Một số loại thiên địch của rầy nâu bạn cần phải biết

Trên ruộng đồng, vườn cây… nói chung và trên ruộng lúa nói riêng, ngoài các con côn trùng, nhện… gây bệnh (mà bà con thường gọi bằng một cái tên gọi chung là sâu rầy) thì còn vô số loài côn trùng, nhện… không chỉ không gây bệnh cho cây trồng mà hoàn toàn ngược lại chúng còn hỗ trợ bà con nông dân diệt trừ sâu rày, các nhà chuyên môn gọi các con này là thiên địch hay kẻ thù tự nhiên của sâu rầy, đã có người gọi chúng bằng một cái tên cực kỳ hình mẫu và dễ hiểu đó là “các người bạn của nông dân”.

Chỉ tính riêng con rầy nâu cũng đã có vô số loài thiên địch ngày đêm săn lùng, lựa tìm chúng để diệt trừ. Sau đây chúng tôi xin trình bày với những bạn một vài loài hay gặp để những bạn biết chức năng của chúng, từ đấy có ý thức bảo vệ các người bạn quý này:

– Nhện ăn thịt (Lycosa pseudoannulata) (ảnh 27) hay gặp cực kỳ nhiều trên ruộng lúa, chúng chủ động tấn công rầy cực kỳ nhanh. Một con nhện trưởng thành có thể ăn thịt từ 5-15 con rầy nâu hàng ngày. Ngoài rầy nâu chúng còn tấn công đa số loài sâu bệnh khác như bướm của những loài sâu thuộc Bộ cánh phấn…

– Nhện lùn (Atypena formosana): có cơ thể cực kỳ nhỏ, có thể có đến ba, bốn chục con trong một bụi lúa. Chúng kéo màng ở gần gốc lúa, dịch chuyển chậm và bắt mồi khi con mồi mắc vào màng. Một con nhện có thể ăn 4-5 con rầy nâu và rầy xanh hàng ngày.

Hình ảnh nhện lùn gây bệnh trên lúa

– Bọ rùa: Bọ rùa đỏ (Micraspis sp.); Bọ rùa vàng (M.crocea); Bọ rùa 6 chấm (Menochilus sexmaculatus); Bọ rùa 8 chấm (Harmonia octomaculata). Một số loại bọ rùa này có cơ thể nhỏ cỡ phân nửa hạt đậu xanh. Cả con đã phát triển hoàn chỉnh và con ấu trùng của các loài bọ rùa này đều ăn rầy nâu trưởng thành, rầy cám (rầy non) và trứng rầy. Hàng ngày mỗi con có thể ăn từ 5-10 con rầy.

– Bọ xít mù xanh (Cyrtorhinus lividipennis): cơ thể nhỏ cỡ bằng con rầy nâu, cánh màu xanh (ảnh 28), chúng lựa tìm trứng rầy ở bẹ lá và thân cây lúa, rồi sử dụng vòi hút khô trứng, mỗi con một ngày có thể “ăn” từ 7-10 trứng, hoặc 1-5 con rầy.

– Bọ xít nước (Mesovelia vitigera và Microvelia douglasi atrolineata) có cơ thể cực kỳ nhỏ, sinh sống phía trên mặt nước. Cả con đã phát triển hoàn chỉnh và con ấu trùng đều săn lùng và “ăn thịt” rầy cám khi chúng rớt xuống mặt nước. Mỗi con bọ xít có thể “ăn thịt” 5-7 con rầy cám hàng ngày.

– Bọ xít nước gọng vó (Con cất vó) (Limnogonus fossarum): Thân và chân (nhất là hai đôi chân sau) cực kỳ dài, cơ thể gia tăng khỏi mặt nước bởi 4 chân dài, nhìn hình dạng tựa như cái vó để bắt cá, tép. Cả con đã phát triển hoàn chỉnh và con ấu trùng đều ăn rầy hại lúa khi chúng rớt xuống mặt nước. mỗi con bọ xít nước gọng vó có thể ăn 5-10 con mồi hàng ngày.

– Ong ký sinh trứng rầy: có rất đa số loài như Anagrus optabilis, A. flaveolus, Oligostita naias, O. aesopi, Gonatocerus spp… chúng là các loài ong cực kỳ nhỏ, sống dưới tán lúa, ở trên ruộng đồng mắt thường khó phát hiện. dựa theo loài mà chúng có màu vàng đậm, màu nâu đỏ, đỏ nhạt, màu vàng xanh… Chúng bay khắp ruộng lúa lựa tìm ổ trứng của rầy nâu, rồi sử dụng vòi dẫn trứng chích và đẻ trứng của chúng vào phía bên trong trứng của rầy nâu, khiến cho trứng của rầy nâu bị “ung” không nở ra rầy cám được. Một ngày một con ong có thể diệt trừ 2-8 trứng rầy, cá biệt có loài diệt trừ tới 15-30 trứng.

– Nấm tạo bệnh cho rầy nâu: gồm một vài loài như Hirsuytella citriformis; Beauvenia bassiana… là các loài nấm khi thâm nhập vào con rầy nâu, chúng phân hủy “thịt” con rầy thành thức ăn cho chúng. Các loài nấm này có lúc đã đến 90-95% rầy nâu trên ruộng lúa.

Trên đây chỉ là một số loài trong vô số các loài thiên địch của rầy nâu và sâu bệnh khác, chúng liên tục có mặt trên ruộng lúa. Trong nhiều trường hợp chúng đã giúp nông dân hạn chế rầy nâu, không để chúng gây bệnh nặng, thành dịch. Tuy vậy chúng cũng có một nhược điểm là những loài sinh vật khác cực kỳ dễ bị chết khi ta phun thuốc trừ sâu trên ruộng lúa, nhiều khi liều lượng thuốc chưa đủ để diệt rầy nâu thì các con thiên địch đã bị diệt trừ đồng loạt rồi. Vì vậy để bảo vệ các người bạn tốt này chúng ta cần phải không nên xịt thuốc bvtv (thuốc bảo vệ thực vật) trên ruộng đồng. Chỉ phun thuốc lúc nào thật cấp thiết, và khi xịt nên chọn các loại thuốc ít độc hại cho thiên địch và ít gây sự bùng phát của rầy nâu như thuốc: Applaud; Applaud-Mipc; Trebon; Bassa…

Nếu biết bảo vệ các người bạn tốt của chúng ta thì chắc chắn chúng ta sẽ tiết kiệm được tiền mua thuốc trừ sâu và công phun phun thuốc, việc sản xuất lúa sẽ có lời nhiều hơn, đồng thời còn bảo vệ được môi trường sống vốn đang bị ô nhiễm nặng nề của chúng ta.