Cách nhân giống hoa hồng

Trồng hoa hồng có hai phương pháp để nhân giống: nhân giống hữu tính và nhân giống vô tính.

Nhân giống hữu tính là kỹ thuật gieo hạt để có cây giống mà trồng. Còn nhân giống vô tính là kỹ thuật chiết cành, ghép cành và giâm cành…

Cây hoa hồngnhân giống theo cách hữu tính cũng dễ, không tốn kém công sức cũng như tiền của, sản xuất được đông đảo cây giống, nhưng hầu hết cây giống lại không mang được các đặc điểm tốt của cây cha mẹ. Đó là điều không một ai trong chúng ta cảm nhận hài lòng. Mặt khác, thời gian từ khi hoa của cây hồng mẹ thụ phấn đến khi hột già đề gieo xuống đất phải mất một thời gian tương đối dài: khoảng 6 tháng! Đó là chưa kể đến việc thụ phấn cũng không phải là việc đơn giản, dễ làm.

Còn kỹ thuật chiết cành, ghép cành và giâm cành tuy yêu cầu chút công sức, sự khéo léo tay, lai tạo được ít cây giống, nhưng các cây lai tạo được thường mang đúng các đặc điểm tốt của cây mẹ. Bởi vì điểm mạnh đó mà hiện nay ít ai nghĩ đến việc nhân giống hồng theo cách hữu tính nữa.

Tuy nhiên, chúng tôi cũng xin đề cập sơ qua phương thức nhân giống hữu tính của hoa hồng để quí vị nào mới bước vào nghề nắm bắt được phương thức.

1/ Nhân giống hữu tính

Ngày trước, người mình trồng hoa hồng cũng bằng phương pháp gieo hột (để mặc cho côn trùng như ong bướm đến hút mật hoa giúp hoa thụ phấn lấy), và cũng thành thạo đến kỹ thuật giâm cành, chiết cành. Chỉ có điều ai kinh nghiệm nhiều thì cây giống lai tạo có thể sống với tỉ lệ cao, còn người ít kinh nghiệm thì gặt hái kết quả ở mức… khiêm nhượng!

Như quí vị đã biết, cây hoa hồng là giống cây có hoa lưỡng tính: nhị được và nhụy cái nằm chung một hoa. Nhụy cái là một bầu lớn nằm giữa hoa (độc nhất chỉ có một nhụy), còn nhị đực thì số nhiều vây quanh nhụy cái.

Nói rõ ra, nhị hoa là cơ quan sinh dục đực, và nhụy hoa là cơ quan sinh dục cái.

Nhị hoa nhỏ mang bao phấn trong chứa đựng nhiều phấn hoa. Còn nhụy hoa gồm có bầu nhụy tương đối lớn, ở trên bầu nhụy là đầu nhụy, nơi sẽ đón nhận phấn của nhị đực để thụ phấn.

Thông thường, nhị đực và nhụy cái của một hoa ít khi “chín” cùng một lúc, bởi vậy chúng thường thụ phấn chéo dựa vào côn trùng vô tình mang phấn của hoa này sang “gieo” cho nhụy hoa khác. Thế nhưng, nếu dựa vào kỹ thuật thụ phấn này thì ta làm thế nào có được cây hồng lai đẹp như mong muốn mong mốn!

Do đó, ta phải triển khai kỹ thuật thụ phấn nhân tạo như sau:

• Đầu tiên, ta lựa các cây hồng mang các đặc điểm tốt như sai bông, hoa lớn và thơm, hợp khí hậu, ít sâu hại… để làm cây con.
• Bước kế tiếp là lựa trong số các cây mẫu đó, các cây nào làm “cây đực” và cây nào sử dụng làm “cây cái”. Với “cây đực” thì chỉ sử dụng đến túi phấn của chính nó không thôi. Với “cây cái” thì chỉ sử dụng bầu nhụy không thôi.

Nói rõ hơn:

• Với “cây đực” ta cắt hết những bao phấn (hay túi phấn) đem có chứa vào một cái lọ khô ráo. Những bao phấn này khi chín sẽ bung hết những hột phấn ra. Các hột phấn này phía bên trong có chứa một ít nhựa dẻo, đó là “tinh dịch” truyền nòi giống…
• Với “cây cái” ta cũng cẩn trọng cắt bỏ hết những bao phấn của nhị đực ra, chỉ chừa lại phần nhụy (tức bầu noãn). Tiếp đến, sử dụng bao nilon che kín phần nhụy này lại, hạn chế côn trùng mang nhị đực của những hoa khác đến…

Chờ khi nhụy hoa cái “chín”, ta bỏ bao nilon ra rồi khéo léo tìm cách đưa phấn hoa đực (để trong lọ) cho “tiếp xúc” với đầu nhụy. Cần rắc phấn nhị đực dính nhiều vào đầu nhụy cái để sự thụ phấn có kết quả tốt.

Nếu việc thụ phấn nhân tạo này thành công, bầu noãn của hoa sẽ có màu noãn và phát triển lớn dần. Thông thường ba tháng sau hột đã già, mỗi bầu noãn có chứa số lượng hột không ổn định, có thể chỉ có một hai, mà cũng có thể đến vài ba chục hột. Hột sau khi tiến hành gieo xuống đất sẽ nẩy mầm trở nên các cây hồng con lai, mang đặc điểm chung của cả cây cha lẫn cây mẹ.

Tất nhiên quí vị sẽ có sự ghi chép cẩn trọng để sau này biết được “gia phả” của chúng. Nếu cây lai vừa ý thì ta tiếp tục nhân giống tiếp, còn ngược lại ta sẽ không sử dụng hai giống cây trên làm cây cha mẹ nữa mà sử dụng cây khác để thí nghiệm…

Công việc thụ phấn nhân tạo không hề khó lắm, nhưng phải nói là nhiêu khê, việc triển khai đến đâu ta phải ghi chép cẩn trọng. Do đó, chỉ người sẵn thú đam mê mới đủ hứng khởi để theo đuổi từ công đoạn đầu đến công đoạn cuối…