Cây lá vối

Cách gọi khác: Mạn kinh tử

Họ sim: Myrtacear

Cây lá vối

1/ Nguồn gốc

– Cây lá vối có xuất xứ từ Á Châu nhiệt đới, Trung Quốc. Ngày nay, cây lá vối có mặt ở nhiều chỗ khác nhau trên toàn cầu như Lào, Campuchia, Myanmar, Ấn Độ, …

– Ở Việt Nam, cây mọc hoang và được canh tác ở nhiều nơi ở cách tính Đồng Bằng và Trung Du Miền bắc, Lào Cai, Thanh Hóa, Vũng Tàu, … để lấy lá, búp hoa làm trà uống ( nước vối).

2/ Đặc tính thực vật học của cây vối

– Hệ rễ: Cây lá vối có hệ rễ cọc, phân nhánh nhiều. Rễ phát triển sinh trưởng mạnh có thể ăn sâu từ 5 – 6 m. Phát triển mạnh trong môi trường đất ẩm, giàu chất dinh dưỡng.

Đặc tính thực vật học của cây lá vối

– Thân: Là loại cây thân gỗ nhỡ, có chiều cao bình quân từ 5 – 6 m. Đường kính thân có thể lên tới 50 centimét.Vỏ thân có màu nâu xám, nứt dọc và phân cành. Cành non dẹt, sau thành hình trụ, có lớp vảy.

– Lá: mọc đối, có cuống, hình bầu dục, nhọn ở phần gốc, có mũi ngắn ở đầu, màu nhạt, hai mặt có các đốm nâu. Mép lá không có răng cưa, không có lông. Có gân lá 8 – 10 đôi. Chiều dài lá từ 8 – 15 centimét, rộng 4 – 8 centimét, cuống lá dài 1- 1,5 centimét, có cánh ở phía dưới đỉnh.

– Hoa: Không cuống, mọc thành cụm hoa hình tháp trải ra ở các lá đã rụng. Cụm hoa có hình chùy. Hoa vối có màu lục nhạt, có khi là màu trắng, cành non và các nụ vối có hương thơm dễ chịu. Mùa hoa tháng 6 dương lịch hằng năm.

– Quả: Cây lá vối có trái nhỏ, hình cầu hay hình trứng, đường kính từ 7 – 12 milimét, nhám, nhớt. Quả khi chín có màu tím sậm giống quả sim.

3/ Đòi hỏi ngoại cảnh của cây lá vối

– Là loại cây dễ tính, thích hợp với điều kiện thời tiết khác nhau. Ngày nay được canh tác ở vùng trung du và đồng bằng là chính yếu. Những khu vực khác cây vối mọc hoang dại không tập trung khắp trên cả nước Việt Nam.

– Đất: Là một loài cây không kén đất. Tuy vậy để cây phát triển sinh trưởng mạnh thì cần trồng ở các khu vực đất thịt nhẹ, đất cát pha, đất phù sa… đất tơi xốp, giàu chất dinh dưỡng, dưỡng ẩm thoáng nước tốt. Đất có tầng trồng trọt dầy, có độ PH từ 5 – 6,5/

– Nước: Cây vối phát triển sinh trưởng mạnh nên có mong muốn nước nhiều, nhưng cây có thể chịu hạn nhưng không có khả năng chịu úng. Để cây phát triển sinh trưởng tốt cần cung ứng liên tục cho cây, nên tưới 1 – 2 lần/ngày bảo đảm ẩm độ đạt 60 – 70 %. Việc tưới nhiều nước gây úng sẽ hạ khả năng phát triển sinh trưởng của hệ rễ, thâm trí làm chết cây.

Cây lá vối nếp

– Ánh sáng: Là loại cây thích sáng. Đối với các loại cây con ươm thì thời kỳ đầu cần ánh sáng tán xạ, khi cây đạt chiều cao từ 20 – 25 centimét thì chuyển cây ra nơi có sánh sáng trực tiếp.

4/ Đặc tính sinh trưởng của cây lá vối

– Cây lá vối là một loài cây có thể phát triển và sinh trưởng mạnh, nhanh. Có thể chịu lạnh tốt sương giá, nơi có điều kiện khí hậu khắc nghiệt.

– Cây không kén đất, thích sáng, có tính chịu đựng cao đối với điều kiện ngoại cảnh, tính kháng sâu hại gây bệnh tốt, nên có thể trồng ở nhiều vùng khác nhau. Nhưng phát triển tối ưu nhất ở nhưng vùng có ánh sáng trực tiếp, thời gian chiếu sáng từ 10 – 14 giờ.

– Chồi và lá non sẽ ra nhiều trong thời điểm mùa xuân hè. Cây ra bông vào khoảng tháng 5 – 7 và quả chín vào tháng 8 – 9/

Cây con cây lá vối nếp

5/ Thành phần hóa học

– Lá vối, nụ vối chứa tannin, vitamin và một vài chất khoảng, còn có 4 % tinh dầu có hương thơm.

– Trong nụ vối có những hoạt chất (đa số là polyphenol), có thể ức chế hoạt tính của men alpha-glucosidase, làm chậm quá trình hấp thu đường, vậy nên khống chế đường huyết bên trong cơ thể.

– Beta – sitosterol có trong nụ vối có thể điều hòa chuyển hóa cholesterol, hỗ trợ hạ mỡ máu.

– Chất kháng sinh có trong lá vối diệt trừ được đông đảo loại vị khuẩn như vi khuẩn bạch cầu, Streptococcus, salmonella, Bacillus subtilis…

– Những bộ phận khác của cây còn có chứa những sterol những chất béo, tannin catechic và gallic. Lá và nụ có chứa acid triterpenic.

6/ Giá trị dùng của cây vối

– Những bộ phận của cây vối có các tác dụng khác nhau tập trung ở phần lá, nụ và thân cây.

* Công dụng từ lá vối:

– Trong lá vối chứa chất tannin có công dụng trong việc bảo vệ đồng thời chống lại những chất kích thích ảnh hưởng nhiều đến niêm mạc ruột. Tinh dầu trong lá vối chứa một vài chất kháng sinh có thể diệt trừ những vi khuẩn gây tổn thương gây ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe con người với những bệnh thông dụng như ho, cảm cúm…

– Bên cạnh đó lá vối còn có công dụng tích cực trong việc chữa trị bệnh lên quan đến đường tiêu hóa như viêm đại tràng, loét dạ dầy hay những bệnh viêm nhiễm bên cạnh đó

Công dụng của lá cây vối

– Trong dân gian còn dùng lá vối nấu kỹ, lấy nước để tắm, rửa, nơi lở ngúa và gội đầu có thể chữa chốc lở.

– Lá vối khô dùng như một trong các loại thuốc trong Đông y. Nếu như không sử dụng để làm tra uống hay có thể sủ dụng làm nguyên vật liệu chất đốt có hiệu quả cao.

* Công dụng từ nụ vối:

– Hợp chất flavonoid trong nụ vối có hiệu quả cao trong việc hỗ trợ phòng và chữa trị bệnh nhân tiểu đường. Bệnh nhân tiểu đường nếu uống liên tục chè nụ vối sẽ giúp ổn định đường huyết, hạ mỡ, máu, bảo vệ thương tổn tế bào beta tuyến tụy, phòng chống đục thủy tinh thể ở người tiểu đường và hỗ trợ tăng chuyển hóa cơ bản.

Nụ cây lá vối sử dụng làm trà

– Nụ vối dùng dưới dạng khô hoặc tươi, sau khi rửa sạch cho vào sắc hoặc hãm, có thể dùng uống nóng hay lạnh có công dụng thanh nhiệt, mát gan, giải độc cơ thể hiệu quả.

* Công dụng từ thân vối:

– Thân cây vối người ta có thể dùng vỏ để sát khuẩn. Vỏ vối có tính sát trùng nên khi bỏng nhẹ, lấy vở cạo bỏ vỏ thô rửa sạch, giã nát, hòa với nước sôi để nguội, lọc lấy nước, bôi lên khắp chỗ bỏng. Thân vối có công dụng gây giảm tiết dịch, hết phồng, dịu đâu, ngăn ngừa sự phát triển của vi khuẩn. Bạn có thể ứng dụng tương đương cho việc chữa ghẻ và khiến vết thương lở loét.

– Bên cạnh đó thân cây vối có khả năng làm chất liệu để đun cực kỳ tốt nhưng không thường hay được dùng.

Cây lá vối

7/ Một vài chú ý khi dùng trà cây lá vối

– Nước vối là một trong các loại nước uống phổ biến trong cuộc sống mỗi ngày, nhất là vào mùa hè nóng nực, nước vối được đông đảo người thay cho nước đun sôi thông thường. Không không đồng ý các ích lợi cho sức khỏe từ loại nước này nhưng việc sử dụng đúng kỹ thuật vẫn được những chuyên gia sức khỏe khuyến nghị đến mọi người.

Chú ý khi dùng trà lá vối

– Không uống nước vối khi đói bụng: Hiện tượng uống nước vối có cảm giác cồn cào là do nước vối có công dụng thúc đẩy tiêu hóa, chống đầy bụng, ăn ngon miệng… làm thu động ruột kích thích và gây cảm giác cồn cào, khó chịu và buồn nôn, sa sầm mặt mày. Đừng nên uống nước vối khi đang đói dễ làm hạ được huyết.

– Nước vối để lâu gây ôi thiu thì hoàn toàn hạn chế dùng. Nếu uống nước vối thiu cực kỳ dễ khiến bị rối loạn đường tiêu hóa, gây đi ngoài, vã mồ hôi, mỏi mệt, đau bụng.

– Hạn chế uống nước vối với đá. Mùa hẹ oi nóng rất nhiều người có thói quen thêm đá vào nước vối. Dù không quá nguy hại nhưng cùng với các ai có hệ tiêu hóa yếu sẽ dễ gây ngộ độc.

Dùng trà lá vối đúng kỹ thuật