Cây cà phê

Họ Thiến thảo: Rubiaceae

Danh pháp khoa học

+ Cà phê chè: Coffea arabica (cà phê chè có 2 loại: cà phê moka và cà phê catimor)

+ Cà phê vối:  Coffea canephora hoặc Coffea robusta

+ Cà phê mít: Coffea liberica, cũng nghĩa nbsp;Coffea excelsa

Nguồn gốc cây cà phê

Cà phê được người Pháp đưa vào trồng ở Việt Nam chính thức từ năm 1857, từ đảo Martinique và vùng Guyane thuộc Pháp ở châu Mỹ Latin vì có khí hậu và thổ nhưỡng nhiệt đới tương đương nbsp;Việt Nam. Giai đoạn đầu, loại Arabica được thử ở phía Bắc rồi ở trung bộ (Quảng Trị, Bố Trạch,…), sau khi tiến hành thu hoạch được chế biến dưới thương hiệu cà phê Arabica du Tonkin (cà phê Arabica Bắc Kỳ) và nhập khẩu về Pháp. Bởi vì loại Arabica được thử nghiệm trước vì có giá trị hơn, nguyên gốc ở Ethiopia, phù hợp với vùng cao nguyên và vùng núi cao từ 800 – 2/000 m, và có nhiệt độ từ 15 – 30 độ C.

Sơ lược về một số loại cà phê trồng ở Việt Nam:

Cây cà phê là loại cây công nghiệp lâu năm đem lại giá trị kinh tế cao cho nông dân những tỉnh thành Tây nguyên. Cây cà phê có 3 loại chính là cà phê chè, cà phê vối và cà phê mít. Từng loại đều cần có điều kiện sinh thái khác nhau để có thể phát triển và sinh trưởng tối ưu nhất.

Cà chê chè, cà phê vối và cà phê mít

+ Cà phê chè là một loài có giá trị kinh tế nhất trong số những loài cây cà phê. Cà phê chè chiếm 61% những sản phẩm cà phê toàn cầu. Cà phê arabica còn được gọi là Brazilian Milds nếu như nó đến từ Brasil, gọi là Colombian Milds nếu đến từ Colombia, và gọi là Other Mildsnếu đến từ những nước khác.

+ Cà phê vối là loại cây quan trọng thứ hai trong những loài cà phê. Khoảng 39% những sản phẩm cà phê được sản xuất từ loại cà phê này. Nước xuất khẩu cà phê vối lớn nhất thế giới là Việt Nam. Những nước xuất khẩu quan trọng khác gồm Brasil, Indonesia, Ấn Độ, Malaysia, Uganda, Côte d’Ivoire. Ở Brasil cà phê vối được gọi với tên là Conilon.

+ Cà phê mít là loại cây chịu hạn tốt, sức chịu đựng sâu hại cao (được ưu chuộng trong việc ghép gốc cho cà phê khác), ít cần nước tưới nên thường tiến hành trồng quảng canh. Tuy vậy do năng suất kém, có vị chua nên không được ưa thích và phát triển diện tích. Hạt cà phê mít thường hay được trộn vào với cà phê vối, cà phê chè khi rang xay để tạo mùi vị (Cà phê mít thường hợp với gu của ngườichâu Âu).

Miêu tả sơ bộ về cây cà phê

Thân cây cà phê

Cây cà phê chè có thể cao tới 6 m, cà phê vối tới 10 m. Tuy vậy, phải cắt tỉa để giữ được độ cao từ 2-4 m, thuận lợi cho việc thu hoạch. Cây cà phê có cành thon dài, lá cuống ngắn, xanh đậm, hình oval. Mặt trên lá có màu xanh thẫm, mặt dưới xanh nhạt hơn. Chiều dài của lá khoảng 8-15 centimét, rộng 4-6 centimét. Rễ cây cà phê là rễ cọc, cắm sâu vào lòng đất từ 1 đến 2,5 m với nhiều rễ phụ tỏa ra chung quanh làm nhiệm vụ hút dưỡng chất nuôi cây.

Hoa cà phê

Quả cà phê

Cà phê là một loài cây tự thụ phấn, vậy nên, gió và côn trùng ít gây ảnh hưởng lớn tới quá trình sinh sản của cây. Sau khi tiến hành thụ phấn quả sẽ phát triển trong 7-9 tháng và có hình bầu dục. Trong khoảng thời gian chín, màu sắc của quả thay đổi từ xanh sang vàng rồi cuối cùng là đỏ. Quả thường có màu đen khi đã chín nẫu. Do thời gian đâm hoa kết trái lâu như vậy mà 1 vụ cà phê nối dài gần 1 năm và có thể xẩy ra trường hợp trên một cây vừa có hoa, vừa có trái.

Thân cây cà phê vối, hoa cà phê và quả cà phê

Thông thường một quả cà phê có chứa hai hạt. Chúng được bao quanh bởi lớp thịt quả phía bên ngoài. Hai hạt cà phê nằm ép sát vào nhau. Mặt tiếp xúc giữa chúng là mặt phẳng, mặt hướng ra phía bên ngoài có hình vòng cung. Mỗi hạt còn được bảo vệ bởi hai lớp màng mỏng: một lớp màu trắng, bám dính chặt lấy vỏ hạt; một lớp màu vàng rời rạc hơn, bọc ở phía bên ngoài. Hạt có thể có hình tròn hoặc dài, lúc còn tươi có màu xám vàng, xám xanh hoặc xanh. Đôi khi cũng gặp các quả chỉ có 1 hạt (do chỉ có 1 nhân hoặc do 2 hạt bị dính lại thành 1).

Giá trị kinh tế của cà phê

Cà phê là một trong các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam là mặt hàng nông sản xuất khẩu đứng thứ 2 về kim ngạch sau gạo. Chính vì vậy ngành cà phê đã có một vai trò rất rộng lớn trong nền kinh tế quốc dân.

– Ngành cà phê góp thêm phần làm thay đổi cơ cấu kinh tế: ngành cà phê gắn với tất cả một quá trình khép kín từ sản xuất đến tiêu sử dụng. Việc này kéo theo theo một loạt những ngành kinh tế phát triển như ngành xây dựng những cơ sở để nghiên cứu giống, ngành thuỷ lợi, ngành giao thông, ngành chế tạo
máy móc,… Do đó đẩy mạnh qúa trình thay đổi cơ cấu kinh tế ở những khu vực nơi có cây cà phê phát triển. Việc này góp thêm phần xúc tiến tiến trình công nghiệp hoá tân tiến hoá trong nông nghiệp nông thôn.

– Ngành cà phê đã góp thêm phần rất rộng lớn vào nguồn thu ngân sách nhà nước. Mỗi năm ngành cà phê mang về cho đất nước từ 1- 1,2 tỷ USD/ năm chiếm 10% kim ngạch xuất khẩu cả nước.

– Góp thêm phần xử lý công ăn việc làm nâng cấp đời sống nhân dân:

Dự đoán về sản lượng cà phê của Việt Nam niên vụ 2015/16 được điều chỉnh tăng từ 28,6 triệu bao lên 29,3 triệu bao, do lượng nước tưới tiêu đầy đủ nhờ việc quản lý tốt nguồn nước của người nông dân và lượng mưa ổn định vào các thời gian quan trọng của cây cà phê.

Admin tổng hợp từ: wikipedia.org, vietrade.gov.vn, voer.edu.vn, syngenta.com.vn