Cây bạch đàn

Tên khoa học: Eucalyptus

Họ: Đào Kim Nương (Myrtus, Myrtaceae)

Cách gọi khác: Cây khuynh diệp, cây lá liễu

1/ Nguồn gốc cây bạch đàn

– Cây Bạch Đàn hay còn gọi  Khuynh diệp là chi thực vật có hoa Eucalyptus trong họ Myrtus, Myrtaceae. Bạch Đàn có xuất xứ từ Úc.

– Ngày nay, Có hơn 700 loài bạch đàn, đa số có bản địa tại Australia, và một vài nhỏ được tìm ra ở New Guinea và Indonesia và một ở vùng viễn bắc Philippines và Đài Loan. Những loài bạch đàn đã được canh tác ở những khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới gồm châu Mỹ, châu Âu, châu Phi, vùng Địa Trung Hải, Trung Đông, Trung Quốc, bán đảo Ấn Độ…

– Cây dẫn giống bằng hạt mang về trồng ở đất nước ta vào khoảng thập niên 1950 và cho biết một vài loài cực kỳ phù hợp với thổ nghi và khí hậu của Việt Nam, nhất là có thể trồng tập kết thành rừng thuần hay trồng phân tán trong đất thổ cư của nhân dân từ vùng đồng bằng cho tới những khu vực bình nguyên và cao nguyên.

2/ Tình hình trồng cây bạch đàn ở nước ta ngày nay

– Cây bạch đàn ở Việt Nam có rất nhiều loại và các giống cây không giống nhau sẽ thích ứng với những khu vực sinh thái riêng. Dựa trên chỉ tiêu kinh tế để chọn cây giống, nên khi trồng bạch đàn cần lưu ý chọn loài và xuất xứ đạt năng suất cao. Phù hợp với điều kiện sinh thái từng vùng và khả năng chịu đựng với sâu hại tốt.

– Theo thành quả nghiên cứu của Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam.  Một vài loài đã và đang được canh tác phổ cập ở nước ta như: E.camaldunensis, E.tereticorni, E.Urophyla. Thì đã khảo nghiệm được một vài loài có nguồn gốc có hiệu quả đối với những khu vực như sau. Những loài E.camaldunensis, E.tereticornis, E.brassina và E.pellita phù hợp với những khu vực đồi thấp và đồng bằng nam bộ. Những loài E.grandis, E.saligna và E.microcorys phù hợp với khu vực đất phèn nặng.

Rừng trồng cây bạch đàn

– Ở Việt nam chỉ du nhập khoảng 10 loại bạch đàn như:

+ Bạch đàn đỏ: Eucalyptus camaldulensis phù hợp vùng đồng bằng

+ Bạch đàn trắng: Eu.alba, phù hợp vùng gần biển

+ Bạch đàn lá nhỏ: Eu. Tereticornis, phù hợp vùng đồi Thừa thiên – Huế

+ Bạch đàn liễu: Eu. Exserta, phù hợp vùng cao bắc bộ VN

+ Bạch đàn chanh: Eu. Citriodora, phù hợp vùng thấp, lá chứa tinh dầu mùi sả

+ Bạch đàn lá bầu: Eu. globules, phù hợp vùng cao nguyên

+ Bạch đàn lớn: Eu. grandis, phù hợp khu vực đất phù sa

+ Bạch đàn ướt: Eu. saligna, phù hợp vùng cao nguyên Ðà Lạt

+ Bạch đàn Mai đen: Eu. Maidenii, phù hợp vùng cao như Lâm Đồng, v.v.

3/ Đặc tính thực vật học cây bạch đàn

– Thân cây bạch đàn: là loại cây gỗ lớn, vỏ mềm, bần bong thành mảng để lộ vỏ thân màu sáng, cành non có 4 cạnh. Cây có chiều cao 5-7m, đường kính thân từ 10-12 centimét.

– Lá bạch đàn: Phần lá cây bạch đàn tương đối nổi trội bởi đặc tính phía bên ngoài. Lá có hình lưỡi dáo, liềm. Phần cuống lá tương đối ngắn, các phiến lá cực kỳ dài và có bề rộng ít nhất. Bề  rộng của lá cây có kích cỡ 1 – 5 centimét. Kích cỡ chiều dài có thể đạt đến 8 – 18 centimét. Lá cây bạch đàn hai mặt đều có màu xanh nhạt đến xẩm dần, lâu lâu pha ít vàng đậm.

Đăc điểm lá bạch đàn trắng

– Hoa có cuốn ngắn, trái hình bông vụ, phía bên trong chứa đựng nhiều hạt nhỏ màu nâu sậm.

Đặc tính hoa và quả cây bạch đàn

4/ Cách trồng và chăm bón cây bạch đàn

– Để trồng rừng bạch đàn phục vụ cho nguyên vật liệu bột giấy, mật độ để trồng 1/660cây/ hecta, hàng cách hàng 3m, cây cách cây 2m. Nếu nơi trồng được cày máy, kích cỡ hố đào 30 centimét x30 centimét x30 centimét. Nếu tiến hành trồng rừng bằng cách làm đất cục bộ, cuốc đất thủ công, kích cỡ hố đào 40 centimét x40 centimét x40 centimét. Mỗi hố cần bón lót 2 kilogam phân hữu cơ vi sinh và 0,2 kilogam NPK 8-4-4/ Sử dụng đất tầng mặt đập nhỏ, trộn đều với phân tiếp đến bón vào hố. Sau 15-20 ngày, gặp thời tiết thuận lợi: Mưa vừa, râm, mát, đất đủ ẩm, cần triển khai trồng bạch đàn ngay. Sau khi tiến hành trồng 25-30 ngày, phải kiểm tra rừng đã trồng, nếu phát hiện cây giống bị chết hoặc đổ gãy phải vứt bỏ và kịp lúc trồng dặm lại để đảm bảo tỉ lệ thành rừng 100%.

– Để rừng bạch đàn sinh trưởng nhanh, cần bón thúc trong lượt chăm sóc thứ 2 với lượng 0,2 kilogam NPK/cây.

– Trong 3 năm đầu, rừng non bạch đàn phải được chăm sóc bảo vệ chu đáo, phòng chống tránh mọi ảnh hưởng gây bệnh. Nếu rừng được canh tác vào vụ xuân, năm thứ nhất chăm sóc 3 lần, năm thứ 2 chăm sóc 2 lần, năm thứ 3 chăm sóc 1 lần. Nếu rừng trồng vào vụ thu năm thứ nhất chăm sóc 1 lần năm thứ 2 chăm sóc 3 lần, năm thứ 3 chăm sóc 2 lần. Khi chăm sóc phải cuốc xới chung quanh và vun đất tơi vào gốc cây trồng, phát bỏ dây leocỏ dại cạnh tranh chèn ép, tỉa bỏ cành gốc.

– Tổ hợp bạch đàn cao sản, bạch đàn lai là giống mới, có lợi thế trội và lợi thế lai rõ ràng. Tốc độ tăng trưởng, tỉ lệ thành rừng, hiệu suất bột giấy, độ bền cơ học và độ trắng của giấy sản suất từ gỗ bạch đàn cao sản, bạch đàn lai vượt trội hơn các cây trong quần thể lựa chọn và cây bố mẹ lai.
Sử dụng biện pháp nhân giống sinh dưỡng hom – mô, cây hom giống hoàn toàn di truyền được cách tính chất vốn có của cây mẹ lấy hom.

5/ Tác dụng cây bạch đàn

– Lá: Có thể sủ dụng lá bạch đàn trắng hoặc bạch đàn liễu để thay thế lá bạch đàn xanh (E. globulus) là đã được dùng cực kỳ lâu đời ở những nước châu Âu.

– Dạng sử dụng: Thuốc hãm, thuốc xông, hoặc pha chế thành những dạng điều chế như xiro cồn lá bạch đàn, sử dụng để chữa ho, sát khuẩn đường hô hấp, trị những bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp, ho, hen v.v…

– Tinh dầu được dùng như tinh dầu tràm. Tuy vậy, đến nay bạch đàn ở Việt Nam chưa được khai thác ở qui mô công nghiệp như tràm. Còn ở khuôn khổ nghiên cứu thăm dò và lời khuyên.

– Tinh dầu bạch đàn chanh được Khoa tai – mũi – họng – bệnh viên Bạch Mai dùng nhiều trong các năm kháng chiến chống Mỹ để chữa ho, viêm họng, sát khuẩn đường hô hấp.

– Tinh dầu còn được sử dụng trong kỹ nghệ hương liệu để sản xuất nước hoa và một số loại chất thơm khác có hương thơm tự nhiên của hoa, có thể thay thế tinh dầu sả Java (Cymbopogon winterianus).

– Ở Việt Nam, do gỗ bạch đàn thường đốn chặt khoảng 5-7 năm để làm cây chống trong xây dựng và làm bột giấy hay ván dăm bào gọi là ván okal (panneau de copaux) nên tin rằng bạch đàn là lọai gỗ mềm và kém chất lượng khi làm đồ mộc gia dụng, trong khi ở nước Úc, những rừng bạch đàn có tuổi trên 70-80 năm, cây cao đến 50-60 mét, đường kính trung bình đến cả mét và gỗ được dùng đa năng từ làm bột giấy, ván ép, ván dăm bào, trụ cột cho tới dồ mộc gia dụng, xây cất nhà cửa cũng như công trình xây dựng nặng.