10 quy tắc trong dùng phân bón

* Quy tắc 1:

Bón phân một cách hợp lý cho cây là tìm mọi phương pháp để kết hợp tốt với thiên nhiên để sinh ra sản phẩm có lợi cho con người, chứ không phải là chinh phục, là áp đặt ý muốn của con người lên thiên nhiên.

Nông sản là sản phẩm của quá trình chu chuyển vật chất trong thiên nhiên, bởi vậy con người muốn cuốn hút được đông đảo nông sản thì cần nắm bắt được những quy luật chuyển hóa vật chất và ảnh hưởng khiến cho quá trình chu chuyển vật chất diễn ra với quy mô lớn, cường độ mạnh, tốc độ nhanh.

Bón phân là để ảnh hưởng lên quá trình chu chuyển vật chất trong tự nhiên. Việc cung ứng dưỡng chất cho cây trồng không hoàn toàn là để cây trực tiếp sinh ra nông sản mà là để kết hợp tốt với thiên nhiên sinh ra sản phẩm trong suốt quá trình chu chuyển vật chất.

* Quy tắc 2:

Đối với thiên nhiên mọi ảnh hưởng chỉ cần vừa đủ, mọi thứ thừa hay thiếu đều gây bệnh cho mọi hoạt động bình thường của chính nó.

Theo cảm tính, rất nhiều người tin rằng cái gì đã tốt thì càng nhiều càng tốt, cái gì đã xấu thì càng nhiều càng xấu.

Bón phân quá nhiều hoặc với liều lượng cao đều gây nên tác hại cho cây, thậm chí khiến cho cây chết. Nguyên tố đồng (Cu) là loại phân vi lượng đối với các loại cây, nhưng phun với nồng độ cao (trên 1%) khiến cho lá cây bị cháy. Trong việc bón phân cho cây, điều đặc biệt là không chỉ không để cây bị thiếu phân, mà phải không bón thừa bất kể dưỡng chất nào cho cây.

Cần chú ý là sức chống chịu cũng như mức độ tiếp thu những ảnh hưởng từ phía bên ngoài của những bộ phận trên cây cực kỳ khác nhau. Đối với một trong các loại phân bón, có thể đối với bộ phận này là thừa nhưng đối với bộ phận khác lại là chưa đủ. Chính vì vậy mà có các loại hoá chất chỉ có thể bón cho cây vào trong đất mà dường như không thể xịt lên lá được.

Điều đáng kể là cho đến bây giờ, canh tác, do tâm lý sợ thiếu bởi vậy người nông dân đã làm nhiều việc quá thừa, trong khi đó nhiều việc cần làm lại không biết làm.

Nếu có các hiểu biết đầy đủ hơn về cây trồng, hiểu được các nhu cầu của cây và con đường mà thiên nhiên thường phục vụ nhu cầu cho nó, hiểu được những mối quan hệ giữa những loài sinh vật trong hệ sinh thái, con người có thể tiết kiệm được bao nhiêu việc làm thừa, đồng thời chỉ cần triển khai các việc làm thật hợp lý để đạt được các khối lượng nông sản lớn.

* Quy tắc 3:

Thiên nhiên còn nhiều điều mà con người chưa biết hết, do đó không được chủ quan khi dùng phân bón.

Khoa học ngày càng phát triển nhanh, thành tựu khoa học ngày càng nhiều nhưng con đường khám phá thiên nhiên đang còn dài và còn nhiều quanh co khúc khuỷu. Thái độ chủ quan, tin rằng chúng ta đã có các hiểu biết quá đủ là không thích hợp, là có thể dẫn tới các sai lầm.

Điều đáng lo ngại là con người coi thường các gì chưa biết trong thiên nhiên và tin rằng các gì khoa học đã biết đủ cho con người hoạt động theo ý muốn của bản thân. Nhiều thất bại trong sản xuất có xuất xứ từ sự ngộ nhận này.

Để có thể bón phân một cách hợp lý, cần liên tục để ý và rút kinh nghiệm từ thực tiễn sản xuất. Kinh nghiệm tích lũy được qua nhiều năm phối hợp với các hiểu biết khoa học, các kết quả của nghiên cứu khảo nghiệm giúp chúng ta ngày càng gia tăng mức độ hợp lý của việc bón phân.

* Quy tắc 4:

Trong thiên nhiên sống, những loài sinh vật tồn tại và phát triển trong những mối liên lạc chặt chẽ cùng nhau và với thế giới không phải sinh vật.

Những thành quả nghiên cứu khoa học được triển khai trong những phòng thí nghiệm, trong những chậu vại, trong những ô thí nghiệm thường cực kỳ xa so sánh với điều kiện môi trường sống của cây trên ruộng đồng.

Nhiều trường hợp, muốn có được kết quả như đã thu được trong khu vực phòng thí nghiệm người ta phải đầu tư cực kỳ tốn kém để tạo được môi trường và điều kiện tương đương như trong khu vực phòng thí nghiệm. Khi không có được các điều kiện này, những kết quả khoa học thường phát huy công dụng cực kỳ kém, thậm chí còn làm nảy sinh nhiều vấn đề và người nông dân lại phải lao theo để xử lý. Như thế, phải làm thừa ra bao nhiêu việc mà đáng lẽ không phải làm.

Hiện thực cho biết: các kỹ thuật bón phân nào mà dường như không lưu ý đến những loài sinh vật khác trên ruộng đồng, không lưu ý đến những mối quan hệ chằng chịt giữa chúng cùng nhau, thì đó chỉ là các việc làm vô nghĩa và có khi gây tổn thương.

* Quy tắc 5:

Khoa học phân bón giúp ta bón phân một cách hợp lý, tuy nhiên nếu quá chuyên biệt thuộc lĩnh vực này sẽ khiến cho kiến thức hiểu biết của ta về thiên nhiên trở thành manh mún và có tiềm ẩn nguy cơ dẫn tới thất bại.

Những ngành khoa học ngày càng chuyên hoá để đi sâu tìm hiểu thêm kỹ đối tượng nghiên cứu. Người ta đã lưu ý đến hiện trạng này và thấy được nguy cơ của siêu hình. Do đó, đã có rất nhiều cố gắng để kết hợp những ngành khoa học, kể đến các khoa học liên ngành.

Tuy vậy, việc bón phân một cách hợp lý để sinh ra năng suất cây trồng cao, bảo vệ tốt môi trường không những thuần túy là sự kết hợp, sự giao thoa, sự liên ngành của một vài lĩnh vực khoa học khác nhau, mà là sự tìm tòi nghiên cứu trong một lĩnh vực khoa học mà đối tượng của chính nó là sự sống, là quá trình hình thành năng suất kinh tế. Đây chính là một trong các loại đối tượng tổng hợp mà càng chia ra càng chuyên biệt hoá, càng đi xa khỏi bản chất của đối tượng nghiên cứu.

* Quy tắc 6:

Trong những hệ sinh thái, mỗi ảnh hưởng từ phía bên ngoài đưa vào hệ, thường sinh ra các phản ứng dây chuyền, tỏa ra ra trong không gian theo những mạng lưới dinh dưỡng, năng lượng, thông tin, v.v… và nối dài theo thời gian, cho đến lúc tất cả hệ sinh thái thiết lập được trạng thái cân bằng mới.

Mỗi hiện tượng xẩy ra trong hệ sinh thái đều là kết quả của đa số nguyên do, mặt khác một nguyên do có thể dẫn đến các kết quả khác nhau.

Từ một hiện tượng là năng suất cây trồng có thể có một chuỗi những nguyên do và kết quả với 7 bậc nhân – quả khác nhau. Trên thực tế, một hiện tượng xẩy ra có thể có khá nhiều nguyên do. Các nguyên do này lại có các nguyên do khác đi trước trong một mạng lưới những sự kiện và nhân tố đan chéo nhau toả ra đến vô tận.

Bón phân cũng như các giải pháp phương pháp canh tác khác nhau, thường không những gây nên một ảnh hưởng trực tiếp dẫn tới một kết quả nào này mà thường có rất nhiều ảnh hưởng lên những thành tố trong hệ sinh thái và có thể dẫn tới các kết quả khác nhau, trong đó có thể có các kết quả mà con người bất ngờ tới.

Do đặc tính của quá trình phản ứng dây chuyền và quá trình đón nhận những ảnh hưởng từ phía bên ngoài vào những hệ sinh thái mà có thể có các ảnh hưởng cực kỳ mạnh nhưng không gây nên hiệu quả gì đáng kể, trong khi đó, có các ảnh hưởng nhẹ nhàng, nhưng được nhân lên trong phản ứng dây chuyền và tạo ra các hiệu quả rất rộng lớn.

Bón phân một cách hợp lý có thể không cần dùng các lượng phân bón mà có thể đạt được hiệu quả cực kỳ cao.

* Quy tắc 7:

Con người phân biệt ra trong thiên nhiên có cái tốt, cái xấu. Tốt xấu tại đây được nhận xét trên cơ sở ích lợi của con người. Từ việc phân chia những sự vật và hiện tượng thành 2 nhóm tốt và xấu, con người thường cố công để loại trừ, diệt trừ các cái xấu và nhân lên, tăng cường thêm các cái tốt, với hy vọng là thu được ích lợi lớn. Đối với thiên nhiên, mọi thứ đều có vị trí của chính nó và cấp thiết cho sự hài hoà và phát triển. Bằng những ảnh hưởng đưa thêm những cái “tốt” và loại bỏ những cái “xấu” con người đã phá vỡ cân bằng trong những hệ sinh thái. Và như vậy, những ảnh hưởng của con người đã thúc đẩy hoạt động của cơ chế điều tiết của hệ sinh thái để thiết lập trạng thái cân bằng. Với hoạt động của cơ chế này, các ảnh hưởng của con người bị trung hoà và bị triệt tiêu. Hy vọng thu được ích lợi lớn không chỉ không đạt được, mà các đảo lộn trong hệ sinh thái có thể dẫn tới nhiều hiệu quả tiêu cực.

Bón phân, con người nghĩ rằng đó là đưa điều tốt đến cho cây, do đó càng nhiều càng tốt. Thế nhưng hiệu quả của việc bón phân chỉ có thể thu được khi bón hợp lý, có nghĩa là thích hợp với hoạt động bình thường của hệ sinh thái nông nghiệp. Bón phân không hợp lý sẽ gặp phải phản ứng chống lại của hệ sinh thái ruộng đồng và chỉ có thể dẫn tới các hậu quả xấu.

* Quy tắc 8:

Trong nông nghiệp, không thể nâng cấp thể hữu cơ thống nhất. chỉ bằng phương pháp thay thế từng bộ phận của thể đó.

Cây trồng, hệ sinh thái nông nghiệp là các hệ thống thống nhất và hoàn chỉnh. Trong hệ thống đó mỗi bộ phận đều có vị trí và vai trò của mình. Mỗi bộ phận trong hệ thống được quy định không chỉ chỉ dựa vào những nhân tố phía bên trong bộ phận đó, mà còn dựa vào những bộ phận kế cận, những bộ phận chung quanh và vào tất cả hệ thống.

Bón phân cho cây trồng chúng ta muốn tăng dưỡng chất cho cây để sinh ra nhiều sản phẩm cho con người. Tuy vậy cây trồng là một bộ phận của hệ sinh thái ruộng đồng. Chúng ta không thể nâng cấp một bộ phận của hệ sinh thái là loại cây trồng mà dường như không tính gì đến những bộ phận khác của hệ sinh thái đó. Nhiều trường hợp bón phân không đem lại kết quả là do chúng ta gặp phải các phản ứng điều tiết của hệ sinh thái.

Bón phân một cách hợp lý là có tính toán đầy đủ đến những nhân tố trong hệ sinh thái, tạo sự hài hoà trong tất cả hệ sinh thái ruộng đồng đồng thời thúc đẩy những hoạt động của tất cả hệ sinh thái hướng tới việc sinh ra cho năng suất cao.

* Quy tắc 9:

Nền nông nghiệp tiến bộ phải là nền nông nghiệp nuôi dưỡng được con người cả thể xác lẫn tinh thần.

Bón phân là để nâng cao năng suất cây trồng. Năng suất đó phải phục vụ được nhu cầu của con người. Do đó, nếu phân bón còn giữ lại dư lượng trong nông sản, nếu trong nông sản có rất nhiều NO^3-, nhiều kim loại nặng thì nông sản không phục vụ được nhu cầu của con người.

Phân bón gây ảnh hưởng rất rộng lớn đến chất lượng nông sản. Đối với những sản phẩm cây công nghiệp, cây dược liệu, cây hương liệu, cây tinh dầu v.v… bón phân không hợp lý có khả năng làm hạ chất lượng nông sản cực kỳ đáng kể.

Phân bón gây ảnh hưởng rất rộng lớn đến khả năng cất giữ, bảo quản và chuyên chở nông sản. Sản phẩm rau quả chứa đựng nhiều đạm, nhiều nước cực kỳ chóng bị hỏng.

Ngoài những việc phục vụ nhu cầu của con người về vật chất, nông nghiệp còn phục vụ nhu cầu của con người được lao động, được tiếp xúc với thiên nhiên, được khám phá các điều bí ẩn của tự nhiên. Bón phân không hợp lý thường giữ lại trong môi trường đất, nước, không khí các dư lượng phân bón gây ảnh hưởng xấu đến sức khoẻ, đến tâm trạng con người. Càng ngày việc thoả mãn nhu cầu đời sống tinh thần của con người càng được tăng lên. Chức năng của nông nghiệp trong việc bảo đảm ổn định cuộc sống, ổn định xã hội cũng ngày một được gia tăng.

Bón phân một cách hợp lý không chỉ phát huy đến mức cao hiệu quả của phân bón mà còn bảo đảm cho môi trường trong lành và thúc đẩy nông nghiệp phát triển theo hướng tiến bộ.

* Quy tắc 10:

Trong hoạt động sản xuất nông nghiệp, khi tiếp xúc với bất cứ loại cây trồng nào cũng không thể tách rời chúng ra khỏi điều kiện sống của chính nó mà phải có cách nhìn toàn diện và đặt đúng vị trí của chính nó trong hệ sinh thái ruộng đồng. Thường thì người làm nông nghiệp chỉ biết có cây trồng mà lãng quên mất cây trồng tồn tại và phát triển trong hệ sinh thái.

Kết quả của sản xuất nông nghiệp thường chịu tác động rất rộng lớn của điều kiện cụ thể từng địa phương cũng như điều kiện thời tiết thời tiết của từng năm. Người nông dân thường lấy kinh nghiệm sản xuất của năm nay để vận dụng cho năm sắp đến.

Như vậy, việc triển khai sản xuất nông nghiệp của nông dân thường chịu tác động của cái nhìn hẹp và ngắn.

Muốn đạt được kết quả tốt, người nông dân cần có cái nhìn toàn diện cùng lúc cần biết cách thoát ra khỏi hoàn cảnh cụ thể của 1 năm sản xuất, không để cho hoàn cảnh lung lạc mình và phải có cách nhìn vượt lên phía trên không gian và thời gian, cố gắng đi vào bản chất của những hiện tượng. Cách nhìn này không phải là không căn cứ vào cơ sở hiện thực mà là cách trông xuyên sâu vào bản chất của hiện thực, khiến cho hiện thực hiện rõ lên, không bị các nhiễu loạn nhất thời làm che mất bản chất.

Bón phân một cách hợp lý là tìm ra các kết luận từ việc phân tích toàn diện hệ sinh thái nông nghiệp, phân tích thực chất những hiện tượng đã diễn ra, dự đoán các hiện tượng và trạng thái có thể xuất hiện trong vụ tới để đưa ra biện pháp bón phân đem lại hiệu quả rất cao nhất về kinh tế, xã hội cũng như môi trường.