Cây đậu xanh

Tên khoa học: Vigna radiata

Nguồn gốc: Đậu xanh có xuất xứ từ Ấn Độ và Trung Á, phân bố đa phần ở những khu vực nhiệt đới và á nhiệt đới, là loại cây trồng tương đối thân thuộc ở Châu Á và rất thịnh hành ở nước ta. Cây đậu xanh có thể thích nghi rộng, chịu hạn tương đối và có thể thích ứng với những khu vực có điều kiện khắc nghiệt. Khu vực Đông và Nam Châu Á, cây đậu xanh được canh tác nhiều ở những quốc gia như: Ấn Độ, Pakistan, Bangladesh, Sri Lanka, Nepal Trung Quốc, Thái Lan, Philippin, Miến Điện, Inđônexia; ngày nay đã được phát triển tại một vài quốc gia ở vùng ôn đới, ở Châu Úc, lục địa Châu Mỹ.

Miêu tả sơ bộ về cây đậu xanh

Đậu xanh thuộc loại cây thảo mọc đứng. Lá mọc kép 3 chia, có lông hai mặt. Hoa màu vàng lục mọc ở kẽ lá. Quả thường có hình trụ thẳng, mảnh nhưng số lượng nhiều, có lông trong chúa hạt hình tròn hơi thuôn, kích cỡ nhỏ, màu xanh, ruột màu vàng, có mầm ở giữa.

(A) Cây đậu xanh con, (B) rễ cây họ đậu, (C) hoa đậu xanh, (D) quả đậu xanh, (E) giá đỗ, (G) hạt đậu xanh, (H) đậu xanh tằm, (I) hạt đậu xanh tách vỏ

– Thân

Thân đậu xanh thường có 4 cạnh, thân xanh hoặc tím đỏ phụ thuộc vào giống. Ở trên thân có lông phủ, nhất là ở phần thân non. Gần gốc, long rụng, thân nhẳn hơn.

Thân cao 30-60 centimét. Trong hoàn cảnh thuận lợi, htaan có thể cao tới 80-100 centimét tùy giống.

Tốc độ tăng trưởng chiều cao thân từ ngày thứ 20 đến khi ra bông, quả tương đối ổn định – có thể đatu 1-1,5 centimét / ngày.

Khi quả thường có tạo thành, tốc độ sinh trưởng thân hạ dần và sau khi tiến hành thu hoạch lần 1, sinh trưởng thân hầu hết đình lại (0 – 0,2 centimét /ngày).

– Cành

Đậu xanh thường có 2-4 cành, phụ thuộc ở giống và điều kiện trồng trọt. Cành mọc từ nách lá kép giai đoạn đầu. Những cành giai đoạn đầu xuất hiện khi có 4-5 lá trên thân chính.

Đậu xanh thường chỉ có cành cấp I. Nếu tiến hành trồng dầy, số cành hạ rõ reetjthaamj chí không phân cành.

– Lá

Lá đậu xanh là loại lá kép có 3 lá chét.

Khi đậu mọc, 2 lá mầm tách ra và đôi lá thật giai đoạn đầu xuất hiện, đó là 2 lá đơn, mọc đối. Tiếp tiếp đến mới xuất hiện những lá kép. Lá kép mọc cách, lá thường lớn bản và cả 2 mặt lá đều có long tơ. Độ dầy của long phụ thuộc vào giống.

Số lá trên thân chính thường 8-10 lá. Chỉ số kiện tích lá của đậu xanh thưởng chỉ đạt 2-3 do phiến lá lớn, lá thường nằm ngay nên tỷ lệ che khuất cao. Diện tích ls đậu xanh đạt cao nhất khi bắt đầu thu hoạch và hạ nhanh trong khoảng thời gian cho thu hoạch.

Lá trên cành cũng lớn và có màu sắc như lá trên thân chính.

– Rễ

Rễ đậu xanh cững như những cây họ đậu khác là rễ cọc. Tuy vậy, đâu xanh có hệ rễ bên cực kỳ phát triển.

Rễ cọc phát triển từ rễ mầm của phôi, rễ có thể ăn sâu tới 80-100 centimét. Thường thì, rễ phân bổ đa phần ở lớp đát 0-30 centimét (chiếm tới 85 -90 % trọng lượng rễ).

Nốt sần đậu xanh xuất hiện tất sớm (sau gieo 10-15 ngày) và nhiều. Nốt sần do vi sinh vật cộng sinh cố định N Rhigobium sp. Cường độ cố định N của đậu xanh ở thời gian hoạt động mạnh nhất có thể đạt 1,37-2,05 mg/cây/ngày.

– Hoa

Hoa đậu xanh mọc thành chum ở nách lá. Cuống hoa tự tương đối dài, có thể đạt 5-10 centimét. Đối với những giống địa phương cũ cuống hoa chỉ đạt 5-10 centimét do đó quả ra không tập trung, khó thu hoạch. Với các giống cải tiến, hoa vị trid thấp có cuống hoa dài hơn hoa ở vị trí cao, do đó quả thường vượt lên phía trên tầng lá tạo ra tang quả ở phía trên tán lá, dễ thu hoạch.

Thường thường, đậu xanh bắt đầu nở hoa khoảng 40-45 ngày sau khi tiến hành gieo (vụ xuân) và 30 -35 ngày (vụ hè). Thông thường thời gian ra hòa nối dài, thường xuyên khoảng 15-40 ngày tùy giống và điều kiện trồng trọt.

Hoa đậu xanh là hoa lưỡng tính, cánh tràng màu xanh tím, cáh hoa vàng nhạt. Sự thụ phấn được triển khai trước khi hoa nở 3-5 giờ, do đó hoa đa phần tự thụ phấn, tỷ lệ giao phấn trong tự nhiên chỉ chiếm khoảng 2 %.

Tổng số hoa/cây biến động 30-120 hoa, tong điều kiện thuận lợi có thể đạt 150-200 hoa. Nhưng tỷ lệ đậu trái của đậu xanh thường thấp, chỉ đạt 10-20%. Có thể đây là yếu ố hạnh chế năng suất đậu xanh.

– Quả và hạt đậu xanh

Quả xuất hiện 1-2 ngày sau khi hoa nở và đã có độ dài 1-1,5 centimét.

Trái lớn nhanh trong khoảng 5-7 ngày đầu và đạt kích cỡ nhiều nhất vào khoảng 8-10 ngày sau khi hoa nở. Quả dài 8-13 centimét tùy từng giống.

Trái non màu xanh, có long. Vỏ của trái non có thể quang hợp được. Khi hạt chín, vỏ của quả khô dần và chuyển sang màu nâu tới đen. Khi vở quả đen hoàn toàn là khi hạt đã chín đẫy, có thể tiến hành thu hoạch. Một số loại giống khi chín vỏ của quả màu tro xám.

Trong hoàn cảnh
bình thường (nhiệt độ 28 – 35 %) thời gian từ khi hoa nở đế khi quả chín chỉ khoản 14-20 ngày.

Hạt đính thành một hàng trong vỏ của quả. Số hạt/quả trong hoàn cảnh bình thường khoảng 8-14 hạt.

Thời gian sinh trưởng của cây đậu xanh

Đậu xanh là một trong các loại cây thực phẩm ngắn ngày có thể thích nghi rộng ở trên nhiều vùng, miền khác nhau, thời gian sinh trưởng chỉ khoảng 65- 70 ngày.

Dưỡng chất trong hạt đậu xanh

Đậu xanh có thành phần dưỡng chất cao, hạt có chứa nước 14%; protid 23,4%, lipid 2,4%, glucid 53,10%, cellulose 4,7%. Còn có những nguyên tố vi lượng Ca, P, Fe và những vitamin (tiền sinh tố A, B1, B2, PP, C). Còn có phosphatidyl choline, phosphatidylethanolamine, phosphtidylinositol, phosphatidylserine; phosphatidicacid.

Tính vị, công dụng: Hạt Đậu xanh có vị ngọt, hơi lạnh, tính mát; có công dụng thanh nhiệt, giải độc, trừ phiền nhiệt, bớt đau sưng, ích khí lực, điều hoà ngũ tạng, nấu ăn thì bổ mát và trừ được những bệnh nhiệt. Vỏ hạt Đậu xanh có vị ngọt, tính mát không độc, có công dụng giải nhiệt độc khiến cho mắt khỏi mờ.

Công dụng và những sản phẩm từ cây đậu xanh

Cháo đậu xanh – món ăn bổ dưỡng

+ Hạt đậu xanh làm thực phẩm chế biến những món ăn: cháo đậu xanh, xôi đậu xanh, chè đậu xanh, sinh tố đậu xanh…

+ Hạt đậu xanh làm bánh và nhân bánh: bánh đậu xanh, nhân bánh chưng, bánh cống…

+ Giá đỗ đậu xanh, rau mầm đậu xanh làm thực phẩm bổ dưỡng.

+ Hạt đậu xanh sử dụng để làm thuốc: chữa nóng sốt, say nắng, trị viêm đường ruột, trị ronan thần kinh, trị quai bị, làm đẹp cho phái nữ…

+ Hạt đậu xanh sử dụng sản xuất tinh bột và làm thức ăn chăn nuôi.

+ Lá non, ngọn của cây đậu xanh: có khả năng làm rau, muối dưa. Thân lá xanh sử dụng làm thức ăn cho chăn nuôi, còn thân lá già đem đi phơi khô, nghiền nhỏ là bột dự trữ cho gia súc.

+ Rễ cây đậu xanh: Do bộ rễ của cây đậu xanh có vi khuẩn nốt sần cố định nitơ nên thân lá còn có thể sử dụng làm phân xanh cực kỳ tốt.

Nông dân Cà mau vẫn thu hoạch đậu xanh với cho năng suất cao dù đất nứt chân chim, không có mưa (Nguồn baocamau.com.vn)

Tham khảo thêm Clip Video: Trồng đậu xanh – Không lo rớt giá | Truyền hình Lâm Đồng