Cách nhân giống vải (phần 1: nhân giống hữu tính)

Biện pháp nhân giống hữu tính là biện pháp nhân giống bằng hạt.

* Các điểm mạnh của biện pháp nhân giống bằng hạt:

• Kỹ thuật giản đơn, dễ làm.
• Kinh phí lao động thấp, vậy nên giá cả cây giống thấp.
• Hệ số nhân giống cao.
• Tuổi thọ của cây trồng bằng hạt thông thường cao.
• Cây trồng bằng hạt thông thường có thể thích nghi rộng với điều kiện ngoại cảnh.

* Các điểm yếu của biện pháp nhân giống bằng hạt:

• Cây con trồng từ hạt thông thường khó giữ được các đặc điểm của cây mẹ.
• Cây con trồng từ hạt thông thường ra bông kết quả muộn.
• Cây con trồng từ hạt thông thường có thân tán cao, gặp khó khăn trong việc chăm sóc cũng như thu hái sản phẩm.

* Do các điểm yếu như do đó biện pháp nhân giống bằng hạt chỉ được dùng trong một vài trường hợp:

• Gieo hạt lấy cây làm gốc ghép.
• Dùng gieo hạt đối với các cây ăn trái chưa có biện pháp khác tốt hơn.
• Sử dụng trong công tác lai tạo lựa chọn giống.

* Các điểm lưu ý khi nhân giống bằng hạt:

• Phải nắm được những đặc điểm, sinh lý của hạt: Một vài hạt chín sinh lý sớm, nảy mầm ngay trong hạt (hạt mít, hạt bưởi); một vài hạt có vỏ cứng cần tiến hành xử lý hóa chất, bóc bỏ vỏ cứng trước khi tiến hành gieo (hạt xoài, hạt mận) và một vài hạt khi để lâu sẽ mất sức nảy mầm (hạt nhãn, hạt vải).
• Phải bảo đảm những điều kiện những điều kiện ngoại cảnh cho hạt nảy mầm tốt: Nhiệt độ, không quá thấp hoặc quá cao, ẩm độ đất bảo đảm 70-80% ẩm độ bão hòa và đất gieo hạt phải tơi xốp, thoáng khí.
• Phải tuân theo nghiêm ngặt những bước lựa chọn: Chọn cây giống có thể sinh trưởng khỏe, cho năng suất cao và chất lượng tốt; chọn các cây mang đầy đủ những đặc tính của giống muốn nhân; chọn các quả thường có hình dáng đặc thù của giống; chọn các hạt lớn, mẩy, hài hòa và chọn cây giống lớn, khỏe, sinh trưởng hài hòa.

* Những biện pháp gieo hạt làm cây con

• Gieo ươm hạt trên luống đất:

+ Đất gieo hạt phải được cày bừa kỹ, bón lót 50 – 70 kilogam phân chuồng hoai mục + 0,5 – 0,7 kilogam supe lân/100m² và lên thành những luống cao 10 – 15 centimét, mặt luống rộng 0,8 – 1m, với khoảng cách giữa những luống 40 – 50 centimét.

+ Hạt được gieo thành hàng hoặc theo hốc với những khoảng cách phụ thuộc vào loại cây ăn trái, gieo ươm để lấy cây ra ngôi hoặc gieo trực tiếp lấy cây con. độ sâu lấp hạt từ 1 – 3 centimét phụ thuộc vào thời vụ gieo và phụ thuộc thời vụ gieo và phụ thuộc vào hạt giống cây ăn trái đem gieo.

+ Những khâu chăm sóc phải được làm liên tục như: tưới nước dưỡng ẩm, nhổ cỏ, xới xáo phá váng, bón phân, nhất là theo dõi, phát hiện và ngăn ngừa, diệt trừ bệnh kịp lúc. Bón thúc bằng nước phân chuồng pha loãng 1/10 – 1/15 hoặc một số loại phân vô cơ pha loãng 1%.

• Gieo ươm hạt trong bầu:

Biện pháp gieo ươm hạt trong túi bầu được dùng cho cả biện pháp nhân giống bằng hạt và gieo ươm cây gốc ghép cho nhân giống bằng cách ghép. Hạt giống được gieo trực tiếp vào trong túi bầu tiêu chuẩn hoặc gieo vào trong túi bầu nhỏ rồi triển khai ra ngôi sau. Hạt giống thường hay được xử lý và ủ cho nứt nanh mới tiến hành xử lý gieo. Hỗn hợp bầu đang được dùng là đất + phân chuồng hoai mục với tỷ lệ là 1m³ đất mặt + 200 – 300 kilogam phan chuồng hoai mục + 10 – 15 kilogam supe lân. Những khâu cách chăm sóc được triển khai tương đương như biện pháp gieo ươm hạt trên luống đất.

Cách chọn và nhân giống vải

– Tiêu chuẩn cây con: Phải chọn cây con đúng giống quy định. Với những giống chín sớm phải có đường kính gốc là: 1-1,5 centimét ; đường kính cành ghép: 0,7 centimét, chiều dài cành ghép trên 40 centimét. Với những giống chính vụ, những chỉ tiêu tương ứng là: 0,8-1 centimét, 0,5-0,7 centimét và 30-40 centimét. Cây con phải có 2-3 cành cấp I trở lên và không được nhiễm một số loại sâu hại nguy hiểm.

– Tuyển chọn những giống vải địa phương, đặc biệt quan tâm tới những giống vải có thời gian quả chín sớm và chín trung bình, chất lượng tương đối, được người tiêu sử dụng đồng ý. Nên lưu ý đầu tư thâm canh và gia tăng diện tích trà vải quả chín sớm và chín giữa vụ.

– Ứng dụng cả 2 biện pháp chiết cành và ghép cành để nhân nhanh diện tích những giống vải lại.

– Hợp tác khoa học giữa Việt Nam và Trung Quốc để nghiên cứu, nhập nội và trồng thử nghiệm một số loại giống vải, nhãn của Trung Quốc có cho năng suất cao, đạt chất lượng tốt, có thời gian quả chín và thu hoạch khác với vải thiều của Việt Nam.

– Tích cực tổ chức tuyên truyền, tập huấn cách trồng, chăm sóc, cách phòng trừ sâu hại gây bệnh vải… cho nông dân khu vực trồng cây vải.

Có thể nhân giống bằng hạt, ghép và chiết cành. Chiết cành là biện pháp phổ biến nhất: Chọn cây vải mẹ mỗi năm sai trĩu quả, có chất lượng cao, tuổi từ 8-15 năm. Chọn cành khỏe, đường kính 1-1,5 centimét, mọc hơi xiên ở phía ánh sáng. Bóc khoanh, cắt một đoạn vỏ đài 2-3 centimét sử dụng dao cạo sạch, để khô trong khoảng 3-4 ngày, rồi sử dụng đất mầu đã trộn sẵn với phân mục, rơm mục, bao bọc quanh chỗ cắt, ngoài bầu đất bọc giấy pôliêtylen, ở trên đầu buộc hơi lỏng, bên dưới buộc chặt. Mùa chiết cành tối ưu nhất là tháng 3-4 hoặc tháng 7-8/ Sau 3 tháng bầu có rễ, cắt đem giâm trong vườn ươm (hạ thổ), 4-6 tháng sau trồng ra vườn. Nếu gặp hạn cần phải tưới cho bầu đủ ẩm.