Phân tích các thời kỳ sinh trưởng, phát triển của cây sắn (cây khoai mì) (khoai mì)

Một trong các đặc tính của cây trồng này là quá trình lớn lên và phát triển củ diễn ra đồng thời, vậy nên việc phân chia những thời kỳ phát triển sinh trưởng dựa trên quy luật sinh trưởng thân lá và lớn lên của củ chỉ là tương đối.

1/ Thời kỳ mọc mầm, ra rễ trên cây sắn (cây khoai mì)

– Thời kỳ này khởi đầu từ khi trồng đến sau trồng khoảng 2 tháng. Đặc tính đa phần của thời kỳ này là sự chuyển hóa những dưỡng chất tích lũy trong hom để tạo thành mầm và rễ. Do đó thời kỳ này dựa vào 2 nhân tố khi hậu và chất lượng của hom giống.

– Thường thì vào vụ trồng, sau khi đặt hom từ 5 – 17 ngày sắn bắt đầu mọc mầm. Nếu thời vụ để trồng không hợp lý (điều kiện thời tiết không thuận lợi như nhiệt độ thấp, thiếu ẩm), thời gian mọc mầm ra rễ bị tác động rõ ràng, tỷ lệ mọc mầm không bảo đảm, chất lượng mầm kém.

Dùng máy đặt hom sắn vào quá trình trồng trọt sắn

– Mọc mầm của sắn cực kỳ nhạy cảm với nhiệt độ. Khi nhiệt độ tăng từ 17,9^oC lên 21,8^oC tỷ lệ mọc mầm tăng đáng kể từ 63% lên 80% và thời gian mọc mầm cắt ngắn rõ ràng.

– Nhiệt độ phù hợp cho sắn mọc mầm từ 25 – 27^oC. sắn mọc mầm nhanh ở nhiệt độ từ 28,5 – 30^oC. Nhưng ở nhiệt độ Cao từ 37 – 39^oC hoặc ở nhiệt độ thấp từ 12 – 17^oC thì sắn không mọc mầm. Nhân tố thứ hai ảnh hưởng nhiều đến tỷ lệ mọc mầm của sắn là chất lượng của hom, giải pháp dùng hom. Về tuổi hom thì hom giữa có đạt chất lượng tốt nhất và cho năng suất cao hơn hom gốc và hom ngọn.

– Quá trình phát triển của rễ sắn còn phụ thuộc vào cách đặt hom và sự tạo thành mô sẹo. Đặt hom đứng chỉ mắt ở phía dưới có thể ra rễ, còn đặt hom nằm ngang toàn bộ những mắt và hai đầu hom đều có thể ra rễ. Để gia nâng cao khả năng ra rễ, khi đặt hom đem trồng cần lưu ý không gây dập nát đầu hom và hạn chế chảy nhựa ở đầu hom bằng phương pháp chấm hai đầu hom vào tro bếp hoặc vào trong đất bột khô.

2/ Thời kỳ sinh trưởng thân lá trên cây sắn (cây khoai mì)

– Cây sắn (cây khoai mì) thuộc lớp 2 lá mầm, vậy nên sự tăng trưởng chiều cao của cây và sự lớn ngang của dường kính thân được quyết định bởi sự hoạt động của mô phân sinh tượng tầng và mô phân sinh đỉnh. Thời kỳ này có đặc tính là những bộ phận phía trên mặt đất (thân, lá) phát triển mau chóng. Củ cũng bắt đầu được tạo thành nhưng phát triển chậm. Thời kỳ này nối dài khoảng 2 tháng và kết thúc thời kỳ khi mặc tích lá đạt giá trị cực đại, về sau không bao giờ đạt được nữa.

– Sự phát triển thân, lá quyết định hoạt động quang hợp của cây Mức độ quang hợp của lá sắn (lá khoai mì) có thể đạt được 40mg CO2/dm2/h (Tan, 1980; Elsharkawy và Cock). Mức độ quang hợp của từng lá ít thay đổi theo tuổi lá.

Đòi hỏi khoảng nhiệt độ tối thiểu tương đối rộng từ 20 – 40^oC (Elsharkawy và Cock). Quang hợp đặc biệt nhạy cảm với sự hạ áp suất hơi nước giữa lá với không khí. Quang hợp hạ khi áp suất hơi nước hạ nhiều. Sự hạ áp suất hơi nước trên bề mặt của lá là do những tế bào khí không đóng kín hoàn toàn. Cuống lá đóng góp vào vai trò quan trọng trong điều chỉnh hướng lá để ngăn ngừa lượng ánh sáng quá nhiều chiếu xuống bề mặt của lá. Trong hoàn cảnh nhiệt độ cao (24^oC trở lên) thời gian để tạo thành một lá đầy đủ khoảng 2 tuần. Trái lại, ở điều kiện nhiệt độ thấp thời gian tạo thành lá đầy đủ bị nối dài ra. Kích cỡ lá tăng dần theo tuổi của cây đến khoảng 4 tháng tuổi và tiếp đến hạ dần. Tuổi thọ của lá có thể nối dài đến 200 ngày ở điều kiện nhiệt độ thấp. Thường thì tuổi thọ lá khoảng 60 – 120 ngày (Irikura và cộng tác, 1979).

– Những giống sắn khác nhau có kích cỡ lá, diện tích từng lá và tuổi thọ lá khác nhau. Một trong các đặc tính của cây sắn (cây khoai mì) là chúng có thể phân cành. Thường thì sau trồng khoảng 3 tháng, cây sắn (cây khoai mì) bắt đầu phân cành. Giống phân cành nhiều có tới 4 cấp cành (giống sắn canh nông). Đối với những giống sắn phân nhiều cấp cành dẫn tới tổng số lá/cây cao, quần thể rậm rạp, những lá phía dưới cây bị che khuất. Do đó, một đa phần dinh dưỡng do cây đồng hóa phải dùng để duy trì sự sống từ đấy gây giảm hàm lượng vật chất chuyển về tích lũy ở củ dưới dạng tinh bột đó là các giống tiềm năng năng suất không được cao.

3/ Thời kỳ tạo thành, phát triển củ của cây sắn (cây khoai mì)

Củ của cây sắn (cây khoai mì) (cây khoai mỳ)

– Sản phẩm thu hoạch của sắn là củ. Ngay sau trồng 28 ngày, một lượng lớn hạt tinh bột đã được tạo thành ở mạch gỗ của từng nhu mô rễ củ. Tất nhiên việc phân tích trong khoảng thời gian này không có thể phân biệt được giữa rễ mà sau này được tích lũy tinh bột để trở nên củ và rễ mà sau này vẫn chỉ là rễ thường (Keating, 1981). Vào khoảng 6 tuần sau khi tiến hành trồng, một vài rễ củ bắt đầu lớn lên 1 cách mau chóng. Số củ được quyết định từ 2 – 3 tháng sau trồng và ít có sự thay đổi trong suốt quá trình lớn lên ở đa số những giống sắn.

– Số lượng củ và chiều dài củ được tạo thành và ổn định ngay trong thời kỳ 3, 4 tháng sau trồng.

– Tinh bột được tích lũy về củ tăng dần theo thời gian sinh trưởng, tăng nhanh nhất từ tháng thứ 6 đến tháng thứ 9 sau trồng, tiếp đến tăng chậm và ổn định. Bởi đặc tính khí hậu ở bắc bộ có mùa đông khô lạnh nên hầu hết sắn bị rụng lá vào cuối tháng 02 mỗi năm khi nhiệt độ trung bình chỉ từ 15 – 17^oC Và Có rất nhiều ngày nhiệt độ xuống 11 – 15^oC, dẫn trên cây sắn (cây khoai mì) ngừng sinh trưởng và năng suất sắn cũng xem như cho năng suất cao nhất trong vụ trồng. Nếu tiếp tục theo dõi những chỉ tiêu trên ổn định cho tới tháng 12/ Sang năm, khi nhiệt độ, độ ẩm được tăng lên cây sắn (cây khoai mì) bước sang 1 chu kỳ sinh trưởng mới. Vậy nên, khi để ý củ các gốc sắn để lưu niên chúng ta thấy củ có những vòng gỗ.

– Một trong các đặc tính khác nhau của cây sắn (cây khoai mì) so sánh với cây cốc khác là loại cây sắn (cây khoai mì) có sự phát triển đồng thời giữa phát triển thân lá và tích lũy tinh bột vào củ. Có nghĩa sản phẩm quang hợp được phân phối cho duy trì và phát triển thân lá mới và phồng to cua củ.

– Như vậy, năng suất sắn củ dựa vào khả năng quang hợp của lá và sự phân phối vật chất khi tạo thành cho những bộ phận khác nhau của cây. Có thể nói là có sự cạnh tranh giữa bộ phận phía trên mặt đất và dưới mặt đất về dùng sản phẩm của quang hợp. Do đó, việc sản xuất và phân phối vật chất khô phụ thuộc vào diện tích lá. Chỉ số diện tích lá cao nhất có thể đạt đến 10 (Keating, 1981 ). Tốc độ tăng trưởng tích lũy vật chất khô của cây tăng dần khi chỉ số diện tích lá đạt đến 4 (Đạt 120 gr/m²/tuần). Tỷ lệ chất khô được tích lũy vào củ thay đổi từ 40 – 70% dựa theo giống và điều kiện môi trường.