Làm thế nào ngăn ngừa tác hại của phèn trên cây lúa?

Đồng bằng sông Cửu Long có khoảng 5-0% diện tích là đất phèn (chiếm khoảng gần 70% diện tích đất nông nghiệp) tập trung đa phần ở vùng Đồng Tháp Mười và Tứ giác Long Xuyên… Đặc biệt là các khu vực ở cách xa sông Tiền và sông Hậu nước ngọt ít hoặc không đến được và các khu vực đất duyên hải ven biển. Tại đây có 2 loại phèn, đó là phèn sắt và phèn nhôm.

– Phèn sắt (còn được gọi là phèn nóng, đồng bằng sông Cửu Long đa số là loại phèn này) tập trung ở các ruộng thấp trũng, úng chứa đựng nhiều nguyên tố sắt, khiến cho đất và có màu đỏ của rỉ sắt, ở phía trên mặt nước thỉnh thoảng cũng xuất hiện một lớp váng màu nâu đỏ, người nông dân trồng trọt lúa ở vùng này móng tay, móng chân và cả ống quần (phần tiếp xúc với nước ruộng) cũng bị lây nhiễm màu đỏ sắt của phèn. Chúng gây độc cho bộ rễ của cây lúa, khiến cho phần rễ non mới ra bị chết và thối rữa, rễ bị đen, tầng lông hút của rễ bị hư hại, khả năng hút dưỡng chất trong đất kém, đẻ nhánh ít, nếu nặng cây lúa có khả năng bị suy kiệt rồi chết (ảnh 39). Ở trên ruộng lúa có thể thấy lúa bị chết không tập trung hay từng chòm. Khi nhổ cây lúa lên sẽ thấy số rễ ít và ngắn, thể hiện rất rõ ràng hiện trạng kém sinh trưởng của bộ rễ (ảnh 40). Ở trên lá có các vết, các sọc nhỏ ngắn có màu nâu đỏ, màu rỉ sắt, lá có màu xanh bẩn.

Phèn gây bệnh trên lúa, một vấn đề đáng lo ngại đối với người trồng lúa

– Phèn nhôm (còn được gọi là phèn lạnh) thường tìm thấy ở các ruộng gò (cao) hay bị mất nước hoặc ở các chỗ gò trong ruộng không có nước, khiến cho lớp đất mặt bị thiếu hụt nước, khô và phèn ở lớp đất dưới bị xì lên (gọi là xì phèn). Bề mặt của đất bị khô, nứt nẻ có một lớp màu trắng giống như muối đó là sun phát nhôm, chúng ngăn ngừa sự hấp thụ nước vào lá, khiến cho lá bị cuốn mép, bộ rễ quăn queo, dị dạng, dễ gẫy. Nếu nối dài lá lúa sẽ bị vàng, cây lúa còi cọc, thiếu dưỡng chất và bị chết.

Khác với các dạng bệnh do nấm, vi khuẩn.. gây nên, lúa bị chết do phèn được gọi là bệnh sinh lý. Để ngăn ngừa tác hại của chúng những bạn phải ứng dụng phối hợp nhiều giải pháp. Sau đây chính là một vài giải pháp chính:

• Ngoài hệ thống kênh mương nội đồng chung cho cả vùng, cả khu vực, trong từng ruộng nên có hệ thống mương chung quanh ruộng để xả phèn từ ruộng ra kênh mương công cộng khi cấp thiết.
• Vùi lấp mặt ruộng cho bằng phẳng,để trên ruộng luôn có một lớp nước đồng đều khống chế phèn ở lớp dưới xì lên lớp đất mặt gây bệnh cho cây lúa.
• Sử dụng nước ém phèn ngay lúc đầu vụ, với các ruộng thường bị phèn gây bệnh khi tiến hành thu hoạch đừng nên tháo cạn nước, mà luôn giữ một lớp nước phía trên mặt ruộng để ém không cho phèn ở lớp dưới “leo” lên lớp đất mặt.
• “Xúc rửa” phèn bằng phương pháp trước khi tiến hành gieo sạ cho nước ngọt vào ruộng cày bừa cho những độc tố tạo phèn ban tan đều trong nước, chờ cho nước trong trở lại thì tháo xả nước ra kênh mương thoát đi. Nếu làm được vài lần như vậy độ phèn sẽ hạ đi cực kỳ nhiều. Nhớ là sau khi “xúc rửa” ruộng mới triển khai bón phân, nếu như không khi tháo nước phân sẽ theo nước trôi đi mất.
• Dùng các giống lúa có thể chịu đựng phèn do những cơ quan nghiên cứu, viện, trường, trung tâm… lai tạo khuyến nghị.
• Không nên để ruộng thiếu hụt nước, đây chính là giải pháp cực kì quan trọng đểh ạn chế hèn ở tầng dưới xì lên tầng trên. Tranh thủ các trận mưa lớn xả hết nước trên ruộng để ruộng tiếp tục có chỗ đựng lớp nước mưa mới, nếu làm được đông đảo lần như vậy ruộng sẽ bớt được phèn cực kỳ nhiều.

• Bón phân hài hòa giữa đạm, lân và kali, các ruộng bị phèn gây bệnh nhiều cần đẩy mạnh thêm phân lân, cách tốt nhất là bón bằng một số loại phân chứa hàm lượng lân cao như DAP, phân lân nung chẩy Văn Điển, Ninh Bình. Đẩy mạnh thêm vôi bột.
• Khi lúa có dấu hiệu bị tác động bởi phèn, đừng nên vội vàng “chạy chữa” bằng phương pháp bón thêm ngay phân ure hay NPK có chứa đạm cao vì ngay lúc này rễ lúa đã bị hư hại khả năng hút dưỡng chất trong đất cực kỳ kém. Nếu có khả năng nên tiến hành xử lý ngay một vài việc như tháo nước cũ đã bị lây nhiễm phèn ra khỏi ruộng, bơm nước ngọt vào thay thế nước cũ để hòa loãng độc tố của sắt, nhôm trong đất hạ ngộ độ cho cây, tiếp đến bón 3-5 kilogam phân Calcium nitrate hoặc 5-8 kilogam vôi bột cho một công ruộng, để mau chóng gia tăng độ pH của đất, giúp bộ rễ mau chóng thoát khỏi hiện trạng bị ngộ độc phèn. Ngay lúc này do bộ rễ của cây lúa chưa kịp hồi phục, khó hấp thụ dinh dưỡng do đó cần bổ xung kịp lúc dinh dưỡng cho cây bằng phương pháp sử dụng một vài loại phân bón phun qua lá như MKP, MULTI-K, Calcium nitrate (loại phun qua lá) phun cho cây. Sau khi rễ lúa được hồi phục (cây lúa ra rễ mới màu trắng) thì bón thêm phân DAP, NPK hỗ trợ cây lúa hồi phục nhanh, phát triển và sinh trưởng tốt.