Bọ cánh tơ

Họ Thripidae

Bộ cánh tơ: Thysanoptera

Dấu hiệu, sự gây hại của bọ cánh tơ

Cả bọ non nở ra đến khi trưởng thành, chúng bám ở mặt dưới lá non, tôm chè và trên cọng búp để gây bệnh, khiến cho mặt dưới lá và trên cọng búp nổi lên đường sần sùi song song màu nâu xám.

Bọ cánh tơ và dấu hiệu gây bệnh của bọ cánh tơ

Búp chè bị hại có dấu hiệu cứng, lá dầy màu xanh sẫm, có thể lá bị nhăn hoặc biến đổi về hình dạng. Chỉ cần một số con bọ cánh tơ vẫn có khả năng làm hạ chất lượng búp chè, búp chè bị hại sẽ bị khô, giòn dễ vỡ vụn, chè chế biến sẽ có vị đắng hơn, pha chè nước bị vàng kém xanh.

Khi chè bị bọ cánh tơ hại nặng, lá và tôm chè bị rụng sớm, lá non bị biến đổi về hình dạng, những mầm non héo thâm và ảnh hưởng nhiều đến năng suất búp chè lứa tiếp theo.

Đặc tính hình thức biểu hiện ra bên ngoài, sinh sống gây bệnh của bọ cánh tơ

+ Đặc tính hình thức biểu hiện ra bên ngoài

Trưởng thành: dài khoảng 0,5 – 1,2 milimét, có 4 cánh hẹp, ở trên cánh có rất nhiều lông tơ dài, thân có màu từ đỏ nâu nhạt hoặc màu vàng xanh nhạt.

Trứng: có hình dáng như quả đậu, dài khoảng 0,3 – 0,4 milimét, trứng được đẻ ở phía trong mô lá non và mầm non.

Bọ non: Không có cánh. Thân dài khoảng 0,4 – 0,6 milimét. Đẻ trứng ở phía trong mô lá non và mầm non.

Nhộng: Khi đẫy sức bọ cánh tơ non chuyển thành dạng nhộng non. Nhộng non có những râu mọc ra phía trước và có hai miếng cánh nhỏ.

Sau khoảng 2 – 4 ngày nhộng non lột da chuyển thành nhộng bọc. Nhộng bọc thường xuất hiện ở trên những lá rụng hoặc phía trên mặt đất

+ Đặc điểm sinh sống gây bệnh.

Bọ cánh tơ thường dồn vào một chỗ gây bệnh trên những nương chè khô hạn, còi cọc, chè già.

Bọ cánh tơ thường ít di chuyển, sống đa phần ở mặt sau lá cực kỳ non và ở khe hở của tôm chè.

Trứng đẻ từng quả vào mô lá gần gân lá, trứng từ khi đẻ đến nở khoảng 8 -16 ngày tuỳ thuộc vào nhiệt độ môi trường.

Sâu non hoạt động gây bệnh trên những tôm chè, mặt sau lá non và trên cọng búp và sống khoảng 8 -16 ngày.

Khi đẫy sức sâu non vào nhộng.

Thời gian nhộng non khoảng 2-4 ngày và nhộng bọc khoảng 4-7 ngày. Trưởng thành từ khi vũ hoá đến khi chết khoảng 5-19 ngày.

Tuổi đời của bọ cánh tơ khoảng 21- 42 ngày (có thể hoàn tất từ khi trứng đến con đã phát triển hoàn chỉnh có khả năng đẻ trứng).

+ Đặc điểm phát sinh, phát triển:

Bọ cánh tơ thường phát triển mạnh trong khí hậu khô, nóng, hằng năm bọ cánh tơ có 2 đợt bột phát:

Đợt 1: từ tháng 4 đến tháng 8, đợt này chè đang ra lá mới, bọ cánh tơ gây bệnh nặng.

Đơt 2: từ giữa tháng 10 đến cuối tháng 11, đợt này gây bệnh ít và thường trên diện hẹp.

Trong những giống chè thì giống Shan bị hại nặ ng nh ất, giống Trung du và PH1 bị hại như nhau, những giống TRI 777 và đại bạch trà bị cánh tơ hại ít hơn.

Biện pháp điều tra phát hiện bọ cánh tơ

Cần liên tục kiểm tra theo dõi bọ cánh tơ trên nương chè. Điều tra theo biện pháp 5 điểm chéo góc. Mỗi điểm điều tra 20 búp. Dùng kính lúp cầm tay để đếm bọ cánh tơ có trên búp chè và số vết gây bệnh.

Chỉ tiêu theo dõi: con/búp. tỷ lệ búp bị hại (%).

Giải pháp ngăn ngừa, diệt trừ bọ cánh tơ

– Trồng và chăm bón cây chè khoẻ mạnh để có thể chịu đựng được bọ cánh tơ.

Bọ cánh tơ thường dồn vào một chỗ gây bệnh trên những nương chè khô hạn, còi cọc, chè già và thường chỉ tấn công gây bệnh trong vài tuần, do đó việc trồng và chăm bón cho cây chè khỏe khoắn bằng những giải pháp kỹ thuật thích hợp như mỗi năm cày đất để diệt trừ nguồn bọ cánh tơ cư trú trong đất, trồng cây bao phủ đất, tưới nước dưỡng ẩm cho nương chè, phủ đất kín rễ không để rễ chè lộ lên phía phía trên mặt đất, bón phân hài hòa.

– Hái chè liên tục, triệt để để tiến hành loại bỏ trứng, bọ cánh tơ non và trưởng thành… Toàn bộ những giải pháp trên nhằm ảnh hưởng gây giảm mật độ bọ cánh tơ, cây chè sẽ sinh trưởng tốt vượt qua khỏi những thương tổn nhanh hơn.

– Kiểm tra nương chè liên tục: trong khoảng thời gian bọ cánh tơ phát triển gây bệnh nhiều, người sản xuất chè cần liên tục kiểm tra theo dõi bọ cánh tơ trên nương chè của bản thân. Dùng kính lúp cầm tay để đếm bọ cánh tơ có trên búp chè phối hợp với vết gây bệnh. Phân tích, nhận xét diễn biến của chúng trên nương chè, số lượng thiên địch, diễn biến thời tiết, tình hình phát triển và sinh trưởng của cây chè… Ở trên cơ sở đó đưa ra quyết định xem nên ảnh hưởng những giải pháp kỹ thuật nào vào nương chè cho có ích nhất.

– Bảo vệ và giúp thiên địch trên nương chè cực kì quan trọng trong việc hạn chế mật độ bọ cánh tơ. Muốn bảo vệ và giúp thiên địch người trồng chè cần hạ xịt thuốc trừ sâu và khi phải xịt thuốc thì hãy chọn những thuốc trừ sâu có phổ ảnh hưởng hẹp, ít độc hại với thiên địch.

– Chỉ xịt thuốc trừ bọ cánh tơ khi điều tra thấy đạt ngưỡng mật độ ngăn ngừa, diệt trừ: 1-2 con/búp.

* Lưu ý: Bảo đảm thời gian cách ly đúng với mỗi loại thuốc, bảo đảm quy tắc dùng thuốc bvtv (thuốc bảo vệ thực vật).

Chọn thuốc trừ sâu. Đặc biệt thuốc lựa chọn, có xuất xứ sinh học, thuốc ít độc hại.