Bệnh tuyến trùng bào nang hại khoai tây

Là một trong các loài tuyến trùng hại khoai tây. Nếu cây bị lây nhiễm khiến cho cây phát triển còi cọc, lá héo có khả năng làm chết cây. Nhiễm ở mức rất nghiêm trọng dẫn tới tổn thất năng suất củ lên tới 80%.

1/ Nguồn gốc

Bệnh tuyến trùng bào nang hại khoai tây là do tuyến trung G.pallida tạo ra. Loại tuyến trùng này là một loài phi bản địa có xuất xứ từ Châu Âu. Lần đầu tìm thấy ở miền đông Idaho trong tháng 4 năm 2006/ Cho đến bây giờ, nó được tìm thấy thấy và bị ngăn ngừa tại 17 cánh đồng bị lây khuẩn đại diện cho tổng số 1/916 mẫu Anh ở Bingham và Bonneville của Idaho. Cho dù G.pallida bị giới hạn phân bổ địa lý, sự có mặt của chúng trong đất trồng tại mỹ đã có ảnh hưởng sâu rộng làm đóng cửa, ngăn ngừa thị trường xuất khẩu, hạ giá trị đất nông nghiệp và những khó khăn kinh tế khác.

2/ Dấu hiệu

          Dấu hiệu thể hiện lá biến vàng, lá dưới khô héo trước rồi đến những lá trên, rễ có nốt sưng, u nhỏ. Cây cũng có khả năng bị chết trước khi tạo thành củ, hoặc nếu tạo thành củ thì củ cực kỳ nhỏ năng suất khoai tây hạ khi trong 1 gam đất có từ 10-50 trứng.

3/ Nguyên do tạo bệnh

Đây chính là một loài tuyến trùng tạo nang hình tròn, gần tròn, hình quả lê hoặc hình trứng không có âm đạo. Lỗ bài tiết chỉ là một chấm kết cấu hình chữ V, vỏ cutin mỏng. Không có bọc trứng như ở loài Meloidogyne. Tuyến trùng non tuổi 2 dài 0,4-0,6 milimét, kim chích hút phát triển, đuôi nhọn. Con đực hình giun dài 0,8-1,5 mm đuôi lượn tròng; con cái dài 89-94 µm. Đây chính là một trong những đối tượng kiểm dịch ở nước ta.

4/ Đặc tính phát sinh phát triển

– Bệnh gây hại nặng trên một số loại đất giầu chất hữu cơ và gây hạ năng suất đáng kể. Ở trên đất cát nhẹ bị nặng, năng suất thấp. Sự gây bệnh dựa vào mật độ của tuyến trùng trong đất.

– Truyến trùng con phát triển dựa nhiều vào nhiệt độ, độ ẩm và thời kỳ sinh trưởng của cây trồng (bộ rễ ở khoai tây thường bị hại sau trồng 6 tuần). Tuyến trùng hại khoai tây phát triển và nở trứng ở điều kiện nhiệt độ 15-20^oC, củ cải 20-25^oC.

– Con cái của loài tuyến trùng này trởi thành bào nang, khi bào nang vỡ tuyến trùng con rời khỏi bào nang để thâm nhập vào rễ cây trồng ở đầu rễ, tiếp đó chúng dịch chuyển dọc theo thân và bắt đầu hút chất ăn. Cơ thể tuyến trùng phát triển theo chiều ngang, chuyển sang tuổi 3 sau 10-14 ngày, sau một số ngày chúng phân giới tính ở tuổi 4 và phân biệt rõ giữa cá thể đực và cá thể cái, vỏ cutin màu trắng trong sau khi tạo thành bào nang chuyển sang màu vàng sáng rồi màu nâu. Đa phần số cá thể cái có chứa trứng bên trong cơ thể chúng. Một tuyến trùng cái có 200-500 trứng sau khi hoàn tất sự hình thành và phát triển, lớp vỏ cutin dầy lên và tạo bào nang, bào nang tách rời khỏi rễ cây và nằm ở phía trong đất. Trứng phân chia và phát triển trong vỏ, đến tuổi 2 tuyến trùng được bao bọc ở phía trong bào nang. Những bào nang ngày có khả năng tồn tại tới 20 năm. Khi không có chây ký chủ có khoảng 1/3 tuến trùng con rời khỏi nang và như vậy đã gây giảm mật độ tuyến trùng trong đất.

– Trong hoàn cảnh nhiệt độ thấp, số lượng tuyến trùng con hạ tới 18%, còn ở nhiệt độ cao(>30^oC) hạ tới 95%. Số lượng tuyến trùng ở đất cát nhiều hơn đất thịt nặng. Ở điều kiện nhiệt độ 15-25,5^oC tuyến trùng có chu kỳ phát triển 38-40 ngày. Ở những nước ôn đới có một số thế hộ trong 1 năm. Trong hoàn cảnh nhiệt độ <12^oC hoặc ở nhiệt độ cao(>25^oC) tuyến trùng con nở ít. Trứng và tuyến trùng non dễ bị chết ở nhiệt độ cao và ở phía trong nước.

5/ Giải pháp ngăn ngừa, diệt trừ

Thực thi những giải pháp kiểm dịch nghiêm ngặt khi nhập giống. Chỉ nhập giống khoai tây sạch tuyến trùng, không sử dụng củ cây con, cây con có chứa bào nang, sử dụng giống chịu đựng.

Thực thi luân canh từ 2-3 năm thì mật độ hạ 30-50%, luân canh với cây họ thập tự có phối hợp tiến hành xử lý đất bằng một số loại thuốc trừ tuyến trùng.

Phòng trừ bằng thuốc Carbation và trồng lúa thường xuyên trong 2 năm gây giảm mật độ tuyến trùng. Có thể luân canh thường xuyên từ 5-6 năm phối hợp thuốc hóa học như Telon, Carbomat…

Bên cạnh đó cần điều chỉ thời vụ để trồng khoai tây sớm hơn và dùng phận hữu cơ bón phối hợp với phân khoáng. Có thể xử lý củ khoang tây bằng nhiệt độ 44-45^oC hoặc dung dịch foomol 5%.