Bón phân một cách hợp lý và vươn lên giàu có nhờ bón phân một cách hợp lý

1/ Thế nào là bón phân một cách hợp lý

Bón phân một cách hợp lý là dùng lượng phân bón phù hợp cho cây bảo đảm nâng cao năng suất cây trồng với giá trị kinh tế cao nhất, không giữ lại những hậu quả tiêu cực lên nông sản và môi trường sinh thái. Nói 1 cách ngắn gọn, bón phân một cách hợp lý là thực thi 5 đúng và một hài hòa:

a. Đúng loại phân:

Cây cần phân gì bón đúng loại phân đó. Phân có rất nhiều loại. Từng loại có các công dụng riêng. Bón không đúng loại phân không chỉ phân không phát huy được hiệu quả, mà còn có thể gây nên các hậu quả xấu.

Bón đúng loại phân không chỉ phải tính cho nhu cầu của cây mà còn phải tính đến đặc tính và tính chất của đất. Đất chua không bón một số loại phân có tính axit. Trái lại, trên đất kiềm hạn chế bón một số loại phân có tính kiềm.

b) Bón đúng lúc:

Nhu cầu đối với những dưỡng chất của cây thay đổi tuỳ theo những thời kỳ phát triển và sinh trưởng. Có rất nhiều thời kỳ sinh trưởng cây cần đạm nhiều hơn kali, có rất nhiều thời kỳ cây cần kali nhiều hơn đạm. Bón đúng thời gian cây cần phân mới phát huy được công dụng.

Cây trồng cũng như những loài sinh vật khác, có mong muốn đối với những dưỡng chất liên tục, suốt đời. Do đó, để cho cây có khả năng dùng tốt một số loại phân bón, cách tốt nhất là chia nhỏ ra bón rất nhiều lần và bón vào lúc cây hoạt động mạnh. Bón tập trung vào một lúc với nồng độ và liều lượng phân bón quá cao, cây không thể dùng hết được, lượng phân bị hao hút nhiều, thậm chí phân còn có thể gây nên các ảnh hưởng xấu đối với các loại cây.

c. Bón đúng đối tượng:

Trong cách hiểu thông thường bón phân là cung ứng dưỡng chất cho cây. Do đó, đối tượng của việc bón phân là loại cây trồng.

Tuy nhiên, trên thực tế cho biết, một lượng tương đối lớn dưỡng chất của cây, nhất là những nguyên tố vi lượng, cây được tập đoàn vi sinh vật đất cung ứng thông qua việc phân huỷ những chất hữu cơ hoặc cố định từ không khí. Nhiều công trình nghiên cứu khoa học cho biết bón phân để kích thích và gia đẩy mạnh hoạt động của tập đoàn vi sinh vật đất cho phép cung ứng cho cây một lượng dưỡng chất dồi dào về số lượng và tương đối hài hòa về những chất. Trong trường hợp này thay vì bón phân nhằm vào đối tượng là loại cây trồng, có thể bón phân nhằm vào đối tượng là tập đoàn vi sinh vật đất.

Trong một vài trường hợp cây trồng phát triển và sinh trưởng tốt tạo ra nguồn thức ăn dồi dào cho sâu hại tích luỹ và gây bệnh nặng. Càng bón thêm phân, cây lại sinh trưởng thêm, sâu hại lại phát sinh nhiều hơn và gây bệnh nặng hơn. Ở các trường hợp này, bón phân cần nhằm đạt mục tiêu là phòng ngừa sự tích luỹ và gây bệnh của sâu hại.

Bón phân trong một vài trường hợp có công dụng nâng cao khả năng chịu đựng của cây trồng đối với những điều kiện không thuận lợi trong môi trường và với sâu hại gây bệnh. Đặc biệt một số loại phân kali phát huy công dụng này rất rõ ràng. Như vậy, bón phân không phải khi nào cũng là để có thể cung cấp thêm dưỡng chất, thúc đẩy phát triển và sinh trưởng của cây trồng. Có các trường hợp phải ảnh hưởng theo chiều hướng ngược lại: cần kìm hãm bớt tốc độ tăng trưởng và phát triển của cây trồng, nâng cao tính chịu đựng của chúng lên.

Ở phần trên đã trình bày là trong những hệ sinh thái, tồn tại và hoạt động 3 nhóm những mối liên lạc: thông tin, năng lượng và vật chất.

Trong những mối liên lạc này, liên lạc vật chất có liên quan đến việc vận động, chuyển hoá một khối lượng vật chất lớn. Những mối liên lạc thông tin và năng lượng trong nhiều trường hợp chỉ cần các ảnh hưởng nhẹ với các lượng vật chất không lớn có thể sinh ra các phản ứng và hiệu trái lớn. Bón phân là đưa vào hệ sinh thái nông nghiệp các nhân tố mới và có ảnh hưởng lên những mối liên lạc. Cho đến bây giờ, trong việc bón phân người ta chỉ mới lưu ý đến những mối liên lạc vật chất, đến trao đổi chất. Trên thực tế, phân bón có thể có các ảnh hưởng sâu sắc trong những mối liên lạc thông tin và năng lượng. Phát hiện được công dụng của phân bón lên những mối liên lạc thông tin và năng lượng, có thể với lượng phân bón không nhiều, sinh ra các hiệu quả lớn lớn và tích cực trong việc nâng cao năng suất cây trồng, bảo vệ môi trường sinh thái.

Như vậy, đối tượng của phân bón không những có cây trồng, tập đoàn vi sinh vật đất, mà còn có cả tất cả những thành tố cấu thành nên hệ sinh thái nông nghiệp. Chọn đúng đối tượng để ảnh hưởng, có thể mở ra các tiềm năng lớn lớn trong việc tăng hiệu quả của phân bón.

d. Đúng thời tiết, mùa vụ

Thời tiết gây ảnh hưởng nhiều đến chiều hướng ảnh hưởng và hiệu quả của phân bón. Mưa làm rửa trôi phân bón gây lãng phí lớn. Nắng gắt cùng với ảnh hưởng của những hoạt động phân bón có thể cháy lá, hỏng hoa, quả.

Trong điều kiện thời tiết, thời tiết và sản xuất của nước ta đối với cây ngắn ngày, hằng năm có 3 – 4 vụ, thậm chí 8 – 9 vụ sản xuất. Đặc tính phát triển và sinh trưởng của cây trồng ở từng vụ có khác nhau, bởi vậy nhu cầu đối với những nguyên tố dinh dưỡng cũng như phản ứng đối với ảnh hưởng của từng nhân tố dinh dưỡng cũng khác nhau.

Chọn lựa đúng loại phân, dạng phân và thời vụ bón hợp lý có thể gia tăng hiệu suất dùng phân bón. Việc dùng đúng một số loại phân thích hợp với điều kiện thời tiết, thời tiết mùa vụ đã được trình bày một phần ở phần II của sách này.

e. Bón đúng kỹ thuật

Có rất nhiều nbsp;biện pháp nbsp;bón phân: bón vào hố, bón vào rãnh, bón rải phía trên mặt đất, hoà vào nước xịt lên lá, bón phân phối hợp với tưới nước, v.v…

Có rất nhiều nbsp;dạng bón phân: rắc bột, vo viên dúi vào gốc, pha thành dung dịch để tưới.

Có rất nhiều nbsp;giai đoạn nbsp;bón phân: bón lót, bón thúc đẻ nhánh, thúc ra bông, thúc kết quả, thúc mẩy hạt, v.v…

Chọn lựa đúng kỹ thuật bón phù hợp cho loại cây trồng, cho vụ sản xuất, cho loại đất, v.v… có khả năng làm nâng cao sự hiệu quả dùng phân bón lên gấp rất nhiều lần.

Kỹ thuật bón phù hợp vừa bảo đảm nâng cao năng suất cây trồng, nâng cao sự hiệu quả phân bón, vừa thích hợp với điều kiện cụ thể ở từng đơn vị sản xuất, thích hợp với từng trình độ của người nông dân.

g. Bón phân hài hòa

Cây trồng có đòi hỏi đối với những dưỡng chất ở các lượng ổn định với các tỷ lệ ổn định giữa những chất. Thiếu một dưỡng chất nào đó, cây phát triển và sinh trưởng kém, ngay cả các khi có những dưỡng chất khác ở mức thừa thãi.

Những nguyên tố dinh dưỡng không những ảnh hưởng trực tiếp lên cây mà còn gây ảnh hưởng qua lại trong việc phát huy hoặc ngăn ngừa tác dụng của nhau.

Đối với từng loại cây trồng có các tỷ lệ khác nhau trong mức hài hòa những nhân tố dinh dưỡng. Tỷ lệ hài hòa này cũng thay đổi tuỳ thuộc vào lượng phân bón được dùng. Tỷ lệ hài hòa giữa những nguyên tố dinh dưỡng cũng khác nhau ở một số loại đất khác nhau.

Điều cần chú ý là không được bón phân một chiều, chỉ dùng một trong các loại phân mà dường như không lưu ý đến việc dùng một số loại đất khác.

Bón phân không hài hòa không chỉ không phát huy được công dụng tốt của một số loại phân, gây lãng phí mà còn có thể gây nên các công dụng không tốt đối với năng suất cây trồng và đối với môi trường.

Bón phân hài hòa có những công dụng tốt là:

– Ổn định và nâng cấp độ phì nhiêu của chất, bảo vệ đất chống rửa trôi, xói mòn.

– Nâng cao năng suất cây trồng, tăng hiệu quả của phân bón và của những giải pháp phương pháp canh tác khác.

– Tăng chất lượng nông sản.

– Bảo vệ nguồn nước, ngăn ngừa chất thải độc hại gây ô nhiễm môi trường.

2/ Vươn lên giàu có thông qua bón phân một cách hợp lý

a. Gia tăng giá trị sản xuất thu được trên đơn vị diện tích là một trong các kỹ thuật làm giầu của nông dân. Giá trị tạo được trên từng đơn vị diện tích có thể được thực thi thông qua đa dạng hoá sản phẩm, chọn lựa cơ cấu cây trồng hợp lý và gia nâng cao năng suất hầu hết nhiều loại cây trồng trong cơ cấu.

Bón phân một cách hợp lý góp thêm phần tăng thu nhập cho nông dân, tạo điều kiện vươn lên giàu có cho nông dân trên cơ sở những điểm mạnh sau đây:

– Tạo nền móng cho việc đa dạng hoá sản xuất trên từng đơn vị diện tích. Một kỹ thuật bón phân một cách hợp lý, có thể với lượng phân không nhiều bảo đảm cho các loại cây trồng phát triển trong 1 năm sản xuất trên cơ sở nhiều loại cây trồng có thể bù trừ bổ sung cho nhau về một vài dưỡng chất.

– Một kỹ thuật bón phân một cách hợp lý bảo đảm duy trì độ phì nhiêu của đất. Qua những vụ canh tác, đất không bị kiệt quệ, tiêu hao dưỡng chất mà hoàn toàn trái lại độ phì nhiêu của đất được thực thi trên cơ sở sau mỗi vụ canh tác nhiều loại cây trồng giữ lại cho đất một lượng chất hữu cơ đáng kể. Mặt khác, kỹ thuật bón phân một cách hợp lý còn vươn lên giàu có thêm và gia đẩy mạnh khả năng hoạt động của tập đoàn vi sinh vật có lợi trong đất. Cùng với sự hoạt động sôi động của tập đoàn vi sinh vật, những dưỡng chất của cây được giải phóng, chuyển sang dạng dễ tiêu, dễ dùng đối với các loại cây trồng.

– Kỹ thuật bón phân một cách hợp lý và hài hòa bảo đảm không ngừng nâng cấp những đặc điểm vật lý và sinh học của đất. Đất tốt nói chung, là đất giầu những dưỡng chất, có cấu tạo vật lý tốt, và có hoạt động sinh học cao. Ba đặc tính này có liên quan mật thiết cùng nhau, là tiền đề và điều kiện của nhau. Bón phân một cách hợp lý không chỉ chỉ lưu ý đến việc cung ứng thêm những dưỡng chất cho cây mà còn làm tốt thêm những đặc điểm vật lý và sinh học của đất.

– Kỹ thuật bón phân một cách hợp lý góp thêm phần tăng khả năng hoạt động và tính hữu dụng của tập đoàn vi sinh vật đất. Tập đoàn vi sinh vật đất đóng vai trò rất lớn và quan trọng trong chu trình chuyển hoá những chất. Tập đoàn vi sinh vật đất gồm cực kỳ đa số loài thuộc những lớp, bộ sinh vật khác nhau: nấm, vi khuẩn, xạ khuẩn, tuyến trùng, v.v… Tuỳ thuộc vào hoạt động của tập đoàn sinh vật đó mà chất hữu cơ trong đất được khoáng hoá nhanh hoặc chậm, cấu trúc của đất tốt hoặc xấu, dưỡng chất cho cây ở phía trong đất nhiều hoặc ít.

Bón phân hữu cơ, ngoài những việc cung ứng nguyên vật liệu chuyển hoá cho tập đoàn vi sinh vật, còn bổ sung thêm vào trong đất đa số loài vi sinh vật mà ở phía trong đất những loài này có ít vì bị những loài vi sinh vật đối kháng diệt trừ.

Bón phân vô cơ hợp lý tạo điều kiện môi trường thuận lợi cho tập đoàn vi sinh vật đẩy mạnh hoạt động.

– Bón phân một cách hợp lý nâng cao hiệu quả dùng phân bón. Thay vì có hệ số dùng phân bón ngày nay là 40 – 50%, bón phân một cách hợp lý có thể gia tăng số dùng này lên 60 – 70% và cao hơn. Hiệu quả của phân bón không những ở việc cung ứng trực tiếp dưỡng chất cho cây mà còn ở gia tăng đặc điểm vật lý của đất, đẩy mạnh hoạt động của tập đoàn sinh vật trong đất. Toàn bộ các nhân tố này tạo điều kiện để tiết kiệm lượng phân bón được dùng trong sản xuất. Trong hoàn cảnh kinh phí cho phân bón chiếm tỷ trọng tương đối lớn trong kinh phí sản xuất, thì chuyện tiết kiệm trong dùng phân bón đem lại cho nông dân khoản tiền không hề nhỏ.

– Với các điểm mạnh trình bày trên đây, bón phân một cách hợp lý góp thêm phần không hề nhỏ vào việc nâng cao năng suất cây trồng. Ở trên cơ sở đa dạng hoá sản xuất, nâng cao năng suất cây trồng đối với cả những loài trong cơ cấu, tạo ra nguồn thu nhập đáng kể cho nông dân. Nếu mà 1 hecta trồng lúa với năng suất 10 tấn/năm, cho thu nhập vào khoảng 15 triệu đồng Việt Nam, thì khi chuyển sang đa dạng hoá canh tác thu được trên 1 ha lên 40 – 50 triệu đồng, gấp 3 – 4 lần trồng lúa. Trong số giá trị nâng cao này, bón phân một cách hợp lý, có đóng góp vào khoảng 30 – 40%, có nghĩa là vào khoảng trên dưới 10 triệu đồng/ hecta /năm.

b. Những điều cần lưu ý khi thực thi bón phân một cách hợp lý

– Cần có cách nhìn tổng hợp, toàn diện: khi bón phân cho cây không thể chỉ xuất phát từ cách nhìn chật hẹp là cung ứng một vài dưỡng chất cho cây. Cần nhìn rõ là bón phân có các ảnh hưởng sâu sắc lên tất cả hệ sinh thái ruộng đồng.

Bón phân không thể chỉ nhắm vào việc nâng cao năng suất cây trồng mà còn phải thấy trách nhiệm bảo vệ môi trường sinh thái. Bên cạnh nâng cao năng suất cây trồng, bón phân còn phải bảo đảm cho chất lượng nông sản.