Cách thu hái cây dược liệu

Thu hái cây thuốc là một khâu có sự quan trọng nhất trong suốt quá trình trồng cây để mà đạt được số lượng dược liệu nhiều, lại có chất lượng cao hiệu quả kinh tế tốt chúng bị dựa vào các quy tắc sau:

– Thu hái đúng giai đoạn: Đối với từng loại thuốc cần biết thu hái vào khi nào, cho chất lượng và năng suất chữa trị cao nhất.

– Thu hái cùng thời gian trong hoàn cảnh phù hợp.

– Thu hái đúng bộ phận cần sử dụng, tránh lãng phí, giúp dược liệu thu được tinh khiết, chất lượng cao. Bảo đảm khả năng tái sinh tự nhiên (trong khai thác ngoài tự nhiên).

1/ Căn cứ khi tiến hành thu hoạch

1/1/ Dựa trên đặc tính của bộ phân sử dựng

– Với cây lấy củ, rễ, thân thảo: Thu hoạch vào lúc cây bắt đầu vàng úa. Cắt bỏ thân lá, để chừa lại 1 centimét ở phần gốc để nhổ cho dễ. Sử dụng quốc, thuổng đào bới chung quanh để lấy củ và rễ. Cố gắng không làm xây xát và gẫy củ, rửa sạch đất cát, cắt bỏ rễ con.

– Với cây lấy củ, rễ cây lưu niên: Khi thu hái lưu ý không gây ảnh hưởng nhiều đến sự phát triển của những bộ phận phía trên mặt đất.

– Với cây thu hoạch vỏ thân: Thường khi thân chuyển từ màu xanh sang màu nâu hoặc tím, bóc vỏ thân hay vỏ rễ, thu hái vào lúc cây ra nhựa dễ bóc.

– Với các cây lấy hoa: thu hái lúc ra bông, nếu có dược liệu búp hoa (Hoa hòe) thì thu khi trên cây có 30 % hoa nở.

– Với cây lấy lá: cần thu hoặc vào cuối xuân, đầu hạ, lá bánh tẻ có thể tiến hành thu hoạch khi cây ngừng sinh trưởng sinh dưỡng, với các cây lấy lá là loại cây thân thảo có thể sủ dụng toàn cây như: Ích mẫu, Hoắc hương.

– Thu hái quả hạt, thì thu hoạch lúc chín (Gấc chín đỏ, Ý dĩ màu trắng, hồi màu vàng), là giai đoạn có rất nhiều hoạt chất. Với các loại có trái, hạt nhỏ thường thu hái khi hạt gần chín, tránh để hạt chín quá bị rụng rơi ra ngoài, có thể thu hái cả cây bó thành bó, phơi khô đập hạt.

1/2/ Dựa trên giai đoạn sinh trưởng của cây

– Với 1 số loài hoa cỏ sống hàng năm như Ích mẫu, có thể thu hái 1 năm từ 2 – 3 lứa, thu hoạch khi cây sắp ra nụ.

– Khi cây ra bông (Bạc hà, Dầu giun, Hương nhu) là loại cây có hàm lượng tinh dầu cao.

– Cây lấy thân thu hoạch vào lúc cây đã phát triển hoàn chỉnh.

– Cây lấy quả thu khi cây úa vàng hay quả chín.

1/3/ Dựa trên thời gian trong ngày

– Với các cây lấy tinh dầu: Nên thu hái 9h đến 3 h chiều.

– Với các cây có ancaloit thu hoạch ở bộ phận non buổi sáng sớm (lá cà độc dược).

–  Với các cây có glucozit thu hoạch vào buổi sáng sớm.

1/4/ Dựa trên thời tiết lúc thu hoạch

– Nên chọn khí hậu khô để thu hoạch, chọn các ngày nắng ráo thu hoạch chủ động được việc phơi sấy chế biến.

– Nếu trời mưa nhiều úng nước dược liệu có tình trạng thối củ hay bị sâu hại phá hại rất nghiêm trọng thì có thể tiến hành thu hoạch sớm để giúp tránh thất thu.

1/5/ Dựa trên mục đích dùng

Một dược liệu có thể được sử dụng trực tiếp để làm thuốc để tiêu sử dụng trong nước, xuất khẩu hoặc làm nguyên vật liệu chế biến.

– Để để làm thuốc như Quế người ta khai thác vỏ thân, và những vỏ cành lớn, còn lại để chưng cất tinh dầu người ta dùng vỏ vụn nát, cành lá nhỏ.

– Để xuất khẩu người ra sử dụng vỏ thân với kích cỡ phù hợp tiếp đến đem chế biến.