Quy trình, kỹ thuật nhân giống hoa Lan bằng cách nuôi cấy invitro

– Lan là hoa vương giả, với nét đẹp vương giả, quý phái nên khắp nơi trên toàn cầu ngày càng có rất rất nhiều người thích chơi hoa Lan. Chính vì thế, hoa Lan là sản phẩm canh tác luôn có giá trị cao. Bắt kịp sở thích này, hiện nay đã xuất hiện nhiều cơ sở kinh doanh hoa Lan với rất nhiều chủng loại, giá thành khác nhau. Vậy nên, việc nhân giống bằng cách nuôi cấy mô in – vitro sinh ra đồng loạt cây giống ổn định về mặt di truyền và phục vụ giá thành hợp lý là cực kỳ hữu dụng.

– Sau đây, chúng tôi xin trình bày quy trình cơ bản nhân giống Lan bằng cách nuôi cấy mô in – vitro, được triển khai qua những thời kỳ sau:

1/ Chọn mẫu và tiệt trùng mẫu cấy:

– Tách những vảy hành ra từ cây, bóc lần những lá già cho đến lúc xuất hiện những mầm chồi bên mang đỉnh sinh trưởng. Cắt bỏ gốc của mỗi mầm, tiếp đến tiệt trùng bằng phương pháp ngâm trong cồn 70% trong 30 giây, rửa sạch bằng nước cất vô trùng ngâm trong dung dịch Ca(OCl)₂ 2% trong 25 phút, việc tiệt trùng được triển khai trong tủ cấy. Mô được rửa lại với nước cất vô trùng 4 – 5 lần.

– Mỗi mầm được đặt trong đĩa petri vô trùng và cẩn trọng tách những lá non. Sau mỗi lần tách, nhúng mầm vào cồn 700 trong 1 giây và rửa với nước cất vô trùng. Chuyển sang 1 đĩa petri vô trùng khác, tách những lá mầm bằng dao nhọn vô trùng. Sử dụng kìm nhọn tách những lớp lá, cắt đỉnh sinh trưởng ra khỏi mô và cấy vào môi trường nhân giống lúc đầu.

Cách nuôi cấy mô cây hoa lan

2/ Nhân giống:

– Môi trường nhân giống thường là môi trường MS (Murashige Skoog, 1962) có bổ sung những chất điều hoà tăng trưởng (auxin, cytokinin,…) với tỷ lệ thích hợp tùy loài nhằm tạo cơ hội cho quá trình nhân chồi. Nồng độ những chất điều hoà sinh trưởng nên hạ dần trong những lần cấy chuyền tiếp đến. Những chất chiết trái cây cũng được đề nghị sử dụng như nước cốt cà chua, nước dừa, nước chuối, nước khoai tây… nhưng chúng chỉ có hiệu quả trong những lần cấy chuyền và thể tích cũng không quá 10% thể tích môi trường.

– Nhiệt độ tuyệt vời để nhân giống Lan là 22^oC – 26^oC và tuỳ vào mỗi loài. Sau 4 – 8 tuần, đỉnh sinh trưởng chuyển sang màu xanh lục và sinh ra những khối tròn gọi là thể chồi. Thể chồi được kéo ra khỏi môi trường cấy lúc đầu, sử dụng dao nhọn cắt làm 4 – 6 miếng tuỳ kích cỡ của chồi. Lát cắt được chuyển vào môi trường duy trì (môi trường phát triển chồi). Mỗi đỉnh sinh trưởng sẽ phát triển ra một thể chồi mới sau khoảng 4 tuần, có thể tiến hành cắt tiếp và cấy chuyền sang môi trường mới.

3/ Tái sinh cây hoàn chỉnh in – vitro:

– Khi đạt đến số cây con cấp thiết, ta chuyển thể chồi sang môi trường tạo rễ (môi trường có lượng auxin được tăng lên để kích thích ra rễ). Sau 4 – 5 tháng, những thể chồi sẽ phát triển thành cây giống.

4/ Chuyển cây ra vườn ươm:

Cây hoa lan nuôi cấy mô (Thời kỳ đưa ra vườn ươm)

– Cây giống cao 5 – 7 centimét và có từ 3 – 4 lá có thể chuyển sang cấy vào bầu đất mùn vô trùng có bổ sung những dưỡng chất. Sau một khoảng thời gian cây phát triển ổn định ta đem chuyển vào chậu. Sau khi chuyển chậu khoảng một tuần mới được bón phân, ngay lúc này cây đã có đủ sức chống chọi với bệnh tật. Như vậy, từ một mô hoa Lan được chọn nuôi cấy cho tới ra cây giống có 3 – 4 lá chuyển ra vườn trồng mất thời gian khoảng từ 8 đến 11 tháng. Với biện pháp nhân giống vô tính như trên sẽ bảo đảm sinh ra cây giống mang đặc điểm giống hoàn toàn với cây cha mẹ (cây giống ổn định về mặt di truyền), cây giống không bị nhiễm bệnh và tạo được một vài lượng lớn cây giống trong khoảng thời gian ngắn.

– Tuy vậy, việc cấy mô phải được thực thi thật nghiêm túc và tỉ mỉ theo đúng quy trình, phải có điều kiện về trang thiết bị đầy đủ, môi trường nhân tạo phù hợp, nhất là điều kiện vô trùng phải được bảo đảm nghiêm ngặt. Cần lưu ý thêm, đối với những loài không phải là loại cây bản địa, phải được thuần dưỡng tại vùng mới chọn mẫu đem nuôi cấy, có như vậy mới bảo đảm hiệu quả từ khâu nuôi cấy trong khu vực phòng thí nghiệm đến trồng ngoài vườn ươm.