Những tiêu chuẩn kỹ thuật trồng và chăm bón cây xạ đen

1/ Thời vụ để trồng

Cũng như chủ yếu nhiều loại cây trồng khác xạ đen được canh tác vào hai vụ chính là vụ xuân và vụ thu:

 – Vụ xuân: từ tháng 3 tới tháng 4

 –  Vụ thu: từ tháng 8 đến tháng 9

Có thể trồng xạ đen vào các ngày trời râm mát hoặc có mưa nhỏ.

2/ Phương pháp trồng

2/1/Trồng dưới tán rừng tự nhiên

– Xạ đen có thể trồng dưới tán rừng tự nhiên nghèo kiệt, hoặc trong những khu đất trống của rừng tự nhiên.

– Mật đột trồng phụ thuộc vào hiện trạng của rừng và những khoảng đất trống dưới tán rừng. Nhưng thông thường tiến hành trồng với mật độ 1/500 – 2/000 cây/ hecta.

2/2/ Trồng dưới tán rừng trồng

– Trồng xạ đen dưới tán rừng trồng vừa có thể tận dụng tối đa được không gian dưới tán rừng, vừa giảm công chăm sóc rừng trồng và tận dụng tối đa được không gian dinh dưỡng dưới tán rừng.

– Mật độ để trồng: 1/500 – 2/000 cây/ hecta

2/3/ Trồng dưới tán cây ăn trái trong vườn

– Tận dụng không gian trống trong những vườn cây ăn trái chúng ta có thể trồng xencây xạ đen góp thêm phần gia tăng thu nhập trên một đơn vị diện tích đất.

– Mật độ để trồng: 1/000 – 1/500 cây/ hecta

               Câyxạ đen                                                                Cây ăn trái

Hình 1: Xạ đen trồng dưới tán cây ăn trái

2/4/ Trồng thuần loài trên đất trống

Mật độ để trồng: 2/500  – 3/000 cây/ hecta.

Hình 2:  Xạ đen có thể trồng thuần loài trên đất đồi trống

2/5/ Trồng tận dụng đất ở bên đường đi, bờ mương, bờ kênh…

– Mô hình này góp thêm phần ngăn ngừa cây dại phát triển mặt khác lại có thêm thu nhập cho bà con nông dân

– Thường tiến hành trồng với khoảng cách: 2x2m 1/3/ Mật độ để trồng

– Trồng dưới tán rừng tự nhiên mật độ: 1/000 – 2/000 cây/ hecta

– Trồng dưới tán rừng trồng với mật độ: 1/000 – 2/000 cây/ hecta

–  Trồng dưới tán cây ăn trái mật độ: 1/000 – 1/500 cây/ hecta

– Trồng tận dụng đất ven đường đi, bờ ao, bờ kênh… với khoảng cách 2x2m.

3/ Mật độ để trồng

– Trồng dưới tán rừng tự nhiên mật độ: 1/000 – 2/000 cây/ hecta

– Trồng dưới tán rừng trồng với mật độ: 1/000 – 2/000 cây/ hecta

– Trồng dưới tán cây ăn trái mật độ: 1/000 – 1/500 cây/ hecta

4/ Chuẩn bị đất trồng

4/1/ Phát dọn thực bì

– Xử lý thực bì nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho công việc làm đất và trồng cây. Hạn chế thực bì chèn ép cây non mới trồng

4/1/1/ Phát, dọn toàn diện (phát, dọn trắng)

–  Phát thực bì: Phát từ dưới dốc lên, hướng phát theo đường đồng mức

–  Trình tự những bước phát dọn thực bì:

Bước 1: Phát tất cả thảm tươi, cây bụi, dây leo, các cây có đường kính dưới 6 centimét, phát thấp gốc dưới 10 centimét, băm cành nhánh thành đoạn ngắn không quá 1m.

Hình 3: Phát dọn thực bì toàn diện

Bước 2: Khai thác, tận dụng gỗ, củi, chặt các cây có đường kính từ 6 centimét trở lên, tuỳ theo đòi hỏi dùng mà phân loại, cắt khúc cho thích hợp. Cần bảo đảm an toàn lao động khi chặt hạ cây

Bước 3: Gạt tất cả thực bì đã phát sang khu vực phát dọn hình thành đường băng cản lửa rộng 10 ¸ 12

4/2/2/ Dọn thực bì

– Dọn bằng phương pháp đốt: Sau khi phát 2 tuần, cành nhánh bắt đầu khô, gạt thành các đống nhỏ và đốt trên toàn diện tích, khi đốt phải làm đường băng cản lửa và châm lửa cuối hướng gió.

Hình 4: Dọn thực bì bằng phương pháp đốt

–   Dọn thực bì bằng phương pháp để mục: Thường vận dụng ở các nơi dễ gây nên cháy rừng hoặc nơi có độ dốc lớn. Thực bì sau khi phát để khô rụng hết lá, dọn thành băng, theo đường đồng mức, sao cho không ảnh hưởng nhiều đến việc làm đất trên băng trồng cây sau này

–  Phát, dọn cục bộ theo băng

– Ứng dụng nếu tiến hành trồng xạ đen dưới tán rừng thứ sinh nghèo kiệt, nơi có độ dốc lớn.

– Băng phát chạy theo đường đồng mức, có bề rộng 10 ¸ 30m

–  Thực bì sau khi phát xếp gạt sang băng không phát hoặc xếp đống rồi đốt trên băng phát

Hình 5: Phát dọn thực bì theo băng

4/2/ Làm đất

4/2/1/ Làm đất toàn diện

– Cuốc đất trên toàn diện tích trồng xạ đen sâu 10 ¸ 15 centimét tiếp đến cuốc hố có kích cỡ, cự ly, mật độ theo loài cây trồng.

–  Điểm mạnh: Cải tạo tất cả lớp đất mặt, dưỡng ẩm cho đất, diệt trừ đa số cỏ dại

– Điểm yếu: Dễ bị xói mòn lớp đất mặt nên hạn chế ứng dụng nơi có độ dốc trên 200

–  Làm đất theo băng

–  Cày lật đất theo băng: Cày băng chạy theo đường đồng mức, băng cày rộng 150 centimét, sâu 20 ¸ 30 centimét ứng dụng nơi có độ

dốc dưới 150

+ Cuốc hạ băng rộng 120 centimét, băng chạy theo đường đồng mức + Mặt băng dốc vào mái taluy

+ Cuốc hố có kích cỡ, cự ly và mật độ theo thiết kế tương ứng với từng phương pháp trồng

4/2/2/ Làm đất theo hố

+  Làm đất theo hố là biện pháp được ứng dụng phổ biến ngày nay.

+ Cách bài trí hố nằm phía trên hàng chạy theo đường đồng mức, những hố sắp xếp so le theo hình nanh sấu.

+ Trên thực tế sản xuất ngày nay có thể sắp xếp hố theo đường dọc từ đỉnh xuống chân núi.

   Cự ly hố, cự ly hàng, mật độ cụ thể theo từng phương pháp trồng

4/3/ Cuốc hố, bón lót

– Kích cỡ hố: 30x30x30 centimét

–  Cuốc lật hoặc xới đất, rẫy cỏ cục bộ 1m2 chung quanh vị trí đào hố, nhặt sạch rễ cây lớn (trên 2 centimét )

– Cuốc hố kích cỡ 30 x 30 x30 centimét, khi đào lưu ý để riêng lớp đất mặt một bên bên trên dốc, chặt đứt tất cả rễ cây có trong người hố, hố phải vuông và đứng hố, hoàn tất việc cuốc hố trước khi có thể trồng, 1 tháng

– Cuốc hố xong, phơi ải 2 – 4 tuần

– Bón lót mỗi hố 5 kilogam phân chuồng hoai mục + 0,2 kilogam phân lân

– Lấp hố trước khi có thể trồng, 15 ngày, lấp tất cả lớp đất mặt đã nhặt hết rễ cây, sỏi, đá xuống hố, mặt hố lấp xong phải cao hơn mặt đất tự nhiên 2-3 centimét.

Hình 6: Lấp đất màu, vạc cỏ, lấp hố hoàn chỉnh

5/ Trồng cây

5/1/ Tạo hố.

Sử dụng cuốc hoặc bay tạo hố có độ sâu hố lớn hơn chiều cao bầu từ 2 ¸ 4 centimét tiếp đến san phẳng đáy hố.

5/2/ Rạch vỏ bầu và đặt cây xuống hố.

– Rạch vỏ bầu: Sử dụng dao tem rạch vỏ bầu theo chiều dọc bầu. Đòi hỏi bầu không bị vỡ và đứt rễ cây.

–  Đặt cây xuống hố: Nhẹ nhàng đặt cây xuống hố giữ cho cây thẳng đứng.

5/3/ Lấp và nén đất.

– Lấp đất lần 1: Lấy đất nhỏ lấp kín chung quanh 2/3 chiều cao bầu nhẹ nhàng nhấc vỏ bầu. Sử dụng hai bàn tay nén đất chặt chung quanh bầu theo chiều thẳng đứng không nén vào bầu làm vỡ bầu.

– Lấp đất lần 2: Lấp đất kín bầu và tiếp tục nén đất quanh bầu.

– Lấp đất lần 3: Trùm kín mặt hố (Trên cổ rễ 1¸ 2 centimét ), vun đất tạo mặt hố có hình mâm xôi hay phẳng tuỳ theo đặc tính loài cây.

           1                              2                                3                              4                           5                      6

             1 Tạo hố; 2/ Rạch vỏ bầu ;3/ Đặt cây xuống hố; 4/ Lấp đất lần 1; 5 Lấp đất lần 2; 6/ Lấp đất lần 3

Hình 7: Những bước trồng cây giống có bầu

  Lưu ý: Sau khi tiến hành trồng Xạ đen 01 tháng, triển khai kiểm tra tỷ lệ cây sống, cây chết và triển khai trồng dặm những cây chết.

6/ Chăm sóc sau trồng

6/1/Tưới nước

– Trong khoảng thời gian đầu khi vừa mới trồng nếu thời tiết quá khô hạn chúng ta có thể tưới cho cây cố gắng không làm cho cây bị héo chết.

Khi cây đã ổn định thì không cần thiết phải tưới nước vì xạ đen là loại cây có thể chịu được khô hạn cao.

Hình 8: Cây xạ đen được canh tác ở vườn hộ

6/2/ Làm cỏ, xới đất

– Phát dọn dây leo và hoa cỏ lấn át xạ đen, dưỡng ẩm cho gốc cây.

– Phát thực bì, dây leo. Phát sát gốc, chiều cao gốc chặt không quá 5 centimét, dập cành nhánh sát mặt đất.

– Dọn dẹp sạch chung quanh gốc cây có đường kính từ 0,8 – 1,0 m

– Làm cỏ, xới đất, vun gốc:

– Trong 2 năm đầu: hằng năm 2-3 lần phát cỏ xâm lấn và xới xung quanh gốc đường kính 0,8 – 1,0m.

Hình 9: Làm cỏ xung quanh gốc nbsp;                       Hình 10: Xới đất vun gốc + Làm cỏ xới đất theo hố:

– Vạc cỏ chung quanh gốc cây có đường kính rộng từ 0,8 ¸1,0m

– Xới đất chung quanh gốc cây cách xa gốc cây từ 10 – 20 centimét, độ sâu xới đất từ 10 ¸15 centimét, càng xa gốc cây càng cuốc sâu hơn.

– Đường kính hố xới từ 0,8 ¸1,0m, xới đất phối hợp vun gốc, vun cao hơn mặt hố từ 3 ¸5 centimét.

6/3/ Bón phân

Tới năm thứ 3 triển khai bón thúc cho cây:

– Một số loại phân thường sử dụng như: NPK, phân chuồng hoại mục

– Số lần bón: từ năm thứ 3 năm, hằng năm bón 1 lần.

– Lượng phân bón: Phân NPK bón 0,3 kilogam /cây/năm hoặc phân chuồng hoai mục 3 kilogam /cây/năm.

– Kỹ thuật bón: Bón theo rạch sâu 15 – 20 centimét, chung quanh và cách gốc 40 – 50 centimét, lấp đất kín rạch.

Hình 11: Bón phân cho cây

6/4/ Bảo vệ cây xạ