Phương pháp hạn chế sự gây hại của bệnh cháy bìa lá trên lúa

Bệnh cháy bìa lá còn được gọi là bệnh bạc lá lúa do một trong các loại vi khuẩn có tên là Xanthomonas oryzae gây nên, đây chính là một bệnh thường hay xuất hiện và gây bệnh nhiều ở các khu vực, các vụ lúa thường có gió lớn, mưa bão lớn, do đó đúng như những bạn đã nhìn thấy là chúng thường gây bệnh ở những vụ lúa hè-thu nhiều hơn những vụ lúa đông-xuân.

Bệnh có thể phát sinh gây bệnh trong toàn bộ giai đoạn sinh trưởng của cây lúa từ thời kỳ mạ cho đến lúc trỗ chín. Tuy vậy ở thời kỳ mạ dấu hiệu của bệnh thể hiện không đặc thù như ở các thời kỳ tiếp đến.

Vi khuẩn thường thâm nhập vào trong cây qua thủy khổng, lỗ khí ở phía trên chóp lá, mép lá, nhất là qua vết thương cơ giới trên lá, do đó vết bệnh giai đoạn đầu thường ở mép lá, chóp lá tiếp đến lan dần vào phiến lá hoạc lan thẳng xuống gân chính. Vết bệnh rộng dần ra theo đường gợn sóng hoặc thẳng, mô bệnh xanh tái, vàng lục cuối càng cháy khô (nên ở Miền nam gọi là bệnh cháy bìa lá) và có màu nâu xám hoặc trắng bạc (những tỉnh phía Bắc gọi là bệnh bạc lá). Ranh giới giữa chỗ bị nhiễm bệnh và không bị nhiễm bệnh rất rõ ràng rệt, có giới hạn theo đường gợn sóng màu vàng rơm, cũng có khi ranh giới này không có màu vàng, thỉnh thoảng ranh giới chỉ là một đường chỉ có màu nâu xẫm đứt quãng hoặc không đứt quãng.

Bệnh cháy bìa lá (bạc lá lúa) căn bệnh đáng lo ngai trên cây lúa

Khi đã tiếp xúc với bề mặt lá lúa có màng nước ướt, vi khuẩn dễ dàng dịch chuyển tiến vào phía bên trong mô lá qua các lỗ khí, qua vết thương cơ giới trên lá. Khi đã vào được phía bên trong lá vi khuẩn sinh sản nhân số lượng, thông qua những bó mạch dẫn chúng dịch chuyển tỏa ra dần ra chung quanh. Chính vì vậy vào các thời gian có mưa nhiều đã tạo cơ hội cho vi khuẩn thâm nhập, phát triển gây bệnh cho cây lúa nhiều hơn so sánh với các thời gian khô nắng.

Trên bề mặt của lá lúa bị nhiễm bệnh vào các ngày mthích ẩm, khí hậu ẩm thấp hoặc vào buổi sáng sớm thường hay xuất hiện các giọt keo vi khuẩn màu vàng ứa ra từ chỗ vết bệnh, từ các giọt keo này thông qua sự va chạm giữa những lá lúa nhờ mưa gió mà phát tán sang những lá khác, cây khác.

Bệnh thông thường gây bệnh trên các lá đã trưởng thành trở đi, tác hại chủ eyeus của bệnh là khiến cho lá lúa, nhất là lá đòng sớm bị tàn lụi, nhwnh chóng bị khô chết, bộ lá xơ xác. Nếu cây lúa bị bệnh sớm lại gặp hoàn cảnh thời tiết thuận lợi mà dường như không phát hiện và có giải pháp phòng trị kịp lúc, bệnh sẽ gây bệnh nặng và có khả năng làm “cháy” cả lá lúa hoặc cả bụi lúa, lá lúa bị mất diệp lục tố, ảnh hưởng nhiều đến hiệu xuất quang hợp tích lũy chất khô của cây dẫn tới hạ khối lượng hạt, tỷ lệ lép lửng sẽ cao, năng suất sẽ bị sút kém. Nếu bệnh phát sinh và gây bệnh trễ vào thời kỳ chín sữa trở đi thì ảnh hưởng nhiều đến năng suất không nhiều lắm.

Ngoài cây lúa còn thấy vi khuẩn tồn đọng trên cả một vài cỏ dại như cỏ lồng vực, cỏ môi, cỏ gừng bò… đây chính là nguồn gây bệnh lưu truyền cho vụ sau. Tuy vậy qua nghiên cứu những nhà chuyên môn cho biết nguồn gây bệnh lây nhiễm cho vụ sau đa số là qua hạt giống và tàn tích của cây lúa bị nhiễm bệnh trên ruộng đồng.

Hiện thực ruộng đồng cho biết bệnh thông thường phát sinh, phát triển và gây bệnh nhiều khi nhiệt độ trong không khí khá cao (khoảng 26-30 độ C), độ ẩm cao (từ 90% trở lên) trong những đợt mưa, gió, bão. Nếu trên ruộng đồng đã sẵn có nguồn gây bệnh và các điều kiện thuận lợi về thời tiết như đã nói ở phía trên đang xuất hiện mà lại gặp ruộng trồng giống nhiễm, ruộng đang ở thời kỳ đòng trỗ trở đi, ruộng được bón nhiều phân đạm hóa học không hài hòa với lân và kali khiến cho cây lúa tốt lốp, yếu ớt… thì bệnh dễ phát sinh và gây bệnh nặng.

Để ngăn ngừa tác hại của bệnh phải ứng dụng phối hợp nhiều giải pháp 1 cách đồng bộ. Sau đây chính là một vài giải pháp chính

• Ở các khu vực thường bị nhiễm bệnh gây phá hại mỗi năm, bằng hiện thực ruộng đồng của các vụ trước đó năm trước những bạn nên chọn các giống ít bị bệnh để gieo trồng cho vụ sau. Đừng nên gieo trồng các giống mẫn cảm nhiều với bệnh như Jasmine, Khao Dawk Mali… Mỗi gia đình nên xây dựng một khu ruộng nhân giống riêng, ứng dụng nhiều giải pháp 1 cách tổng hợp bảo vệ cây lúa giống không bị bệnh để sản xuất ra hạt giống sạch bệnh cho vụ sau.
• Trước khi xuống giống cần vệ sinh ruộng đồng sạch sẽ, thu gom sạch rơm rác, tàn tích của cây lúa từ vụ trước đó và dọn dẹp sạch cỏ dại trên ruộng, nhất là một vài loài cỏ là ký chủ phụ của bệnh như cỏ lồng vực, cỏ môi, cỏ gừng bò…
• Phải bón phân hài hòa giữa đạm, lân và kali, hạ bớt nguồn đạm vô cơ, nếu có khả năng đẩy mạnh bón thêm phân hữu cơ đã được ủ hoai mục. Vào vụ hè-thu và vụ mùa, sau mỗi đợt mưa lớn gió lớn nên xịt ngừa bằng một trong vài loại thuốc như: Copper Zinc, Coc 88, Kocide, Champion…
• Nếu nhận thấy các ruộng chung quanh đã bị bệnh cần gia cố lại bờ bao không cho nước từ các ruộng đó thâm nhập mang nguồn gây bệnh vào ruộng nhà của mình.
• Khi cây lúa chớm bị nhiễm bệnh cần dừng ngay phân đạm, bón bổ sung phân kali, đồng thời sử dụng một trong một số loại thuốc như: Golcol 20SL, Supercin 20EC/40EC/80EC, Kasuran, Kasumin, Starner, Sasa… để phun xịt, khoảng 7-10 ngày 1 lần.