Kỹ thuật uốn nắn tạo hình cho cây cảnh nghệ thuật (bonsai)

1/ Vật dụng vật tư sử dụng đề uốn, nắn tạo hình cây cảnh nghệ thuật

Việc uốn cành, tạo dáng cho cây cảnh là một việc làm liên tục mà bất cứ người chơi cây cảnh nào cũng phải thực thi. Thường thì, phụ thuộc vào loại cây mà người làm cây cảnh sẽ biết nên chọn thời gian nào, phương thức ổn định để uốn và xác định mức độ ảnh hưởng

1/1/ Uốn bằng dây đồng, dây kẽm

Có rất nhiều biện pháp uốn cành, ngày nay người ta thích sử dụng dây kẽm hơn dây đồng. Đa số người yêu bonsai đều uốn cành bằng dây kẽm, vì mau chóng và tiện lợi hơn.

Sử dụng dây đồng, kẽm để uốn cành cây cảnh

1/2/ Dùng dây chằng xoắn

Dùng dây chằng xoắn để uốn những cành lớn và khó uốn vì biện pháp cuốn dây đối với các trường hợp này gần như không thể thực thi được. Dây chằng xoắn thường hay được dùng là dây đồng mảnh có đường kính từ 1 – 1,5 milimét. Bạn có thể buộc đầu kia của dây chằng vào một số điểm neo khác nhau, ví dụ như một cành cây khác, hoặc một nhánh cây gãy, hay là cái lỗ bên hông chậu, hoặc cũng có thể buộc vào một sợi rễ lớn nào đó, hay thậm chí vào một cái móc, cái đinh vít được đóng vào thân cây. Điều chú ý giai đoạn đầu khi dùng dây chằng để uốn cành là quan sát đến phần đệm. Sợi dây mảnh sẽ cứa đứt thân cành nếu bạn không đệm vào đó 1 miếng cao su.

Dùng dây chằng xoắn để níu các cành lớn

Bạn sử dụng một thanh kim loại chắn ngay điểm giữa để xoắn dây. (Tại đây để hình được rõ, chúng tôi không thể hiện phần đệm, nhưng bạn vẫn phải luôn lưu ý đến vấn đề đó). Ưu thế của giải pháp này là hai phần dây ở hai bên xoắn vào nhau, vậy nên đoạn dây ngắn đi, và kéo những cành cây lại cùng nhau với một lực cực kỳ mạnh. Nó đặc biệt hữu dụng khi bạn sử dụng để uốn các cành cây cực kì “khó nắn”, tốt hơn nhiều so sánh với cách sử dụng tay. Hơn thế nữa, đối với các cành cây giòn hoặc có tiềm ẩn nguy cơ dễ bị nứt, bị gãy, dây chằng xoắn làm giúp giữ được chúng trong vòng nhiều tuần, hạ nguy cơ làm hỏng cành cây

1/3/ Dùng nẹp uốn

Quy tắc uốn của vật dụng này giống như biện pháp sử dụng dây chằng xoắn, chỉ khác ở chỗ thay vì kéo cành cây cần uốn và điểm neo lại cùng nhau bằng phương pháp xoắn sợi dây chằng, thì bạn sử dụng 1 thanh kim loại để siết chặt 2 đầu của nẹp uốn lại. Nẹp uốn có điểm mạnh là (nếu đủ dài) nó có thể kéo được cành cây nhiều hơn so sánh với khoảng cách giới hạn mà giải pháp dây chằng xoắn đem lại.

Nẹp uốn

Tuy vậy, nếu sử dụng trong khoảng không gian chật hẹp thì hơi bất tiện, và thậm chí không thể ứng dụng được kỹ thuật làm này.

1/4/ Khóa uốn cành

Khóa uốn cành là một trong các loại vật dụng bằng kim loại có hai răng giúp kẹp chặt cành cây, cho phép người sử dụng có thể ảnh hưởng mạnh hơn đến cành, uốn chúng vào đúng vị trí mà mình có nhu cầu tiếp đến chúng ta sẽ buộc dây chằng vào vị trí đó.

Khóa uốn cành

1/5/ Nẹp ba chân

Nẹp ba chân cũng là một vật dụng để uốn những cành cứng. Với hai chân phía bên ngoài được móc vào cành, chân chính giữa dần dần (bằng phương pháp điều khiển mức ren) sẽ uốn cong cành cây.

Tuy vậy vật dụng uốn này ít được ưa thích vì nó cực kỳ dễ làm tổn thương đến thân cây, ngay cả khi đã sử dụng miếng lót cao su. Thêm nữa, các cành cây khả dĩ sử dụng “nẹp ba chân” được thì cũng có thể sủ dụng dây quấn, dây chằng là các biện pháp thông dụng hơn.

Sử dụng nẹp 3 chân để uốn cành

2/ Kỹ thuật uốn nắn cây cảnh

2/1/ Phương pháp buộc dây

Chính là việc sử dụng các sợi dây mềm khác nhau để tiến hành đan, chằng, bóp chặt thân cành, ép cành – thân uốn thành hình dáng mong muốn. Đặc tính của biện pháp này là ít làm tổn hại đến vỏ cây, tháo thuận lợi.

Buộc dây để uốn cây

Đối với cây khác nhau, độ già non khác nhau thì chọn những điểm tiếp xúc lực khác nhau. Cây dễ uốn thì khoảng cách giữa các điểm tiếp xúc lực ngắn, độ cong nhỏ và ngược lại.

Dùng dây chằng để uốn cây

Khi buộc, chọn loại dây thích hợp với độ cứng của cây, buộc dây vào phần gốc hoặc phần chia nhánh, sau đó từ từ uốn thân cây hoặc cành tới độ cong mong muốn, rồi kéo chặt dây và buộc dây.

2/2/ Chằng buộc bằng dây kim loại

Dùng các sợi dây đồng, nhôm, thép với độ lớn nhỏ khác nhau, lợi dụng khả năng uốn dẻo của chúng để cuốn quanh thân cành cây khiến nó uốn thành hình dang̣ nhất định. Đặc tính của biện pháp này là thao tác thuận lợi, uốn nắn dễ dàng, tốc độ chỉnh hình nhanh, nhưng tháo gỡ phiền phức và hay giữ lại vết trên thân cây.

Chọn loại dây có kích cỡ thích hợp với đ ường kính thân và độ cứng của cây, tránh cây không bị tổn hại chúng ta có thểdùng vỏ cây đay, giấy bạc, vải thô… làm lớp đệm bảo vệ trước.

Cách quấn dây kim loại

Chiều quấn dây kim loại

A.Thân cong phải quấn theo kim đồng hồ

B. Thân cong trái quấn ngược kim đồng hồ

Khi quấn cây, trước tiên cố định một đầu dây kim loại ở phần gốc, sau đó men chặt vỏ cây theo hình xoắn trôn ốc từ dưới lên phía trên ngọn, từ gốc nhánh ra ngọn nhánh, dần dần quấn cong thân, cành cây.

* Chú ý khi quấn dây:

– Không tưới nước trước khi quấn và uốn tối thiểu từ 1 giờ

– Không quấn dây uốn các cây non còn yếu, cây mới sang chậu, không thay chậu các cây vừa uốn

Quấn dây kép

– Cây lá rộng quấn vào giai đoạn sinh trưởng, cây lá kim (họ bách, thông) quấn vào giai đoạn cây ngủ nghỉ (cuối thu đầu xuân quấn cho tùng bách).

– Quấn trực tiếp vào vỏ thân, tránh những chồi non, lá.

– Để cây trong bóng râm tối thiểu từ 1 tuần sau khi quấn và uốn nắn thân cành.

– Với các cây có vỏ thân mềm thì hãy bọc dây trong nylon rồi mới quấn.

Cây cảnh được sử dụng dây nhôm để uốn

2/3/ Biện pháp dùng ke sắt

Khi tiến hành uốn cho những thân, cành khó tìm ra điểm tiếp xúc lực hợp lý thì chúng ta xử dụng ke sắt để làm điểm trợ lực.

Quấn cố định ke sắt ở vị trí phù hợp trên thân, cành rồi triển khai uốn cong kéo cây và buộc dây

Sử dụng ke sắt để uốn cây

2/4/ Phương pháp kéo có dậy chống

Do phương pháp này là cố định điểm tiếp xúc lưc̣ hai đầu thân (cành) nên độ cong của thân chịu tác động bởi độ dài vòng cung, để đạt được độ uốn cung vòng lớn, có thể chọn sử dụng biện pháp kéo có gậy chống.

Kéo có gậy chống

2/5/ Phương pháp xuyên thấu trợ cong

Đối với các thân hoặc cành tương đối khô cứng, chúng ta sử dụng dao nhỏ nhọn xuyên chính giữa tâm (cành) theo chiều dọc, ở trên phần muốn uốn, tiếp đến cắt dọc xuống phần định uốn, tiếp đến sử dụng vỏ cây (vỏ cây đay) bọc bảo vệ, sử dụng thừng hoặc dây kẽm quấn thân t ừ dưới lên phía trên, cuối cùng chúng ta uốn thân và cố định dây.

Xuyến thâu trợ cong

2/6 Kỹ thuật cắt răng cưa trợ cong

Biện pháp này dùng khi uống thân (cành) tương đối khô cứng, chúng ta sử dụng cưa hoặc dao để tạo khoảng đứt trên thân. Căn cứ và kích cỡ và độ cứng thân cây mà xác định độ sâu và số lượng vết cưa, điểm cưa đặt phía trong của phần uốn, với khoảng cách đều nhau, phần giữa có thể sâu hơn một chút. Sau khi uốn chúng ta cố định bằng dây và dùng vỏ cây đay bọc toàn bộ phần răng cưa.

Cắt răng cưa trợ cong

2/7/ Biện pháp xẻ rãnh

Sử dụng dao khắc xẻ một rãnh dọc trên phần thân muốn uốn cong độ sâu của rãnh khoảng 2/3 đường kính thân uốn, độ rộng không được quá lớn, sau khi xẻ rãnh xong chúng ta có thể đệm vỏ cây đay, tiếp đến sử dụng thừng vừa uốn cong vừa quấn quanh thân, cuối cùng cố định điểm tiếp xúc.

Biện pháp xẻ rãnh