Cách nhân giống đào

Đào cảnh được nhân giống đa phần bằng cách ghép mắt nhỏ có gỗ hay ghép nêm đoạn cành trên gốc ghép là loại cây đào ăn trái hoặc đào rừng. Đòi hỏi công nghệ sản xuất giống đào chất lượng cao: Cây đào dòng tuyển chọn trong nước hoặc cây nhập nội (So) chăm sóc thành cây cho mắt ghép (S1).

1/ Chọn cây lấy mắt ghép

Đây chính là một khâu cực kì quan trọng vì tác động trực tiếp đến chất lượng của cây đào sau này, cây được chọn làm cây mẹ phải là loại cây có các đặc điểm ưu tú nhất, có cành sinh trưởng khỏe, nhiều cành phân bổ ở giữa tầng tán, cành không có mầm mống sâu hại. Nếu vận chuyển cành đi xa phải bảo quản trong hoàn cảnh đủ ẩm, tránh nhiệt độ cao và cành đã cắt hết bản lá chỉ giữ lại cuống. Cây phải có rất nhiều mắt ngủ để phục vụ cho việc lấy mắt, cây đào lấy mắt ghép nên lấy ở cây đào tơ, cây có 1 năm tuổi là tối ưu. Nói chung, cây lấy mắt ghép phải là loại cây có hoa đẹp, màu sắc thích hợp với sở thích của người tiêu sử dụng hoặc cây lấy mắt từ cây nhập nội, có đạt chất lượng tốt, có đặc điểm ưu điểm nào này mà đào trong nước không có được.

2/ Chọn cây gốc ghép

Dùng giống đào ăn trái hoặc đào rừng, một số loại hạt được thu gom, rửa sạch, phơi khô trong bóng râm, bảo quản trong chum, vại, túi nilon đến tháng 11 đem gieo. Trước khi tiến hành gieo hạt được tiến hành xử lý bằng phương pháp ngâm ước trong 48 giờ, đãi sạch, ủ trong cát 30-40 ngày đến khi hạt nứt nanh. Gieo hạt đào trong vườn ươm với mật độ hạt cách hạt 3-4 centimét, cấy theo chiều dọc của hạt, lấp 1 lớp đất mỏng 3-4 centimét lên phía trên, sao cho khi tiến hành tưới nước, vừa nhú đầu nhọn của hạt lên là vừa, liên tục dưỡng ẩm để hạt nảy mầm. Khoảng 15-20 ngày cây mọc, từ 1 hạt đơn hoặc đa phôi có thể cho ta 1-4 cây đào con.

Khi cây đào con ra lá non màu trắng như ra giá đậu xanh (nếu để lá thật có màu xanh mới nhổ cấy thì tỷ lệ chết cực kỳ cao) cần nhổ cấy ngay vào bầu nilon kích cỡ 13×15 centimét, có đục lỗ thoát nước chung quanh bầu và ở đáy bầu. Việc trồng cây vào trong bầu có rất nhiều điểm mạnh: chăm sóc, bảo vệ cây con có rất nhiều thuận lợi, đỡ công kinh phí do không phải bứng bầu, cây con khi trồng có bộ rễ hoàn chỉnh không bị thương tổn, tỉ lệ trồng sống cao, cây phát triển nhanh, khỏe, vận chuyển đi xa bảo đảm an toàn, hạ tỉ lệ hư hao.

Nguyên vật liệu đóng bầu: 70% đất phù sa + 30% phân chuồng mục hoặc 70% đất màu nâu đỏ ở tầng trồng trọt + 30% phân chuồng mục.

3/ Biện pháp ghép

Đào được nhân giống đa phần bằng cách ghép áp, ghép nêm, ghép mắt nhỏ có gỗ.

3/1/ Ghép áp

Phía trên mặt cắt ngang của cây gốc ghép ta sử dụng dao tách (chẻ đôi) rồi đặt cành ghép vào và buộc lại, có thể trên 1 mặt cắt như vậy, ghép 2 cành để gia tăng tỷ lệ sống. Điểm yếu của biện pháp này là thao tác phức tạp, cần nhiều vật dụng, tốn mắt ghép và mất quá nhiều công ghép.

– Cắt cành ghép: Bỏ phần ngọn và những mầm yếu, cắt thành đoạn dài 6-10 centimét và lưu lại 3 mắt, nếu cành khỏe thì lưu lại 2 mắt. tay trái cầm ngược cành ghép, tay phải cầm dao ghép, phần gốc của cành ghép hướng ra ngoài, tỳ phần gốc của cành, cắt vát hướng lên phía trên, ở vị trí bên dưới mầm thứ nhất cách mầm 1,5-2 centimét, cắt một mặt phẳng nghiêng hướng xuống bên dưới 1 góc nghiêng 450 tiếp đến lật cành ghép lại, tại phần phía sau mầm cách mầm 0,3 centimét, cắt bằng về phía trước, sâu đến giữa phần vỏ và phần gỗ, mặt cắt dài phải bằng phẳng, không cong.

– Cắt cây gốc ghép: Chọn độ cao từ 10-20 centimét, mặt vỏ phẳng, cắt phẳng gốc ghép, không làm xước vỏ cây. Chọn phía gốc ghép trơn nhẵn, vạch một vết dao nghiêng hướng lên phía trên, cắt đứt phần trên gốc ghép, hoặc cắt 1/3 lớp gỗ, vết dao cũng cắt nghiêng 450 như với mắt ghép.

– Cắm ghép cành: Khi đặt cành ghép vào gốc ghép, lưu ý mặt cắt dài của cành ghép hướng vào trong, tầng sinh gỗ của cành ghép hài hòa với tầng sinh gỗ của gốc ghép, nếu gốc ghép và cành ghép có kích cỡ khác nhau thì phải đặt một bên vỏ của cành ghép hài hòa với một bên vỏ của gốc ghép, để cho tầng sinh gỗ của gốc ghép và cành ghép có một bên hài hòa. Phải đưa cành ghép tới tận phần đáy miệng ghép của gốc ghép, sao cho phần cuối cành ghép tiếp xúc với phần đáy miệng ghép của gốc ghép để dễ kết hợp.

Cuối cùng, sử dụng sợi nilon tự phan hủy quấn chặt quanh vết ghép theo đường vòng từ trên xuống, rồi lại từ dưới quấn lên, trùm kín mặt cắt ngang của gốc ghép, trùm kín đoạn cành ghép, thắt nút lại, không để cho nước vào.

* Lưu ý:

+ Khi ghép phải sử dụng dao thật sắc để cắt phẳng, không xước, giập cành, thao tác cắt phải nhanh chóng.

+ Tầng sinh gỗ của cành ghép và gốc ghép phải hài hòa, mặt tiếp xúc phải cố định và áp sát nhau.

+ Buộc phải chặt, đều tay để độ tiếp hợp chắc, bền.

3/2/ Ghép nêm

– Ở phía trên mặt cắt ngang của cây gốc ghép, ta sử dụng dao tách (chẻ) đôi gốc ghép rồi đặt cành ghép vào và buộc lại, có thể trên một mặt cắt như vậy, ghép 2 cành để gia tăng tỷ lệ sống.

– Thời vụ ghép nêm thường vào mùa xuân và sử dụng cành được 1 năm tuổi để ghép.

– Cắt cành ghép: Bỏ phần ngọn và những mầm yếu, cắt thành đoạn dài từ 6-10 centimét và lưu lại 2-3 mầm. Tay trái cầm ngược cành ghép, tại 2 mặt bên của cành ghép, cách mầm cuối khoảng 0,5 centimét, cắt vát vào trong cành 1 đoạn dài 2-3 centimét hình thành cái nêm. Độ dầy của nêm phải vừa đủ để lắp vào vết tách của mặt gốc ghép, nếu dầy quá thì ở gốc ghép sẽ có khe hở, cây ghép khó sống.

– Cắt gốc ghép: Sử dụng dao thật sắc cắt ngang thân tạo mặt cắt bằng phẳng, nhẵn. Tiếp đến chẻ tách mặt cắt theo đường kính đi qua tâm mặt cắt sinh ra miệng ghép. Tách miệng ghép đừng nên quá sâu để giúp tránh cho gốc ghép bị thương tổn nối dài.

– Cắm cành ghép: Sử dụng một cái nêm cắm nhẹ vào miệng ghép trước khi cắm cành ghép. Cắm xong cành ghép thì dần dần rút nêm ra, số cành ghép trên miệng ghép phụ thuộc vào mặt cắt rộng hay hẹp có thể cho 1 hoặc 2 cành ghép vào. Khi cắm cành ghép không nêm cắm ngập hết phần cắt mà để lộ 2-3mm ở trên để thuận lợi cho quá trình liền vết ghép.

– Buộc: Sử dụng nilon buộc chặt tạ mặt cắt gốc ghép và cành ghép, buộc kín mặt cắt gốc ghép, cành ghép, có thể chụp túi nilon tiếp đến buộc kín lại.

3/3/ Ghép mắt nhỏ có gỗ

– Vị trí ghép: Ở vị rí 20-25 centimét tính từ mặt đất.

– Kỹ thuật lấy mắt ghép: Vết cắt ở cành cho mắt ghép có kích cỡ giống với gốc ghép. Vết cắt dưới, cách mắt dưới khoảng 1/2 centimét, vết cắt trên cách mắt bên trên từ 1-1,5 centimét, từ đấy lát cắt đưa xuống dưới dài khoảng 2,5 centimét, gặp lát cắt thứ nhất và cắt rời mắt ghép.

– Cắm mắt ghép thật khéo, tới đáy miệng ghép và gắn chặt cùng nhau, quấn chặt, đều tay bằng nilon.

– Cắt tháo dây buộc: Mùa xuân, hè sau khi ghép 15 ngày thì kiểm tra, nếu mắt ghép sống thì tháo dây. Mùa rét thì để 1,5 – 2 tháng mới tháo dây buộc và cắt phần trên nơi ghép của cây gốc ghép. Có thể giữ lại một đoạn dài làm cọc đỡ mầm ghép.

Biện pháp ghép mắt nhỏ có gỗ có điểm mạnh vừa đỡ tốn công, vừa đỡ tốn mắt, có thể thực thi cả vào tháng 6-7 khi cây đào đang sung sức.

4/ Thời vụ ghép

Làm giúp đào cả năm nhưng ghép cây vào cuối mùa đông (tháng 1 tháng 2 mỗi năm ) vẫn là tối ưu. Khi ta ghép vào cuối đông để cho mắt ghép ngủ nghỉ trên thân gốc ghép chờ tới vụ xuân sẽ phát triển, như vậy mầm ghép sẽ bật khỏe hơn.

5/ Chăm bón cây sau ghép

– Liên tục cắt bỏ những chồi thường mọc từ gốc ghép.

– Tưới duy trì ẩm độ phù hợp để cây phát triển.

– Ngăn ngừa, diệt trừ nhện và một số dạng bệnh gây thối rễ, loét.

– Cấy giống sau khi ghép được 3 tháng, chồi ghép lên trên cao 30-50 centimét, tiến hành xử lý bấm ngọn để những cành cấp 1 phát triển, có thể đem đi trồng.