Cây hoa mai vàng

Mai vàng thuộc họ Ochnaceae, có tên khoa học Ochna integerrima, là loại cây đa niên, có khả năng sống trên một trăm năm, gốc lớn rễ lồi lõm, thân xù xì, cành nhánh nhiều, lá mọc xen. Ngoài thiên nhiên, cây mai tự rụng lá vào mùa Đông và ra bông vào mùa Xuân. Vậy nên, ông cha chúng ta đã lảy hết lá vào tháng chạp âm lịch, để kích thích cho cây mai ra bông rộ vào đợt tết Nguyên đán.

Hình 1: Mai vàng bonsai cao 50 centimét

1/ Rễ cây mai vàng

Bộ rễ mai vàng có thể đâm sâu 2 – 3 m. Sự phân bổ của bộ rễ dựa vào tính chất đất, mực nước ngầm nơi trồng, hình thức nhân giống như gieo hạt, chiết cành, ghép và điều kiện cách chăm sóc.

Hình 2: Bộ rễ cây mai vàng khi nhỏ

Hình 3a: Bộ rễ cây mai vàng lâu năm

Hình 3b: Bộ rễ cây mai vàng lâu năm

Hình 4: Bộ rễ cây mai vàng trên 50 năm tuổi

2/ Thân cây mai vàng

Là loại cây thân gỗ (hình 4) cao lớn nếu để mọc và sinh trưởng tự do, cây mọc từ hạt có thể cao tới 20 – 30 m, tán lá thưa.

Hình 5: Thân cây mai vàng cổ thụ cao gần 10 m

Hình 6: Thân và cành cây mai vàng cổ thụ

3/ Lá cây mai vàng

– Lá đơn, mọc so le, phiến lá hình trứng thuôn dài, mặt dưới màu hơi ánh vàng (hình 6).

Hình 6: Lá mai vàng

– Mép lá có răng cưa (hình 7)

Hình 7: Mép lá mai vàng có răng cưa

4/ Hoa mai vàng

Hoa lưỡng tính mọc thành chùm. Hoa mai thường hay mọc ra từ nách lá, mới đầu là một hoa lớn, gọi là hoa cái, có vỏ lụa (vỏ trấu) bọc phía bên ngoài.

Hình 8 Cành mai nhú búp hoa

Hình 9: Hoa cái chưa bung vỏ lụa

Khi vỏ lụa bung ra, thì xuất hiện một chùm hoa con, từ một nụ đến mười nụ, tăng trưởng cực kỳ nhanh, độ bảy ngày sau là nở.

Hình 10: Hoa cái đã bung vỏ lụa

Mỗi hoa phía bên ngoài có 5 đài màu xanh (hình 11),

Hình 11: 5 đài hoa màu xanh

Cánh hoa màu màu vàng (số lượng cánh dựa theo giống) (hình 13).

Hình 12: Hoa mai vàng sắp nở

Hình 13: Hoa mai vàng nở

Ở giữa là một chùm nhụy mang phấn màu xậm hơn.

Hình 14: Nhị và nhụy hoa mai vàng

Trong chùm hoa này, hoa lớn nở trước hoa nhỏ nở sau (hình 2/1/14, hình 2/1/15), đến vài ba ngày lúc mới nở hết.

Hình 15: Những hoa lớn trên sẽ nở trước

Thường hoa nở 3 ngày thì tàn. Ngày thứ nhất, 5 cánh và chùm nhụy xoè thẳng ra cực kỳ đẹp. Ngày thứ hai, 5 cánh vảnh lên và chùm nhụy dụm lại. Qua đến ngày thứ ba, 5 cánh bắt đầu rơi lả tả theo chiều gió, hoa tàn. Đó là chu kỳ của mai vàng 5 cánh. Cây mai vàng còn có rất nhiều loại, cực kỳ đa dạng.

5/ Quả mai vàng

Sau khi tàn, hoa nào đậu thì bầu noãn phồng to lên và kết hạt.

Hình 16: Trái mai non mới đậu

Hạt mai non màu xanh (hình 17)

Hình 17: Hạt mai còn non màu xanh

Hạt ở giữa những cánh hoa có mầu xanh khi còn non và đổi sang mầu đen khi già.

Hình 18: Hạt mai chín màu đen

Hạt chín rụng xuống đất, mọc lên cây giống. Cây giống vài 3 sang năm mới ra bông bói lần đầu và cứ thế tiếp tục, hằng năm mỗi ra bông.

Hình 19: Hạt mai tứ quý còn non

Hình 20: Hạt mai tứ quý khi chín