Rầy nâu

Trưởng thành màu nâu có 2 dạng cánh: Cánh dài trùm kín bụng và cánh ngắn phủ khoảng 2/3 thân. Hai dạng cánh này thuần túy là sự thay đổi về hình thức biểu hiện ra bên ngoài, thể hiện điều kiện môi trường thuận lợi nhiều hay ít. Nếu môi trường bình thường sẽ xuất hiện cánh dài với tỉ lệ đực cái là 1:1, còn trong hoàn cảnh môi trường thuận lợi thì xuất hiện rầy cánh ngắn với tỉ lệ đực cái là 1:3/

Trứng có hình bầu dục cong, một đầu lớn, một đầu nhỏ có nắp đậy, trong suốt. Trứng được đẻ trong bẹ lá hoặc gân lá.

Ấu trùng có 5 tuổi, lúc mới nở màu trắng ngà sau thành vàng nâu, thân hình tròn, dài 1-3 milimét.

• Tuổi đời: 28-30 ngày

– Trứng: 6-7 ngày

– Ấu trùng: 12-13 ngày

– Trưởng thành: 10-12 ngày

• Đặc tính sinh học và gây bệnh:

Là thích sống quần tụ và khả năng năng sống quần tụ cao. Cả rầy non và trưởng thành đều không thích ánh sáng trực xạ nên rầy nâu sống gần gốc lúa, chích hút ngay thân lúa, chỉ khi râm mát rầy đã phát triển hoàn chỉnh mới có ở phía phía trên mặt tán lá. Khi bị động có thể nhảy lên những bộ phận khác của cây hoặc rơi xuống nước. Rầy có cánh có xu tính với ánh sáng.

Rầy nâu hại thời kỳ trỗ-chắc xanh, mật độ cao gây nên hiện tượng cháy rầy.

Bên cạnh đó rầy nâu còn là môi giới lây bệnh virus trên lúa như bệnh lúa cỏ, lùn xoắn lá. Phân của rầy nâu chứa đựng nhiều đường là môi trường cho nhiều loại nấm sinh trưởng tạo ra bệnh bồ hóng ở gốc lúa làm cản trở quang hợp

Ruộng lúa bị rầy nâu gây thiệt hại

Rầy nâu sử dụng vòi để chích hút nhựa cây khiến cho cây lúa bị khô héo. Khi rầy nâu chích vào lúa, chúng giữ lại trên lá, thân một vệt nâu cứng, cản trở sự luân chuyển nước và dưỡng chất làm thân, lá bị khô héo. Mật độ cao gây nên hiện tượng cháy rầy.

• Giải pháp trồng trọt, kỹ thuật

+ Sử dụng giống kháng hoặc ít nhiễm rầy. Nếu thuận lợi nên sử dụng giống ngắn ngày thay cho giống dài ngày.

+ Không bón phânđạm quá nhiều, không sạ cấy quá dầy.

+ Gieo cấy tập trung, không gieo cấy lệch thời vụ trồng chính quá nhiều.

+ Hạn chế nhiều nhất việc sử dụng thuốc trừ sâu, nhất là vào thời kỳ đầu vụ để bảo vệ nguồn thiên địch của rầy.

+ Tạt dầu vào gốc lúa ở các ruộng lúa cao, khó phun xịt.

– Giải pháp sinh học:

+ Khi lúa 4-5 tuần tuổi, có nơi thả cá rô phi, cá mè để diệt trừ rầy nâu hoặc thả vịt vào ruộng lúa diệt trừ rầy

+ Hoặc có thể dùng những chế phẩm sinh học về một số loại nấm đối kháng của rầy nâu như nấm xanh Metarhizium anisopliea, nấm trắng …/.

• Giải pháp hóa học

Xịt thuốc khi trứng nở được 80% với mật độ > 50 con/khóm

+ Thời kỳ đẻ nhánh – đòng: Sử dụng một số loại thuốc nội hấp và thuốc ức chế sinh trưởng: Cytoc 250WP, Conphai 10WP, Actara 25WG, Asarasuper 250WDG, Wofara 300WG, Onera 300WG, Dantotsu 16 WSG, Chatot 600WG, Applaud 25SC, Aperlaur 100WP…

+ Thời kỳ đòng già – ngậm sữa, chắc xanh: Chỉ sử dụng một số loại thuốc tiếp xúc có hoạt chất Fenobucarb (Bassa 50EC, Azora 350EC, Jetan 50EC, Bascide 50EC, Nibas 50ND…) và nhóm Chlorpyrifos Ethyl (Victory 585EC, Pyrifdaaic 500EC…).

* Phải rẽ lúa 4 hàng/băng; nếu lúa tốt, mật độ rầy cao, rẽ 3 hàng/băng và phun trực tiếp vào nơi cư trú của rầy.

* Lưu ý: Tuyệt đối không hỗn hợp nhóm thuốc Pyrethroid (Fastac 5EC, Altach 5EC, Cyperkill 5EC) với một số loại thuốc khác ở đầu vụ tránh gây bộc phát rầy cuối vụ và ô nhiễm môi trường.

– Chú ý: Hạn chế phun thuốc trừ sâu, rầy trong vòng 30 ngày sau khi sạ, vì đây chính là khoảng thời gian thiên địch tích lũy, phát triển trên ruộng.

– Sau phun 3 ngày đối với rầy lưng trắng, 1-2 ngày với rầy nâu cần phải tiến hành kiểm tra ruộng; nếu mật độ rầy còn > 50 con/khóm phải phun lại.

Rầy nâu gây bệnh nặng vào giai đoạn cây cói đẻ nhánh, làm bẹ lá có màu nâu đậm đến thâm đen. Chất thải khiến cho bò hóng phát triển. Rầy tập trung ở gốc khóm cói, rầy đẻ trứng vào cây hoặc mép lá, phần gốc, trứng thường hay được xếp thành hàng hẹp. Rầy đã phát triển hoàn chỉnh có xu tính với ánh sáng.

Nên sử dụng cát tẩm dầu, rắc xuống ruộng, tiếp đến sử dụng dây hoặc cành che khua nhẹ. Khi mật độ cao sử dụng thuốc Actara 25 WG. Cách sử dụng  sử dụng một gói Actara 25 g hoà với nước cho một bình 8 lít và xịt đều trên ruộng.