng. Các khu vực trồng mít cho năng suất cao thường có lượng mưa trung bình mỗi năm từ 1/000-2/000 milimét. Ngược lại mít là loại cây ăn trái không có khả năng chịu úng.

2/3 Ánh sáng

Mít là loại cây thích sáng. Ánh sáng từ 2/000 – 2/500 giờ/năm  là điều kiện tuyệt vời cho cây phát triển sinh trưởng cho năng suất cao.

2/4 Đất đai

Là loại cây có khả năng phát triển ở trên nhiều loại đất khác nhau. Nhưng đất trồng mít cần tiến hành thoát nước tốt, có tầng trồng trọt dầy. Đối với những khu vực thấp khi trồng mít cần phải được tôn cao, lên líp. Mít phát triển tốt trên những chân đất có độ PH từ 5-7,5/

III. Giá trị của cây Mít

Là loại cây ăn trái có rất nhiều giá trị cả về mặt thương mại và dinh dưỡng.

3/1 Giá trị về kinh tế

Hiệu quả kinh tế trong việc trồng mít đem lại hiệu quả kinh tế cao hơn hẳn những cây trồng khác. Với 1 ha mít, giá bán trên thị trường ngày nay dao động từ 25 – 45 nghìn đồng/ kilogam, thu nhập đạt đến 350 triệu đồng/ hecta. Mít được dùng nhiều trong chế biến trong nên công nghiệp sản xuất hang tiêu dung như nước ép, mít sấy, mùi vị bánh kẹo …Xuất khẩu sang những quốc gia trên toàn cầu, đem lại giá trị lớn cho những doanh nghiệp.

3/2 Giá trị về dinh dưỡng

Bộ phận trên cây mít có rất nhiều ý nghĩa về dinh dưỡng nhiều nhất là quả mít. Quả mít được nhận xét là trái cây lành mạnh  cung ứng một lượng calo vừa phải, nhiều chất xơ, dưỡng chất, vitamin và chất chống oxy hoá. Trong quả mít có chứa 10 loại vitamin và dưỡng chất khác nhau như Canxi, Phot pho, Kali, Mangan, vitamin A, B 2, C ….

          Thành phần dưỡng chất tính trong 100g mít

Calo	160 calo
Cacbonhydrate	40 g
Chất xơ	3 g
Protein	3 g
Vitamin A	60 mcga
Vitamin C	11,7 mcgb
Vitamin B2	0,143 mg
Magie	30,75 mg
Kali	8,26 mcg

3/3 Giá trị về dược liệu

 Cây mít là cây giầu dược tính. Toàn bộ những bộ phận của cây mít đều có dùng để làm dược liệu.

– Lá mít: chữa những bệnh về đường tiêu hoá như ăn không tiêu, tiêu chảy…; bệnh huyết áp, những bệnh ngoài da, rắn cắn..Một vài vị thuốc: Lá non làm sạch, nhai nhỏ gậm nuốt nước dần dần, bỏ bã chữa hóc xương; Lá giá rang vàng hạ thổ lấy nước uống chữa đái ra cặn trắng cho trẻ; Bệnh hen suyển: Lá mít phối hợp lá mía, than tre sắc lấy nước uống…

– Vỏ thân phơi khô sắc nước uông có công dụng an thần (không sử dụng cho phái nữ có thai).

– Nhựa mít trích từ thân trộn với giấm bôi trực tiếp trị mụn nhọt sứng tấy.

– Hoa mít, quả mít non sắc nước uống nâng cao tiết sữa.

3/4 Giá trị trong ẩm thực

Mít được sử dụng trong ẩm thực tương đối đa dạng và phong phú. Có thể dùng mít trực tiếp như một số loại quả khác. Mít tham dự vào công nghiệp chế biến những sản phẩm tiêu sử dụng như mít sấy, mùi vị mít, siro mít, mứt mít…Mít có thể được sử dụng để chế biến một số loại món ăn khác nhau như: chè mít, sữa chua mít, mít nhồi thịt, …Là thực phẩm có mùi vị cuốn hút, đặc thù, xuất hiện hẩu hết những cách chế biến từ những món ăn dân giã đến những bàn tiệc sang trọng. Ngày nay mít càng được biết tới như một trong các loại thực phẩm không thể không có trong bữa ăn của mỗi gia đình Việt.

3/4 Giá trị phong thuỷ

– Trong dân gian cây mít có nghĩa nghĩa phong thuỷ rất rộng lớn. Quan niệm tin rằng trong nhà trồng cây mít, cả năm xanh tốt, đâm chồi nảy lộc  việc này biểu trưng cho sự phát lộc phát tài của gia chủ. Mít có hương thơm, những trái mít mọc thành chùm biểu trưng cho sự đoàn kết gắn bố, con chấu đông đúng, gia đình sum vầy hạnh phúc. Với ý nghĩa như vậy từ rất lâu rồi nhân dân ta đã có thói quen trồng mít trong vườn nhà.

– Ngày nay trên thị trường mỹ nghệ chơi phong thuỷ, gỗ mít cực kỳ được ưa thích. Ngoài ý nghĩa trồng mít làm cây phong thuỷ thì gỗ mít được sử dụng làm những đồ thờ cúng đem lại giá trị kinh tế cực kỳ cao.

 IV. Những giống mít phổ biến

Việt nam hiện nay có rất nhiều giống mít khác nhau, vậy nên về năng suất, chất lượng không giống nhau. Những giống mít được phân loại thành 2 dạng chính: Mít có múi khô (mít dai) và mít có múi ướt (mít mật, mít múi mềm).

4/1 Mít cổ truyền/ mít bản địa

Giống mít này được canh tác lâu đời, phổ biết, không tập trung ở khắp những tỉnh. Cây cao, búp và lá non không có lông, quả lớn, nặng từ 10-20 kilogam.

4/2 Mít nghệ

Giống mít nghệ cao sản là giống có thể chịu đựng điệu kiện thời tiết bất thuận tốt như khô hạn, giông bảo… Giống quả lớn, múi thơm, giòn, ngọt, phù hợp ăn tươi hoặc chế biến xuất khẩu. Ngoài ra có thể dùng làm thức ăn chăn nuôi và lấy gỗ, … Giống mít này dễ để trồng, không bị mất nhiều công chăm sóc, ít dùng thuốc bvtv (thuốc bảo vệ thực vật), … nhưng đạt năng suất cao.

4/3 Mít Tố nữ

– Cây mít Tố nữ cao đến 20 m và có thể cho trái 2 lần/năm. Cây trồng sau 3-5 năm thì bắt đầu cho trái. Cây ra nhiều quả, mỗi cây có đến hàng trăm quả. Mùa mít chin nối dài 6 tuần.

– Giống mít Tố nữ không khác mít thường nhiều. Ở trên lá và trên ngọn non có lông màu nâu dựng đứng. Vỏ có xơ dính liền, múi thường dính vào lõi.

– Quả mít có hình trứng dài, kích cỡ chiều dài khoảng 22 – 50 centimét, đường kình từ 10 – 17 centimét, khối tượng quả từ 1 – 6 kilogam nhưng phổ biến dưới 2 kilogam. Múi mít mùa xanh, vàng hoặc cam, phía bên trong hạt lớn. Hương vị giống mít ướt pho với mùi sầu riêng. Vỏ mít dày, dẻo với giai dẹp, tiết diện hình lục giác, tương đương mít ướt.

4/4 Mít thái Changai

– Thời gian sinh trưởng ngắn, có thể thu hoạch nhanh, năn suất cao, thích hợp trồng ở những khu vực đất đồi. Cây cao tới 20 m, lá dài, rộng, mọc cách, bìa lá thẳng. Hoa chùm, đơn tính, cuống lớn, không cánh, dính vào nhau thành cụm hoa kép. Hoa đực chín tiếp đến rụng, hoa cái được thụ phấn thì phát triển thành quả, quả kép.

– Mít phù hợp với thời tiết nóng ẩm, chịu hạn nhưng không có khả năng chịu được ngập úng, phù hợp trồng trên một số loại đất như đất đỏ Bazan, đất phù sa, đất xám, …

– Mít Thái cho trái sớm. Ở những khu vực không có lạnh, mít cho trái sau 8 -12 tháng sau khi tiến hành trồng. Cây khoẻ, phát triển nhanh, lá lớn bóng, cực kỳ sai trĩu quả, quả nặng từ 6-12 kilogam. Cây ra quả cả năm, ở trên cùng một cây có trái chín, có trái đang ra, múi mít thì vàng đậm, ít xơ, giòn, vị đậm, thơm mát. Cây đã phát triển hoàn chỉnh có thể cho từ 100 – 150 quả/cây.

4/5 Mít không hạt

– Mít không hạt có hương vị thơm ngon, múi và sơ có mùa vàng, độ dầy múi đồng đều, phía bên trong múi không có hạt, cùi nhỏ, cực kỳ ít xơ, tỷ lệ phần ăn được đạt 90%. Cho năng suất cao, trọng lượng quả bình quân từ 8 – 10 kilogam. Khi chín quả thường có mày vàng xanh, quả hài hòa. Cây giống phát triển mạnh, cành mộc dầy, phân bổ đồng đều quanh thân chính, lá xanh bóng, lá non cuộn tròn tựa lá chè xanh, mép lá khi còn non có răng cưa rất rõ ràng.

– Mít có vỏ mỏng, hàm lượng đường trong quả chín cao. Khi quả già vỏ có mùa vàng xanh, gai nở, những đường chỉ chung quanh gai chuyển thành màu vàng sậm. Mít không hạt có mùi vị nổi bật là, vị ngọt lịm, mùi thơm.

– Thời gian cho trái sau trồng từ 14 – 18 tháng, nếu điều kiện chăm sóc tốt thuận lợi thì cây cho trái sau trồng 10-12 tháng.

4/6 Mít ruột đỏ

– Là giống mít của Thái Lan cho giá trị kinh tế cực kỳ cao do không những có điểm mạnh lạ mắt mà chất lượng cực kỳ được ưa thích. Quả mít ruột đỏ ít xơ, múi lớn, cùi dầy, thơm nhẹ, vị ngọt vừa. Quả lớn nặng từ 15 – 17 kilogam.

– Cây có thể phát triển mạnh, gỗ cứng, thích hợp trồng trên những khu vực đất thị pha cát, có thể chịu hạn tốt, cực kỳ ít sâu hại. Thời vụ để trồng mít ruột đỏ phù hợp từ tháng 5 đến tháng 7 dương lịch.

4/7 Giống mít Viên Linh

– Cây mít Viên Linh có nguồn gốc từ Thái Lan, dễ để trồng và ít công chăm sóc. Cây phát triển mạnh, ít sâu hại, thích ứng với vùng không bị ngập úng kép dài, chịu hạn và phèn mặn trung bình. Sau khi tiến hành trồng 2 – 3 năm cây cao 4 m, đường kính tán trên 3 m; cây phân cành rộng và bắt đầu cho trái. Số hoa trên chùm: 2-4 hoa. Số quả trên chùm 1-2 quả. Quả lớn nặng từ 15-20 kilogam tuỳ thuộc điều kiện chăm sóc. Quả khi chín có màu xanh vàng, gai nở.

– Quả thường có hình dạng đẹp, chất lượng ngon và năng suất ổn định. Quả thường có vỏ mỏng (10 mm), thịt quả màu vàng tươi, đồng đều, vị ngọt và thơm nhẹ. Phù hợp dùng trong công nghệ chế biến. Mít cho trái cả năm, thời gian từ khi trổ bông đến lúc thu hoạch quả khoảng 110 – 120 ngày.