Hỏi đáp về cây mía và sản xuất mía đường (kỳ 1)

| KỲ 1 | KỲ 2 | KỲ 3 | KỲ 4 | KỲ 5 | KỲ 6 | KỲ 7 | KỲ 8 | KỲ 9 | KỲ 10 | KỲ 11 | KỲ 12 | KỲ 13 | KỲ 14 |

1) Thế nào là một giống mía tốt?

Giống mía tốt chỉ là một định nghĩa tương đối. Một giống mía có thể được biết đến như là tốt ở chỗ này nhưng lại không phù hợp ở chỗ khác và ngược lại. Giống mía chịu hạn tốt chưa hẳn đã chịu được ngập úng, chua phèn. Lại có giống chín sớm, giống chín muộn. Giống có tỉ lệ đường cao nhưng năng suất nông nghiệp lại thấp và ngược lại. Hoặc là, có giống phù hợp với chế biến cơ giới nhưng lại không thích hợp với điều kiện chế biến thủ công,… Ở các quốc gia trồng mía trình độ cơ giới hóa cao, một giống mía tốt còn thể hiện ở đặc tính có thỏa mãn các đòi hỏi của việc dùng cơ giới trong trồng trọt hay không. Chính vì thế người ta đã đi đến khái niệm: Trong mỗi trường hợp cụ thể của một vùng sinh thái, ở một trình độ sản xuất và chế biến ổn định, một giống mía nào đó đạt năng suất cao, chất lượng tốt (nhiều đường) và phù hợp với các điều kiện sản xuất và chế biến thì đó là giống mía tốt và ngược lại.

2) Ý nghĩa kinh tế của cơ cấu giống mía sản xuất ra sao?

Trên thực tế của đời sống, cực khó có thể chọn lựa được một giống mía gọi là tuyệt vời, thỏa mãn toàn bộ các đòi hỏi của con người. Thường thì một giống mía có điểm mạnh này thì lại mắc điểm yếu khác. Cây mía là nguyên vật liệu để chế biến đường, hiệu quả kinh tế của mỗi xí nghiệp công nghiệp được tính bằng hiệu suất tổng thu hồi và thời gian của mùa chế biến (dài hay ngắn). Chính vì thế, với sản xuất những giống mía bao giờ cũng được sắp xếp thành một cơ cấu để bổ sung cho nhau các điểm mạnh và hạn chế điểm yếu, đem lại giá trị kinh tế cao cho sản xuất và chế biến. Một cơ cấu giống sản xuất hợp lý ở một vùng sinh thái cụ thể ít nhất cũng phải có từ 3 đến 5 giống mía bao gồm: giống chín sớm, giống chín muộn, giống giầu đường, giống có năng suất nông nghiệp cao,… và phù hợp với những điều kiện mùa vụ sản xuất, chế biến của vùng sao cho bảo đảm cung ứng đủ nguyên vật liệu chất lượng và rải vụ chế biến.

3) Tiêu chuẩn chung cho một giống mía sản xuất là gì?

Tuyển chọn cây giống mía tốt cho sản xuất là một việc làm liên tục thường xuyên nhằm tuyển chọn các giống mía mới tốt hơn, phù hợp hơn để thay thế giống mía cũ không còn phù hợp, hoặc bổ sung hoàn thiện cơ cấu giống mía sản xuất đã có, gia tăng không ngừng hiệu quả của sản xuất và chế biến. Dưới đây chính là tiêu chuẩn chung cho một giống mía sản xuất:

– Năng suất nông nghiệp cao (lưu ý giống mía có tốc độ sinh trưởng nhanh).

– Tỉ lệ đường trên mía cao (lưu ý giống mía chín sớm hoặc giống có tỉ lệ đường cao ở đầu vụ chế biến).

– Khả năng giữ lại gốc tốt (tái sinh mạnh).

– Kháng sâu hại (một số loại sâu, bênh hại quan trọng).

– Phù hợp với điều kiện sinh thái của vùng sản xuất (đất cao, đất thấp, phèn, mặn,…).

– Phù hợp với điều kiện chế biến công nghiệp (cơ giới, bán cơ giới hoặc thủ công,…).

– Không hoặc ít ra bông.

– Và một vài đòi hỏi khác.

4) Có thể để ý đặc tính hình thức biểu hiện ra bên ngoài để có thể nhận biết về khả năng tốt, xấu của một giống mía sản xuất hay không?

Đặc tính hình thức biểu hiện ra bên ngoài là các dáng nét phía bên ngoài của cây mía (của một giống mía),

người ta có thể để ý được bằng mắt như: kiểu mọc của cây mía con, màu sắc, hình thù của dóng mía, mắt mầm, xu thế phát triển của cây mía, bụi mía, số lượng lá và kiểu sắp xếp của bộ lá xanh,… Bằng các kinh nghiệm để ý hiện thực người ta đã rút ra được các đánh giá tốt, xấu về những giống mía tương đối chuẩn xác. Dưới đây chính là một số ví dụ:

– Để ý ruộng mía giai đoạn đầu sinh trưởng (mía mọc mầm và đẻ nhánh), các cây mía con đâm ngã, đâm xiên về những hướng là giống mía mọc khỏe.

– Xu thế phát triển của bụi mía chi chít, nhiều cây là giống mía cao sản.

– Xu thế cây làm dóng và tốc độ ra lá nhanh là giống mía có năng suất nông nghiệp cao (giống cao sản).

– Bộ lá phát triển chi chít và những lá sắp xếp theo chiều xiên có chỉ số quang hợp cao nhất.

– Giống mía có đai sinh trưởng hẹp chống đổ, gãy tốt.

– Giống mía có mắt mầm lồi ra ngoài mọc nhanh hơn nhưng cũng dễ mọc mầm trên thân hơn.

– Giống mía có bộ rễ ăn sâu phát triển khả năng chịu hạn tốt hơn

5) Các điểm mạnh và hạn chế của việc nhập giống mía từ nước ngoài?

Đối với mỗi quốc gia trồng mía, nâng cấp giống mía sản xuất là một việc làm liên tục mang tính chiến lược lâu dài. Bên cạnh việc lai tạo tìm ra các giống mía tốt trong nước người ta cũng cực kỳ chú trọng tới việc nhập những giống mía từ nuớc ngoài. Điểm mạnh của việc nhập giống mía là:

– Thừa kế được các thành tựu khoa học thế giới về lĩnh vực cây trồng.

– Làm phong phú thêm nguồn tư liệu trong nước (mẫu giống mới) để phục vụ cho công tác nghiên cứu lâu dài.

– Tuyển chọn nhanh các giống mía sản xuất, hạ được thời gian và kinh phí nghiên cứu.

– Tuy vậy, việc nhập nội giống mía cũng có một vài hạn chế dưới đây:

– Với các giống mía nhập chỉ có thể lợi dụng được các đặc điểm sẵn có mà dường như không sinh ra các đặc điểm mới cấp thiết.

– Một giống mía được coi là cực kỳ tốt của nước ngoài nhưng chưa hẳn đã phù hợp với những điều kiện sinh tháI và sán xuất của nước ta.

Trong suốt quá trình nhập giống, nếu công tác kiểm dịch thực vật làm không tốt sẽ có thể nhập thep vào ruộng mía các sâu, bệnh gây phá hại nguy hiễm thì hậu quả của chính nó khó mà lường hết được.