Phương pháp canh tác ớt

1/ Những giống ớt

Ngày nay nhiều nơi vẫn trồng trọt giống địa phương là chính. Giống trồng đại trà ở Đồng bằng Sông Cửu Long có giống Sừng Trâu, Chỉ Thiên, ớt Búng, ớt Hiểm, ở trung bộ có giống ớt Sừng Bò, Chìa Vôi. Bên cạnh đó Viện Nghiên Cứu Nông nghiệp Hà Nội công bố bộ sưu tập với 117 giống trong nước (1987), việc này chứng tỏ nguồn giống ớt phong phú, đa dạng chưa được biết tới ở nước ta. Tuy vậy, giống địa phương bị lai tạp nên thoái hóa, quần thể không đều và cho năng suất kém, trong khi những giống F1 có thể cho năng suất vượt trội trong hoàn cảnh thâm canh cao có thể bắt đầu được ưa thích và đang thay thế dần những giống địa phương.

1/1/ Giống lai F1:

– Giống Jet 18 (Công ty Syngenta sản xuất): Cây sinh trưởng khỏe, phân cành và ra bông sớm, đậu trái tập trung, thu hoạch từ 75-80 ngày sau khi tiến hành trồng ; cho năng suất cao, ở điều kiện chăm sóc tốt có thể đạt 15-20 tấn/ hecta. Dạng trái dài 6-7 centimét, đẹp, đều, thẳng, cứng, bóng láng, màu sắc đỏ tươi được thị trường ưa thích. Jet18 chịu đựng tốt với rất nhiều sâu hại gây bệnh quan trọng.

– Giống Chili (Công ty Trang Nông phân phối): Trái lớn, dài 12-13 centimét, đường kính trái 1,2-1,4 centimét ; trọng lượng trung bình trái 15-16 gram, dạng trái chỉ địa, trái chín đỏ, cứng, cay trung bình, thích hợp sở thích người tiêu sử dụng. Cây cao trung bình 75-85 centimét, phát triển mạnh, chống chịu tốt các loại bệnh tốt và đạt năng suất cao.

– Giống số 20 (Công ty Giống Nam bộ phân phối): phát triển mạnh, phân tán lớn, ra nhiều hoa, dễ đậu quả, bắt đầu có thể thu hoạch 85-90 ngày sau khi cấy, có thể thu hoạch dài ngày và chịu đựng tốt bệnh virus. Trái ớt chỉ địa dài 14-16 centimét, thẳng, ít cay,

trái cứng nên giữ được lâu sau khi thu hoạch, năng suất 2-3 tấn/1/000m².

– Giống TN 16 (Công ty Trang Nông phân phối): Có thể thu hoạch 70-75 ngày sau khi tiến hành gieo, trái chỉ thiên khi chín đỏ tươi, cực kỳ cay, dài 4-5 centimét, đường kính 0,5-0,6 centimét, trọng lượng trung bình 3-4g/trái, đậu nhiều trái và chịu đựng tương đối với bệnh thối trái, sinh trưởng tốt cả năm.

– Giống Hiểm lai 207 (Công ty Hai Mũi Tên Đỏ phân phối): Giống cho quả chỉ thiên, dài 2-3 centimét, trái cực kỳ cay và thơm, năng suất 2-3 kilogam trái/cây, chịu đựng tương đối bệnh thán thư.

1/2/ Giống địa phương:

– Giống Sừng Trâu: Bắt đầu có thể thu hoạch 60-80 ngày sau khi cấy. Trái màu đỏ khi chín, dài 12-15 centimét, hơi cong ở đầu, hướng xuống. Năng suất 8-10 tấn/ hecta, dễ bị bệnh virus và thán thư trên trái.

– Giống Chỉ Thiên: Bắt đầu cho quả 85-90 ngày sau khi cấy. Trái thẳng, bóng láng, dài 7-10 centimét, hướng lên, năng suất tương tự với ớt Sừng nhưng trái cay hơn nên được ưa thích hơn.

– Giống Ớt Hiểm: Cây cao, trổ bông và cho quả chậm hơn 2 giống trên nhưng có thể thu hoạch dài ngày hơn nhờ chống chịu tốt các loại bệnh tốt. Trái nhỏ 3-4 centimét nên thu hoạch tốn công, trái cay và kháng bệnh đén trái có thể trồng được trong thời điểm mùa mưa.

Những giống ớt phổ biến ở Việt Nam

2/ Thời vụ để trồng cây ớt

Ở Đồng bằng sông Cửu Long, ớt có thể trồng trong cả năm, tuy vậy, trong sản xuất thường trồng trọt ớt vào những thời vụ sau:

– Vụ sớm: Gieo tháng 8-9, trồng tháng 9-10, bắt đầu thu hoạch tháng 12-1 dl và nối dài đến tháng 4-5 sang năm. Vụ này ớt trồng trên đất bờ líp cao không ngập nước vào mùa mưa. Ớt trồng mùa mưa đỡ công tưới, thu hoạch trong thời điểm mùa khô dễ bảo quản, chế biến và thời gian cho thu hoạch dài, tuy vậy, diện tích trồng trọt vụ này không nhiều.

– Vụ chính (Đông Xuân): Gieo tháng 10-11 dl, trồng tháng 11-12 dl, bắt đầu thu hoạch tháng 2-3 dl. Trong vụ này cây sinh trưởng tốt, cho năng suất cao, ít sâu hại.

– Vụ Hè Thu: Gieo tháng 4-5 dl trồng tháng 5-6 dl thu hoạch 8-9 dl. Mùa này cần trồng trên đất có khả năng thoát nước tốt để giúp tránh úng ngập và chọn cây giống kháng bệnh thán thư.

Những vụ ớt chính trong năm

3/ Chuẩn bị cây ớt con

Lượng hạt giống gieo đủ cấy cho 1/000m² từ 15-25 gram (150-160 hạt/g). Diện tích gieo ương cây giống là 250 m². Chọn đất cao ráo hay làm giàn cách mặt đất 0,5-1 m, lót phên tre hay lá chuối rồi đổ lên phía trên một lớp đất, phân, tro dầy 5-10 centimét rồi gieo hạt. Cách này dễ chăm bón cây con và phòng ngừa côn trùng hoặc gia súc gây thiệt hại. Cũng có thể gieo hạt thẳng vào bầu hay gieo theo hàng trên líp ương. Hạt ớt thường nẩy mầm chậm, 8-10 ngày sau khi tiến hành gieo mới mọc khỏi đất, cây giống cấy vào lúc 30-35 ngày tuổi, có dùng màng phủ cây giống nên cấy sớm lúc 20 ngày tuổi.

Gieo ương cây ớt con

4/ Kỹ thuật trồng ớt đạt năng suất cao

Đất trồng ớt phải được luân canh triệt để với nhiều loại cây trồng khác họ, hạn chế trồng trùng lặp với các giống cây như cà chua, thuốc lá và cà tím… Trồng mùa mưa cần lên líp cao vì ớt chịu úng kém. Khoảng cách trồng thay đổi tùy thời gian dự định thu hoạch trái, nếu ăn quả nhanh (4-5 tháng sau khi tiến hành trồng ) có thể trồng dầy, với khoảng cách trồng 50x(30-40) centimét, mật độ 3/500-5/000 cây/1/000m²; nếu muốn thu hoạch lâu có thể trồng thưa, 70x(50-60) centimét, mật độ 2/000-2/500 cây/1/000m².

(A) Kỹ thuật đặt bầu; (B) Trồng ớt có màng phủ nông nghiệp

5/ Dùng màng phủ nông nghiệp trong trồng ớt

5/1/ Mục đích:

 + Hạn chế côn trùng và bệnh gây hại: Mặt màu bạc của màng phủ phản chiếu ánh sáng mặt trời nên hạ côn trùng, nhện và nấm bệnh tấn công ở gốc thân và đốm lá chân.

 + Phòng ngừa cỏ dại: Mặt đen của màng phủ ngăn không cho ánh sáng mặt trời, làm hạt cỏ bị chết hay không mọc được trong màng phủ.

 + Điều hoà ẩm độ và giữ cấu trúc mặt đất: Màng phủ ngăn không cho sự bốc hơi nước trong thời điểm mùa nắng, ngăn ngừa lượng nước mưa nên rễ cây không bị úng nước, giữ ẩm độ ổn định và mặt đất tơi xốp, thúc đẩy rễ phát triển, tăng sản lượng.

 + Giữ phân bón: Hạ rửa trôi của phân bón khi tiến hành tưới nước hoặc mưa lớn, ít bay hơi nên tiết kiệm phân.

 + Tăng nhiệt độ đất: Giữ nhiệt mặt đất vào buổi tối (mùa rét ) hoặc thời gian mưa dầm thiếu nắng mặt đất bị lạnh.

 + Hạn chế độ phèn, mặn: Màng phủ gây giảm sự bốc hơi qua mặt đất nên phèn, mặn được giữ ở tầng đất sâu, giúp bộ rễ hoạt động tốt hơn.

Kỹ thuật đặt ớt trồng có màng phủ nông nghiệp

5/2/ Hướng dẫn sử dụng màng phủ nông nghiệp

– Nguyên vật liệu và qui cách: Sử dụng 2 cuồn màng phủ khổ rộng 0.9-1m trồng ớt hàng đơn, còn hàng đôi 1,5 cuồn màng phủ khổ 1,2-1,4 m, diện tích vải phủ càng rộng thì hiệu quả ngăn ngừa, diệt trừ sâu hại càng cao. Chiều dài mỗi cuồn màng phủ là 400m, khi phủ liếp mặt xám bạc hướng lên, màu đen hướng xuống.

– Lên liếp: Lên liếp cao 20-40 centimét tùy mùa vụ, mặt liếp phải làm bằng phẳng không được lồi lõm vì rễ khó phát triển và màng phủ mau hư, ở giữa liếp hơi cao hai bên thấp để tiện việc tưới nước.

– Rãi phân lót: Liều lượng cụ thể chia sẻ cách phía dưới, nên bón lót lượng phân nhiều hơn trồng phủ rơm vì màng phủ hạn chế mất phân và không bị cỏ dại canh tranh, có thể hạ bớt 20% lượng phân so sánh với không sử dụng.

– Xử lý mầm bệnh: Xịt thuốc trừ nấm bệnh có hoạt chất Metalaxyl hoặc Hexaconazole đều phía trên mặt liếp trước khi đậy màng phủ.

– Đậy màng phủ: Mùa khô nóng nên tưới nước ngay hàng trồng cây trước khi đậy màng phủ. Khi phủ kéo căng vải bạt, hai bên mép ngoài được cố định bằng phương pháp sử dụng dây chì bẻ hình chữ U mỗi cạnh khoảng 10 centimét ghim sâu xuống đất (dây chì dùng được đông đảo năm) hoặc sử dụng tre chẻ lạc ghim mé liếp.

Trồng ớt ngọt có đậy màng phủ nông nghiệp.

6/ Bón phân cho cây ớt

Xem quy trình để bón phân cho cây ớt

7/ Tỉa nhánh, làm giàn ớt

Tỉa nhánh: Thường thì các cành nhánh dưới điểm phân cành đều được tỉa bỏ cho gốc thoáng đãng. Những lá dưới cũng tỉa bỏ để ớt phân tán rộng.

x

(A) Trồng với mật độ hợp lý; (B) Tán cây phân bổ rộng

Làm giàn:

Giàn giữ cho cây đứng vững, để cành lá và trái không chạm đất, ngăn ngừa tổn thất do sâu đục trái và bệnh thối trái làm tổn thất năng suất, giúp nối dài thời điểm thu hái trái. Giàn được làm bằng phương pháp cắm trụ cứng chung quanh hàng ớt, sử dụng dây chì giăng chung quanh và giăng lưới phía bên trong hoặc cột dây nilon lúc cây chuẩn bị trổ bông.

(A) Làm giàn cho ớt; (B) Cột dây giăng cho ớt.

8/ Thu hoạch ớt

 + Thu hoạch ớt khi trái bắt đầu chuyển màu. Ngắt nhẹ nhàng cả cuống trái mà dường như không làm gãy nhánh. Ớt cay có thể thu hoạch 35-40 ngày sau khi trổ bông, ở những lứa rộ thu hoạch ớt hàng ngày, bình thường cách 1-2 ngày thu 1 lần, nếu được chăm sóc tốt năng suất quả đạt 20-30 tấn/ hecta.

 + Làm giống nên chọn cây tốt, cách ly để giúp tránh lai tạp gây giảm giá trị giống sau này. Chọn trái ở lứa thu hoạch rộ, để chín hoàn toàn trên cây, hái về để chín thêm vài ngày rồi mổ lấy hạt, phơi thật khô, để vào chai lọ kín và để nơi khô ráo. Hạt ớt chứa đựng nhiều chất béo, vậy nên hạt khô thường hút nước lại và tăng độ ẩm, do đó, trữ hạt ở điều kiện nóng ẩm (độ ẩm trữ hơn 70% và nhiệt độ 20oC) hạt không còn khả năng nẩy mầm 50% trong khoảng thời gian 3 tháng và không còn khả năng nẩy mầm hoàn toàn trong khoảng thời gian 6 tháng. Trữ hạt trong môi trường khô, kín (độ ẩm 20%, nhiệt độ là 25oC), hạt khô (độ ẩm 5%) có thể giữ độ nẩy mầm 80% trong 5 năm.

Thu hoạch ớt

Đồng bằng sông Cửu Long có rất nhiều thuận lợi cho việc trồng trọt ớt phục vụ xuất khẩu. Tuy vậy, để làm tốt việc này cần lưu ý:

 + Những giống ớt địa phương có năng suất, tỷ lệ tươi/khô thấp.

 + Ớt xuất khẩu thường ở dạng khô. Cách làm ớt khô bắng cách phơi ớt tươi trực tiếp ngoài nắng thường làm ớt mất màu, không thích hợp với tiêu chuẩn xuất khẩu. Bên cạnh đó, việc phơi nắng nối dài trong 10-20 ngày tạo cơ hội cho bệnh đén trái tiếp tục phát triển trong khoảng thời gian phơi và làm mất chất lượng ớt.

Thu hoạch và sơ chế ớt

 + Ớt xuất khẩu và sử dụng trong chế biến thực phẩm còn yêu cầu những tiêu chuẩn như độ cay, mùi hương mà những giống trồng hiện chưa phục vụ được. Vậy nên cần lưu ý công tác chọn tạo giống và kỹ thuật chế biến ớt, đảm bảo tiêu chuẩn xuất khẩu thì cây ớt mới có giá trị cao.