Cây đậu nành (đậu tương )

Tên khoa học: Glycine Max (L) Merr.

Nguồn gốc: Đậu nành (đậu tương ) là loại cây trồng lấy hạt, cây có dầu quan trọng bậc nhất trên toàn cầu, đứng hàng thứ 4 sau cây lúa mì, lúa nước và ngô. Do khả năng thích nghi rộng nên nó đã được canh tác ở khắp năm châu lục, nhưng tập trung nhiều nhất ở châu Mỹ trên 70%, kế đến là châu Á.

Những nước trồng đậu nành đứng hàng đầu trên toàn cầu về diện tích gieo trồng và sản lượng là Mỹ, Braxin, Achentina và Trung Quốc

Ở Việt Nam: Một vài tài liệu tin rằng cây đậu nành được đưa vào trồng nước ta từ thời vua Hùng và xác định rằng nhân dân ta trồng cây đậu nành trước cây đậu xanh và cây đậu đen (Ngô Thế Dân và cs, 1999).

Ở bắc bộ nước ta đậu nành (đậu tương ) được canh tác tập trung ở những tỉnh miền núi và trung du: Sơn La, Cao Bằng, Hà Bắc… và Đồng Bằng Sông Hồng

Miêu tả sơ bộ về cây đậu nành (đậu tương )

– Rễ: đậu nành (đậu tương ) là loại cây hai lá mầm có rễ cọc, rễ tập trung ở tầng đất mặt 30 – 40 centimét, độ ăn lan khoảng 20 – 40 centimét. Ở trên rễ có những nốt sần cố định đạm do vi khuẩn cộng sinh Rhizobium japonicum. Nốt sần hữu hiệu là nốt sần khi cắt ra có màu hồng.

Rễ và nốt sần trên rễ cây đậu nành

– Thân: thân cây đậu nành (đậu tương ) có màu xanh hoặc tím ít phân cành, có từ 14 -15 lóng, chiều cao cây bình quân từ 0,5 – 1,2 m.

– Lá: gồm có những dạng lá theo từng giai đoạn sinh trưởng, phát triển của cây: lá mầm, lá đơn và lá kép có 3 lá chét.

Thân và hoa cây đậu nành

– Hoa: Hoa đậu tương thuộc hoa cánh bướm, mọc thành chùm trung bình mỗi chùm có từ 7 – 8 hoa, hoa có màu tím hoặc trắng. Hoa đậu nành ra nhiều nhưng tỷ lệ đậu trái thấp 20-30%.

– Quả (trái): Thuộc loại trái cây nang tự khai, số quả biến động từ 2 đến 20 quả ở mỗi chùm hoa và có thể đạt tới 400 quả trên một cây, mỗi quả trung bình có từ 2 – 3 hạt, có khi có 4 hạt. Quả thường mọc ra từ đốt cây đậu, những đốt ở phía gốc thường quả ít hoặc không có trái, từ đốt thứ 5-6 trở lên tỷ lệ đậu trái cao và quả chắc nhiều. Ở trên cành thường từ đốt 2-3 trở lên mới có trái ch ắc, các quả trên đầu cành thường lép nhiều.

Quả cây đậu nành mọc ra từ đốt cây nằm dưới lớp lá

– Hạt: hạt có hình tròn, bầu dục, tròn dẹp; màu vàng, vàng xanh, nâu đen. Trong hạt, phôi thường chiếm 2%, 2 lá tử điệp chiếm 90% và vỏ hạt 8% tổng khối lượng hạt. Hạt lớn nhỏ khác nhau tuỳ theo giống, khối lượng một nghìn hạt (M1000 hạt) thay đổi từ 20-400g bình quân từ l00g-200g. Rốn hạt của những giống khác nhau thì có màu sắc và hình dáng khác nhau, đây chính là một dấu hiệu đặc thù của những giống.

Hạt đậu nành (đậu tương ở phía trên cây)

Hạt đậu nành (đậu tương ) tách vỏ

Ding dưỡng trong hạt đậu tương

Hạt đậu nành (đậu tương ) có thành phần dưỡng chất cao, hàm lượng prôtein trung bình khoảng từ 35,5 – 40%. Trong khi đó hàm lượng prôtein trong gạo chỉ 6,2 – 12%; ngô: 9,8 – 13,2% thịt bò: 21%; thịt gà: 20%; cá: 17 – 20% và trứng: 13 – 14,8%, lipit từ 15- 20%, hyđrát những bon từ 15-16% và nhiều loại sinh tố và muối khoáng quan trọng cho sự sống (Nguyễn Thị Hiền và Vũ Thi Thư, 2004). Hạt đậu nành (đậu tương ) là thực phẩm độc nhất mà giá trị của chính nó được nhận xét đồng thời cả prôtit và lipit. Prôtein của đậu nành (đậu tương ) có chất lượng tối ưu nhất trong số những prôtein có xuất xứ thực vật. Hàm lượng prôtein trong hạt đậu nành (đậu tương ) cao hơn cả hàm lượng prôtein có trong cá, thịt và cao gấp 2 lần so sánh với một số loại đậu đỗ khác.

Hàm lượng axít quan chứa lưu huỳnh như methionin và sixtin của đậu tượng cao gần bằng hàm lượng những chất này có trong trứng gà. Hàm lượng cazein, đặc biệt li sin cao gần gấp rưỡi lần chất này có trong trứng. Do đó mà khi nói về giá trị của prôtein trong hạt đậu nành (đậu tương ) là kể đến hàm lượng prôtein cao và sự hài hòa của một số loại axít amin cấp thiết. Prôtein của đậu nành (đậu tương ) dễ tiêu hoá hơn thịt và không có những thành phần tạo colesteron. Hiện nay người ta mới biết thêm hạt đậu nành (đậu tương ) chứa lexithin, có công dụng khiến cho cơ thể trẻ lâu, tăng cường thêm trí nhớ, tái tạo những mô, làm cứng xương và gia tăng sức đề kháng của cơ thể.

Hạt đậu nành (đậu tương ) chứa hàm lượng dầu béo cao hơn một số loại đậu đỗ khác nên được coi là loại cây cung ứng dầu thực vật quan trọng. Lipit của đậu nành (đậu tương ) có chứa một tỉ lệ cao những axít béo chưa no (khoảng 60-70%) có hệ số đồng hoá cao, hương vị thơm như axit linoleic chiếm 52-65%, oleic từ 25-36%, linolenolic khoảng 2-3% (Ngô Thê Dân và cs, 1999). Sử dụng dầu đậu nành (đậu tương ) thay mỡ động vật có thể tránh được xơ mỡ động mạch.

Trong hạt đậu nành (đậu tương ) có tương đối nhiều loại vitamin, nhất là hàm lượng vitamin B1 và B2 bên cạnh đó còn có một số loại vitamin PP, A, E, K, D, C,v.v…. Đặc biệt trong hạt đậu nành (đậu tương ) đang nảy mầm hàm lượng vitamin được tăng lên nhiều, nhất là vitamin C. Phân tích thành phần sinh hoá cho biết trong hạt đậu nành (đậu tương ) đang nảy mầm, ngoài hàm lượng vitamin C cao, còn có những thành phần khác như: vitamin PP, và nhiều chất khoáng khác như Ca, P, Fe v.v…Bởi vì thành phần dưỡng chất cao như do đó đậu nành (đậu tương ) có khả n ăng cung ứng năng lượng tương đối cao khoảng 4700 cal/ kilogam (Nguyễn Danh Đông, 1982). Ngày nay, từ hạt đậu nành (đậu tương ) người ta đã chế biến ra được trên 600 sản phẩm khác nhau, trong đó có hơn 300 loại làm thực phẩm được chế biến bằng cả biện pháp cổ truyền, thủ công và tân tiến dưới dạng tươi, khô và lên men vv… như làm giá, đậu phụ, tương, xì dầu vv… đến những sản phẩm thượng hạng khác như cà phê đậu nành (đậu tương ), bánh kẹo và thịt nhân tạo vv… Đậu nành (đậu tương ) còn là bài thuốc để trị bệnh, nhất là đậu nành (đậu tương ) hạt đen, có công dụng tốt cho tim, gan, thận, dạ dầy và ruột. Đậu nành (đậu tương ) là thức ăn tốt cho các người bị nhiễm bệnh đái đường, thấp khớp, thần kinh suy nhược và suy dinh dưỡng.

Vì có rất nhiều đạm chất nên đậu tương đã được coi như “thịt không xương” ở nhiều quốc gia Á châu. Tại Nhật Bản, Trung Hoa 60% đạm tiêu thụ hằng ngày nbsp; đều do đậu tương cung ứng. Đạm này cực kỳ tốt để thay thế cho thịt động vật vì có ít mỡ và cholesterol. Đậu tương có rất nhiều đạm chất hơn thịt, nhiều calcium hơn sữa bò, nhiều lecithin hơn trứng. Những amino acid cấp thiết mà cơ thể không sinh ra được thì đều có trong đậu tương. Khi đậu tương ăn chung với một vài ngũ cốc như ngô bắp thì nó sẽ bổ sung một vài amino acid mà ngô không có. Với trẻ thơ, chất đạm của đậu tương là món ăn quý giá cho những em bị dị ứng với sữa bò hoặc không tiêu thụ được đường lactose. Đậu tương sẽ giúp những em tăng trưởng tốt.

Những sản phẩm từ đậu nành

Sản phẩm từ cây đậu nành được dùng cực kỳ đa dạng như sử dụng trực tiếp hạt thô hoặc chế trở thành nbsp;đậu phụ, ép thành dầu đậu tương, nước tương, làm bánh kẹo, sữa đậu tương, okara… phục vụ nhu cầu đạm trong khẩu phần ăn hằng ngày của người cũng như gia súc.

Tham khảo thêm Clip Video: Nhà nông hội nhập Trồng đậu tương xen vụ lúa (Truyền hình Vĩnh Long)

Admin tổng hợp từ: Wikipedia, Trần Văn Điền – Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, suckhoedoisong.vn