Ốc bươu vàng

Họ: Ampullariidae

Lớp Chân bụng: Gastropoda

Ngành Thân mềm: Mollusca

Đặc tính sinh học và phát sinh gây bệnh của ốc bưu vàng

Ốc bươu vàng và trứng ốc bươu vàng

Ốc bươu vàng là một loài sinh vật ngoại lai xâm hại, là đối tượng ăn thực vật, thức ăn ưa thích là xà lách, mạ non, rau muống… nhất là mạ dưới 3 tuần tuổi có khả năng bị ốc cắn ngang thân phá hại trên ruộng đồng, khi ốc bươu vàng phát triển ở mật độ cao có khả năng làm ruộng mất trắng. Những nghiên cứu cho biết, 1 con ốc bươu vàng (2 – 3 centimét )/m2 gây bệnh trong thời kỳ lúa 3 – 20 ngày sau sạ sẽ gây giảm 15 – 20% năng suất lúa, nếu mật độ 6-10 con ốc /m2 thì ruộng lúa sạ sẽ mất trắng sau 1 ngày đêm.

Ốc có khả năng sống dưới nước hay trên cạn nhờ có khe mang và cơ quan giống phổi. Chúng có khả năng sống nhiều tháng trong môi trường khô hạn và cũng có khả năng tồn tại trong môi trường ô nhiễm, thiếu oxy nhờ có ống thở. Ốc có tốc độ sinh sản cực kỳ nhanh, chúng đẻ trứng thành từng ổ, mỗi ổ khoảng 200 – 300 trứng, mỗi chu kỳ đẻ của chúng khoảng 10 – 12 ổ, sau 7 – 15 ngày, trứng sẽ nở thành ốc non. Tuổi đời ốc trung bình là 60 ngày và ốc có khả năng sống đến 4 – 6 năm.

Những giải pháp ngăn ngừa, diệt trừ ốc bươu vàng

Ốc bươu vàng là một trong các đối tượng dịch hại nguy hiểm, khó ngăn ngừa, diệt trừ. Để ngăn ngừa tác hại của chúng cần triển khai một vài giải pháp ngăn ngừa, diệt trừ tổng hợp như:

* Giải pháp thủ công, trồng trọt

+ Làm đất kỹ bằng phẳng, không nên để các khu vực trũng nước trên ruộng.

+ Bắt ốc và ổ trứng thủ công vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát. Nên bắt ốc sớm và thường xuyên từ lúc sạ đến 2, 3 tuần sau.

+ Có thể dùng thức ăn như lá khoai, rau muống… dẫn dụ ốc tập trung đến ăn để dễ thu gom.

+ Đánh rảnh thoát nước (25 x 5 centimét ) cách nhau 10 – 15m trên ruộng để ốc đến sống tụ tập trong rảnh tạo điều kiện thuận lợi cho việc thu gom thủ công.

+ Đặt lưới, phên tre chặn mương nước vào ruộng, ngăn ốc thâm nhập và bắt ốc dễ dàng. Nên đặt lưới sớm ngay lúc đầu vụ đến khi tiến hành thu hoạch.

+ Dùng giống tốt có tỷ lệ nẩy mầm cao.

+ Cắm những cọc tre, sậy ở các chỗ ngập nước, mương kênh tưới để cuốn hút ốc đến đẻ trứng và thu gom dễ dàng.

+ Thả vịt vào ruộng lúa ăn ốc non và trứng ốc, thu lượm ốc bươu vàng trưởng thành để làm thức ăn cho cá, vịt.

+ Ở nhiều nơi bà con sử dụng cây xương rồng, cành lá đu đủ, lá thầu dầu, lá mướp, xơ mít, thân lá khoai mì (lá sắn) chặt thả xuống nước, nhựa cây dẫn dụ ốc làm ốc say, nổi lên mực nước giúp thu nhặt ốc dễ hơn.

+ Sử dụng vôi tuy tốn công nhưng có hiệu quả cao trừ ốc bươu vàng bên cạnh đó còn hỗ trợ cải tạo đất, liều sử dụng 500 kilogam/ hecta. Có thể xử lý vôi phối hợp với bón lótlân vào thời kỳ chuẩn bị ruộng….

+ Cho nước vào ruộng sớm (trước khi sạ) để nhử ốc trồi lên, tiếp đến tiến hành xử lý cày diệt trừ ốc.

+ Điều tiết chế độ nước bằng phương pháp rút nước thường kì, giữ mực nước thấp 2 – 3 centimét nhằm ngăn ngừa ốc dịch chuyển, gây thiệt hại. Ở nhiều nơi nông dân có kinh nghiệm không đưa nước vào ruộng sớm, chỉ giữ ruộng đủ ẩm, để ngăn ngừa ốc bươu vàng dịch chuyển và gây bệnh. Thời kỳ chuẩn bị làm đất nếu cày bừa kỹ, cày sâu thì có thể diệt trừ được ốc bươu vàng nằm vùi dưới ruộng. Ở nhiều nơi sau khi tiến hành thu hoạch, bà con cày lật ngay để ngăn ngừa nbsp;ốc bươu vàng lứa sau.

* Giải pháp hóa học:

Một số thuốc được ưa thích ngày nay là thuốc DIOLớn 250EC (Diệt trừ ốc tốt) là thuốc chuyên trị nbsp;OBV có hoạt chất là Niclosamide, hàm lượng a.i: 250g/L, dạng nhũ dầu, thơm mùi cồn, thuộc nhóm độc III (WHO).

Khi phun trên ruộng thuốc tan và loang nhanh trong nước, thuốc thâm nhập vào ốc qua đường “miệng”, ngăn không cho chức năng hô hấp và tiêu hoá khiến ốc không hấp thụ được oxy và chất dinh dưỡng mà chết. Thuốc diệt trừ tốt cả ốc lớn, ốc nhỏ và cả trứng nhờ đó tiết kiệm kinh phí ngăn ngừa, diệt trừ (thuốc + công lao động).

DIOLớn 250EC phân hủy nhanh trong môi trường, dễ phân huỷ bởi ánh sáng, vậy nên về lâu dài không ảnh hưởng nhiều đến phát triển và sinh trưởng của lúa và hệ sinh thái trong nước. Có thể xịt thuốc trên ruộng có thả vịt ăn ốc.

Theo những báo cáo lót và ngoài nước, đến nay chưa ghi nhận tính kháng của ốc với hoạt chất Niclosamide.

Theo kinh nghiệm lâu năm của nông dân, chỉ cần phun 1 lần, đúng theo chia sẻ cách, diệt trừ ốc cả vụ. Bên cạnh đó thuốc an toàn cho nông dân dùng nên được đông đảo nước cho phép dùng trên ruộng lúa.

* Liều sử dụng: Liều khuyến nghị dùng kinh tế và hiệu quả là 1 lít/ hecta, pha 50 mililít cho bình 8 lít hay 100 mililít cho bình 16 lít, phun 2 bình 8 lít hay 1 bình 16 lít cho 1/000 m2/

* Thời gian phun: Tùy điều kiện ruộng có thể xịt vào những thời kỳ sau:

(1) Phun nhử: Trước sạ vài ngày, dẫn nước vào ruộng, nhử ốc trồi lên rồi xịt thuốc, tiếp đến làm đất triển khai sạ bình thường.

(2) Phun ngay khi lấy nước vào ruộng chuẩn bị rước phân đợt 1 (khoảng 7 – 8 ngày sau sạ).

(3) Tuy vậy nhiều khi vừa mới sạ, mưa lớn, ruộng nổi nước, ốc trồi lên cắn phá, phải phun ngay khi nhìn thấy ốc xuất hiện nhiều trên ruộng.

* Các điểm cần chú ý khi dùng:

+ Trước khi phun phải bảo đảm có ốc trên ruộng.

+ Khi phun mực nước khoảng 3 – 5 centimét là vừa. Sau phun tiếp tục giữ nước 1 -2 ngày để diệt trừ hết ốc còn sót lại. + Để có thể bảo đảm hiệu quả trừ ốc cao: Không phun tưới khi ruộng không có bờ bao, sạ ngầm hay mực nước trên ruộng quá sâu (trên 5 centimét ).

+ Nên xịt thuốc lúc chiều mát hay sáng sớm. Tuy vậy theo kinh nghiệm phun chiều mát tốt hơn, vì ốc thường nổi lên và cắn phá mầm lúa vào lúc chiều và tối.

+ Để nâng cao sự hiệu quả ngăn ngừa, diệt trừ, nên pha DIOLớn 250EC với rỉ đường để gia nâng cao tính dẫn dụ. + Ruộng nuôi tôm, cá, 7 ngày sau phun có thể thả tôm, cá vào….