Bọ xít muỗi

Tên gọi tiếng anh: Tea mosquilớn bug

Dấu hiệu, tác hại

• Bọ xít muỗi Helopeltis theivora hại chè

Bọ xít muỗi cả thời kỳ sâu non và trưởng thành đều gây bệnh cây chè, bọ xít sử dụng vòi chọc thủng những phần non mền của lá, búp cây chè để hút nhựa.

Vết châm của bọ xít muỗi có hình tròn hoặc gần tròn ban đầu có màu chì chung quanh có màu nhạt, tiếp đến vết châm trở thành màu nâu đậm.

Dấu hiệu bọ xít muỗi gây bệnh trên cây chè

Kích cỡ và số lượng vết châm của bọ xít thay đổi theo tuổi của bọ xít, thời tiết và thức ăn.

Số lượng vết châm của bọ xít non nhiều nhưng nhỏ, số lượng vết châm của bọ xít trưởng thành ít nhưng lớn hơn.

Vết châm sâu non nhỏ (0,3mm) hơn sâu đã phát triển hoàn chỉnh (1,75mm). Số vết châm trên búp non nhiều hơn búp già, mùa hè nhiều hơn màu đông, sâu tuổi 4 – 5 nhiều hơn sâu đã phát triển hoàn chỉnh.

Sâu non chưa có cánh phát triển đầy đủ ít di động, gây nên tác hại nặng trên từng bụi chè và vùng nhỏ.

Búp chè bị châm nhiều lá, bị quăn queo đen thui không hái được và còn ảnh hưởng nhiều đến lứa hái sau. Chè con chưa đốn bị hại nặng không lớn được. Vùng chè bị bọ xít muỗi hại nặng, lá màu đen thường có bệnh sùi cành.

Mùa hè thu số lượng vết châm nhiều hơn mùa đông, vết châm ở lá, búp non có kích cỡ lớn hơn vết châm ở lá, búp già cứng hơn.

Bọ xít muỗi thường dồn vào một chỗ gây bệnh từng bụi, từng đám chè, búp chè bị hại cong queo, cháy thui đen không thu hoạch được và gây ảnh hưởng nhiều đến năng suất những lứa búp tiếp theo, bọ xít muỗi chích hút phần non khiến cho chè bị đắng làm chất lượng chè kém.

• Bọ xít muỗi (Helopeltis bakeri, Helopeltis collari) hại trái 

Thành trùng và ấu trùng chích hút chồi và quả non gây chết nbsp;cành và rụng trái

Đặc tính hình thức biểu hiện ra bên ngoài, sinh sống gây bệnh

Cả ba loài loài đều có màu vàng hơi nâu và kích cỡ gần giống nhau.

+ Đặc tính hình thức biểu hiện ra bên ngoài:

Trưởng thành: có hình dáng giống con muỗi, kiểu miệng chính hút, vòi dài đến ngực thân dài khoảng 4,3 – 5,2 milimét.

Bọ xít muỗi Helopeltis theivora hại chè

Bọ xít muỗi (Helopeltis bakeri, Helopeltis collari) hại trái

+ Đầu có mắt kép đen, đầu màu nâu và có những vệt, dải màu vàng, mắt kép màu nâu đen, 2 râu đầu dài màu nâu.

+ Ngực mang 3 đôi chân, lưng có 1 cái chuỳ hơi cong về phía sau.

+ Bụng có 9 đốt. Con cái bụng lớn màu xanh lam, con đực bụng nhỏ xanh da trời, toàn thân dài từ 5 – 7 milimét. Ở trên lưng có một chuỳ nhỏ nhô lên giống như kim.

Trứng: Hình ô van, màu trắng trong suốt, phía đầu nhỏ của trứng có 2 lông mảnh dài không bằng nhau nhô ra ngoài mô cây, trứng nằm trong phần cọng búp hoặc trên gân chính lá non

Bọ xít non:

Khi vừa mới nở có màu vàng có rất nhiều lông, đến khi đẫy sức chuyển sang màu xanh ánh vàng, chuỳ và mầm cánh có màu vàng nâu, mầm cánh phủ hết đốt bụng thứ 4/

Sâu non có 5 tuổi:

– Sâu non 1 tuổ i: Màu nâu, ánh trong, có rất nhiều lông, râu nâu, mắt kép hung đỏ, đít cong hoạt động nhanh nhẹn.

– Sâu non tuổi 2: Màu vàng nhạt, lẫn xanh non, ở trên lưng có chuỳ, chưa có cánh, mắt kép hung đỏ, lưng bụng có khối tròn màu vàng.

– Sâu non tuổi 3: Màu xanh lá mạ, đầu hơi vàng có mầm cánh trùm kín hết ngực, mắt kép hung đỏ, râu vàng nâu, chân màu vàng trong, có nhiêu vết đen nhạt.

– Sâu non tuổi 4: Màu xanh lá non búp chè, ít lông, mầm cánh dài, râu màu vàng, mắt kép hung đỏ.

– Sâu non tuổi 5: Màu cánh nâu nối dài ở dụng, thân phát triển mạnh theo chiều dài, đôi chân sau phát triển rõ, gợn nhiều vết đen.

+ Đặc tính sinh sống:

Bọ xít muỗi ưa sống ở các nơi ẩm thấp, chè sinh trưởng xanh tốt. Ở trên nương chè bọ xít muỗi tập trung hại nhiều ở các chỗ râm mát, rậm rạp.

Mùa hè bọ xít muỗi hoạt động gây bệnh vào sáng sớm, chiều tối hoặc sau cơn mưa trời hửng nắng.

Mùa đông bọ xít muỗi thường hoạt động gây bệnh mạnh vào buổi trưa và buổi chiều.

Bọ xít non thường hay sống theo nhóm 2 – 3 con trên một búp hoặc trên lá non gần búp. Thông thường thời gian cho giai đo ạn bọ xít non khoảng 9- 19 ngày, bọ xít trưởng thành sống 8 -13 ngày, sau khi hoá trưởng 2 – 6 ngày bọ xít muỗi bắt đầu giao phối, sau giao phối 1 – 3 ngày đẻ trứng.

Trứng được đẻ từng quả hoặc đẻ thành cụm 2 – 3 quả vào phần non trên cọng búp hay gân chính của lá non.

Một bọ xít muỗi cái có khả năng đẻ từ 12 – 74 trứng, Thời gian trứng từ đẻ đến nở khoảng 5 – 10 ngày. Bọ xít non qua 4 lần lột xác thành bọ xít muỗi trưởng.

Tuổi đời của bọ xít muỗi khoảng từ 27 đến 45 ngày tuỳ thuộc nhiệt độ môi trường.

Quy luật phát sinh, phát triển gây bệnh

Trong năm bọ xít muỗi hại chè thường tăng nhanh mật độ khi nhiệt độ trong không khí vào khoảng 20 – 27^o C và độ ẩm không khí cao t ừ 90% trở lên. Do đó bọ xít muỗ i gây bệnh chè nhiều vào mùa có rất nhiều mưa, ẩm ướt. Dựa trên đặc điểm này có thể thấy mật độ bọ xít muỗi biến động trong năm.

Ở Bắc bộ 1 năm có 8 lứa sâu chia 3 giai đoạn chính:

Từ tháng 4 đến tháng 6 chớm xuất hiện số lượng nhỏ gây bệnh ít. Từ tháng 7 đến tháng 9 mật độ cao nhất và gây bệnh rất nghiêm trọng.

Từ tháng 10 đến tháng 12 mật độ khá cao và gây bệnh tương đối nhiều.

Ở Bảo lộc Lâm đồng, bọ xít muỗi gây bệnh nhiều nhất, chúng gây bệnh cả năm, gây bệnh nặng khi khí hậu mát mẻ đặc biệt vào mùa mưa.

Những giống chè khác nhau, mức độ gây h ại của bọ xít muỗi khác nhau, đặc biệt bọ xít muỗi hại nặng trên 2 giống TRI 777 và 1A.

Bọ xít muỗi thường trú ngụ và gây bệnh trên những cây ký chủ như cây sở, cây ổi, sim, mua…

Biện pháp điều tra bọ xít muỗi

Theo biện pháp 5 điểm chéo góc.

Mỗi điểm ngắt 10-20 búp chè

Đếm trực tiếp bọ xít trên búp hoặc theo dõi tỷ lệ búp bị hại, tính tỷ lệ búp bị hại.

Chỉ tiêu theo dõi: mật độ (con/búp), tỷ lệ hại (%).

Giải pháp ngăn ngừa, diệt trừ bọ xít muỗi

Thực thi ngăn ngừa, diệt trừ rầy xanh hại chè bằng giải pháp ngăn ngừa, diệt trừ tổng hợp như sau:

– Trồng và chăm bón cây chè khỏe khoắn.

– Thu hái chè và chăm sóc chè đúng cách để hỗ trợ cây chè khôi phục tốt: Hái chè liên tục (hái san trật) sẽ loại bỏ được đông đảo trứng bọ xít muỗi, khi hái chè lưu ý hái hết tất cả những búp bị hại, đồ ng th ời có những giải pháp chăm sóc thích hợp như bón phân, tưới nước, diệt trừ cỏ dại, tạo độ thoáng đãng cho nương chè để cây chè mau chóng ra những chồi mới.

– Loại bỏ những cây ký chủ phụ của bọ xít muỗi như đã nêu ở phía trên trong và chung quanh nương chè.

– Hạn chế trồng cây che bóng quá nhiều trên nương chè.

– Bảo vệ một số loại thiên địch trên nương chè bằng phương pháp giảm xịt thuốc bvtv (thuốc bảo vệ thực vật) và lựa chọn một số loại thuốc bvtv (thuốc bảo vệ thực vật) ít độc hại với ký thiên địch.

– Người trồng chè phải liên tục kiểm tra nương chè để phát hiện, nhận xét để có những quyết định kịp lúc, đặc biệt vào thời gian bọ xít muỗi phát sinh gây bệnh nặng.

– Theo dõi bọ xít muỗi, có thể đếm trực tiếp bọ xít trên búp hoặc theo dõi thường xuyên tỷ lệ búp bị hại.

– Ở trên cơ sở theo dõi mật độ, tỷ lệ búp bị hại, phối hợp với số lượng thiên địch có trên n ương chè, tình hình thời tiết khí hậu, giải pháp thu hái…để có những quyết định có nên can thiệp bằng thuốc trừ sâu hay không.

– Trừ sâu bằng thuốc hoá học: Trebon 10EC, Actara 25WG, Bulldock 25EC… với 0,6 – 0,7 lít/ hecta /lần phun.

– Chỉ dùng thuốc khi điều tra mật độ đạt ngưỡng ngăn ngừa, diệt trừ.

– Bảo đảm thời gian cách ly đúng quy định với mỗi loại thuốc bvtv (thuốc bảo vệ thực vật).