Chọn lựa biện pháp gieo trồng ngô (bắp)

Ngô được gieo trồng rộng toàn thế giới với sản lượng mỗi năm cao hơn bất cứ cây lương thực nào. Trong khi Hoa Kỳ sản xuất gần một nửa sản lượng chung của thế giới thì những nước sản xuất hàng đầu khác còn có Trung Quốc, Braxin, Argentina, Ấn Độ, Pháp, Indonesia, Nam Phi và Italia. Sản lượng toàn cầu năm 2003 là trên 600 triệu tấn – hơn cả lúa và lúa mì. Năm 2004, gần 33 triệu ha ngô đã được gieo trồng trên toàn thế giới, với giá trị khoảng trên 23 tỷ USD.

Do ngô ít chịu lạnh nên trong khu vực ôn đới người ta trồng ngô vào mùa xuân. Hệ thống rễ của chính nó nói chung là nông do đó ngô dựa nhiều vào ẩm độ của đất. Là một trong các loại cây cỏ C4 (thực vật dùng cơ chế quang hợp C4), nên ngô là cây lương thực tương đối có hiệu quả hơn trong dùng nước so sánh với những thực vật C3 như các giống cây lương thực nhỏ, cỏ linh lăng hay đậu nành. Ngô nhạy cảm nhất với khô hạn khi trổ bắp, lúc hoa (râu) ngô đã sẵn sàng cho việc thụ phấn. Tại Hoa Kỳ, vụ thu hoạch bội thu theo truyền th ống được dự báo là khi ngô “cao ngang đầu gối vào ngày 4 tháng 7”, cho dù những giống lai ghép ngày nay nói chung đều vượt quá tỷ lệ phát triển này. Ngô dùng để làm cỏ ủ chua được thu hoạch khi cây còn non và bắp chưa già. Ngô ngọt được thu hoạch khi hạt ở “thời kỳ sữa”, sau khi tiến hành thụ phấn nhưng trước khi tạo thành tinh bột, ở Mỹ là vào khoảng cuối mùa hè, đầu đến gi ữa mùa thu. Ngô lấy hạt được giữ lại trên đồng cho đến cuối thu nhằm làm khô hạt và thỉnh thoảng người ta còn để nó qua mùa đông hay đầu mùa xuân. Sự quan trọng của lượng hơi ẩm vừa đủ trong đất được thể hiện sắc nét tại nhiều khu vực thuộc châu Phi, nơi mà sự khô hạn mang tính chu kỳ luôn gây nên nạn đói do mùa màng thất bát.

Tại Hoa Kỳ, ngô đã từng được thổ dân gieo trồng trên những mô đất, trong một hệ thống phức tạp gọi là “Ba chị em”: Những loài đậu, đỗ dùng thân cây ngô để lấy chỗ dựa, còn một số loại bí thì có công dụng che chắn cỏ dại. Biện pháp này đã bị thay thế gieo trồng đơn loài trên những mô đất trong đó mỗi mô đất cách nhau khoảng 60 – 120 centimét (2 – 4 fit) được gieo 3 hay 4 hạt giống, một biện pháp ngày nay vẫn còn được các người làm vườn tại gia dùng. Những kỹ thuật muộn hơn là ngô ca rô, trong đó những mô đất cách nhau khoảng 1 m (40 inch), cho phép những máy xới chạy trên đồng theo cả hai hướng ngang và dọc. Tại những vùng đất đai khô cằn hơn nữa thì việc này bị thay thế và hạt được gieo tại đáy những rãnh sâu khoảng 10–12 centimét (4–5 inch) để có thể lấy được đông đảo nước hơn. Kỹ thuật tân tiến gieo trồng ngô thành những hàng để cho phép việc chăm bón cây non được thuận lợi hơn, cho dù cách gieo trồng trên những đống đất vẫn còn được dùng tại những cánh đồng ngô trong một vài khu bảo tồn của thổ dân châu Mỹ. Tại Bắc Mỹ, những cánh đồng được gieo trồng theo biện pháp luân canh cây trồng với những cây trồng có công dụng cố định đạm, thường là cỏ linh lăng ở khu vực có thời tiết lạnh hơn và đậu nành ở những vùng có mùa hè dài hơn. Thỉnh thoảng, cây trồng thứ ba, lúa mì mùa đông, cũng được thêm vào trong vòng luân canh. Những cánh đồng thông thường hay được cày xới hằng năm, cho dù kiểu trồng trọt không cày xới ngày càng nâng cao. Nhiều giống ngô được canh tác tại Hoa Kỳ và Canada là những giống lai. Ở trên một nửa diện tích gieo trồng ngô tại Hoa Kỳ là những giống ngô thay đổi gen bằng phương pháp sử dụng công nghệ sinh học để có thể có được những đặc điểm tốt như sức kháng chịu sâu hại hay sức kháng chịu thuốc diệt trừ cỏ.

1/ Những biện pháp gieo trồng

– Gieo vãi: Gieo vãi là biện pháp gieo mà hạt giống được phân bố tương đối đều ở mặt ruộng, việc lấp hạt có thể không cần sâu và kín. Biện pháp này được ứng dụng để gieo các giống ngắn ngày và hạt nhỏ.

– Gieo hàng: Hạt giống được phân bổ thành từng hàng, tuỳ theo giống và điều kiện đất đai mà khoảng cách có khác nhau. Đây là biện pháp phổ biến để gieo trồng ngô.

– Gieo hốc: Hạt được phân bổ thành từng hốc (cụm) mỗi hốc có một vài hạt. Đặc thù của biện pháp này là khoảng cách giữa những hốc và khoảng cách giữa những hàng, những hốc kề nhau hình thành các ô vuông hay không vuông.

– Trồng ngô bầu: Hạt giống được cấy vào bầu ươm thành cây có 3 – 4 lá thì mang trồng ra ruộng. Đặc thù của biện pháp này là trồng đúng khoảng cách mật độ, tỷ lệ sống cao. Biện pháp được dùng phổ biến vào vụ ngô đông.

2/ Những tiêu chí chọn lựa biện pháp gieo trồng

Việc chọn lựa gieo trồng ngô theo hình thức nào cần dựa trên nhiều nhân tố:

– Dựa trên cơ cấu luân canh cây trồng: nếu cây ngô nằm trong công thức luân canh 2 vụ với cây màu hoặc độc canh ngô, thời gian sinh trưởng của cây trồng không bị hạn hẹp thì có thể chọn lựa bất kì hình thức gieo trồng nào chỉ cần thích hợp và thuận lợi nhất với người trồng. Nếu ngô nằm trong công thức luân canh sau cây lúa nước thì buộc phải chọn lựa hình thức trồng ngô bầu.

– Thời gian sinh trưởng của giống: giống ngô có thời gian sinh trưởng dài mà nằm trong công thức luân canh bị giới hạn bởi thời gian thì có thể hạn chế thời gian sinh trưởng của ngô trên ruộng bằng phương pháp làm ngô bầu.

– Điều kiện khí hậu, tự nhiên của vùng: chủ yếu các khu vực trồng cây ngô của nước ta dựa vào nước trời là chính yếu. Nếu thời kỳ gieo ngô có đủ ẩm có thể chọn lựa hình thức nào cũng được, nhưng nếu gặp phải thời gian trồng khô hạn, rét nối dài hạt khó nảy mầm và chăm sóc thì hãy chọn hình thức làm ngô bầu để chăm sóc được tốt hơn, tỷ lệ nảy mầm cao, cây giống khỏe.