Cây cam

Danh pháp hai phần: Citrus sinensis

Cam (Orange) là một loài cây ăn trái cùng họ với bưởi. Nó có trái nhỏ hơn quả bưởi, vỏ mỏng, khi chín thường có màu da cam, có vị ngọt hoặc hơi chua. Loài cam là một cây lai được canh tác từ xưa, có thể lai giống giữa loài bưởi (Citrus maxima) và quýt (Citrus reticulata). Đây chính là loại cây nhỏ, cao đến khoảng 10 m, có cành gai và lá thường xanh dài khoảng 4-10 centimétQuẢ cam bắt nguồn từ Đông Nam Á, có thể kéo dài từ Ấn Độ, Việt Nam hay nam bộ Trung Quốc.

Miêu tả sơ bộ về cây cam (orange)

– Thân, cành cam: Quen thuộc loại thân gỗ, bán bụi, có 4-6 cành chính, cây cao 2 – 3m, phân cành thấp. Cành hướng ngọn, thưa, phân cành ngang.

Cây cam (orange) giống và cây cam (orange) Vinh

– Lá cam: Lá mọc so le, phiến lá dài, màu xanh đậm, hình trái xoan, dài 5-10 centimét, rộng 2,5-5 centimét, mép có răng thưa; cuống hơi có cánh, rộng 4-10 milimét. Lá có tai nhỏ.

Cam Vinh và cam Sành

– Hoa cam: Chùm hoa ngắn ở nách lá, đơn độc hay nhóm 2-6 hoa thành chùm; đài hoa hình chén, không lông; cánh hoa trắng dài 1,5-2 centimét ; nhị 20-30 cái dính nhau thành 4-5 bó.

– Rễ cây cam (orange): Như cây 2 lá mầm thân gỗ, rễ thuộc loại rễ mầm hút nước và muối khoáng cung ứng cho cây. Bộ rễ phân bổ nông và phát triển mạnh là rễ bất định, phân bổ rộng và dầy ở tầng đất mặt và ưa đất tơi xốp.Bộ rễ phát triển mạnh mẽ nhất là vào tháng 2 và tháng 9, bộ rễ phát triển mạnh trong 8 năm đầu.

Bộ phận sử dụng: Quả, bao gồm cả dịch quả và vỏ của quả ; hoa – Fructus et Flos Citri Sinensis. Lá và vỏ cây cũng được sử dụng.

Những giống cam ngon ở Việt Nam

* Quả cam sành Hà Giang: Cam sành có vỏ sần sùi, dầy màu xanh khi chín vỏ chuyển màu vàng, quả trònQuẢ cam có hương thơm nhẹ, vị ngọt và có pha một chút dôn dốt nhưng cực kỳ ngon. Tép cam mọng nước màu vàng, nhiều múi cực kỳ phù hợp để ép lấy nước hoặc có thể dùng trực tiếp sau khi bóc vỏ.

* Quả cam Cao Phong: Cam Cao Phong bao gồm nhiều giống cam được canh tác trên đất Cao Phong như cam lòng vàng vị ngọt, sánh và được coi là cam đặc biệt nhất tại đây. Loại cam này có vỏ mỏng dính, có hương thơm nhẹ, đặc biệt ăn ngọt mát cứ không khé như các loại quýt khác. Và cuối cùng là cam xã Đoài có vỏ vàng đều, ít hạt ăn cũng tương đối ngọt.

6 Loại cam ngon nhất Việt Nam: (1) Cam sành Hà Giang, (2) Cam Cao Phong, (3) Cam Vinh, (4) Cam Bù Hà Tĩnh, (5) Cam Xoàn, (6) Cam Canh

* Quả cam Vinh: Cam Vinh có vỏ cực kỳ mỏng, tép phía bên trong có màu vàng nhạt, khi ăn, trái có vị ngọt thanh, cũng có trái có vị chua nhẹ.

* Quả cam Bù Hà Tĩnh: Cam Bù Hà Tĩnh có dạng hình cầu, vỏ mịn nhẵn, màu vàng đỏ, vị ngọt thơm và nhiều nước.

* Quả cam Xoàn miền Tây: Cam xoàn là giống cam ít hột, thơm ngon và ngọt nhấtQuẢ cam Xoàn có hình tròn, vỏ mỏng màu vàng nhạt, có các vòng xoáy như đồng tiền, ruột vàng, ăn có vị ngọt đậm, thanh mát, hương thơm nhẹ.

* Quả cam canh: Cam canh màu vàng cam nhìn hơi giống quýt, lớp vỏ mỏng, thơm dịu khi ăn bóc vỏ rồi tách từng múi thưởng thức chứ không bổ ra giống cam thường. Khi ăn, loại cam này có vị ngọt mát rất đặc biệt.

Giá trị dưỡng chất trong quả cam

Trong Cam tươi có nước 87,5%, protid 0,9%, glucid 8,4%, acid hữu cơ 1,3%, cellulose 1,6%, calcium 34mg%, sắt 23mg%, caroten 0,4mg%, vitamin C 40mg%. Quả là nguồn vitamin C, có thể tới 150mg trong 100g dịch, hoặc 200-300 mg trong 100g vỏ khô.

Trong lá và vỏ của quả xanh có l-stachydrin, hesperdin, aurantin, acid aurantinic, tinh dầu Cam rụng (petitgrain). Hoa có chứa tinh dầu Cam (neroli) có limonen, linalol, geraniol. Vỏ của quả có chứa tinh dầu mà có thành phần chính là d-limonen (90%), decyclicaldehyd tạo ra hương thơm, những alcol như linalool, dl-terpineol, alcol nonylic, còn có acid butyric, authranilat metyl và este caprylic.

Tính vị, công dụng của quả cam

Quả Cam có vị ngọt chua, tính mát; có công dụng giải khát, sinh tâm dịch, mát phổi, tiêu đờm, thanh nhiệt và lợi tiểu. Vỏ của quả Cam có vị cay, hương thơm, tính ẩm, có công dụng tiêu đờm, thông khí trệ, giúp tiêu hoá. Vỏ cây cam (orange) vị ngọt, hơi the, tính mát; có công dụng hạ khí đầy, điều hoà tỳ vị. Ở Ấn Độ, quả được xem như có công dụng khử lọc, và vỏ có công dụng trung tiện và bổ.

Tác dụng, chỉ định và kết hợp

Quả Cam đường sử dụng để ăn có rất nhiều công dụng ; lại được sử dụng để làm thuốc giải nhiệt trị sốt, chữa trị chứng xuất tiết và hỗ trợ ăn ngon miệng. Ở Ấn Độ, dịch quả cũng được sử dụng trong bệnh đau về mật và ỉa chảy ra máu. Vỏ của quả Cam có thể sủ dụng thay vỏ quýt nhưng có tác dụng kém hơn, để làm thuốc giúp kích thích tiêu hoá, trị đau bụng, đầy bụng, ợ chua, đi ngoài. Ngoài ra, ta còn sử dụng vỏ Cam trị bệnh sau khi đẻ bị phù. Vỏ tươi sử dụng xát vào mặt để làm thuốc chữa trị mụn Trứng cá. Lá Cam sử dụng chữa tai chảy nước vàng hay máu mủ. Hoa Cam thường sử dụng cất tinh dầu và nước cất hoa Cam sử dụng pha chế thuốc. Ch
ỉ ăn toàn Cam trong ba ngày liền có công dụng như uống một liều thuốc tẩy độc cực kỳ tốt. Uống nước vỏ Cam nấu chín có công dụng kích thích nội tiết nước mật, nâng cao nhu động ruột, giống kháng bệnh nbsp;táo bón.

Những công dụng khác của quả cam

– Nước cam pha muối: Đẩy mạnh thể lực

– Nước cam ép: Tẩy trang, làm sạch da

– Mặt nạ từ hạt (hột) cam: Làm săn chắc da mặt

– Bột hạt cam: Chữa bệnh phong thấp

– Sa-lát cam: Đẩy mạnh hệ miễn dịch

– Mát-xa bằng vỏ cam: Tẩy da chết,  tăng độ láng mịn cho da

– Mùi thơm vỏ cam tươi: Giúp ngủ ngon giấc, đuổi muỗi

Một rừng Cam Cao phong – Hòa Bình