Cây cần thăng

Limonia acidissima L.

Feronia limonia (L.) Swingle

Feronia elephantum Corr.

Họ: Cam Rutaceae

Bộ: Cam Rutales

Đặc tính nhận dạng cây cần thăng

Thân cây cần thăng: Cây gỗ nhỏ, có thể cao tới 10 – 20m, cành và thân nổi u bướu, phân cành ngang. Vỏ màu trắng xám có rất nhiều vết sần, cành có gai, gai dài 1 centimét.

Cây cần thăng mọc tự nhiên ở Sri Lanka

Lá cây cần thăng: Lá kép lông chim lẻ, có 2 – 3 đôi lá chét mọc đối, gần như không cuống, nhẵn, dạng màng hay hơi dài, có điểm tuyến thơm; lá chét cuối hình trứng (trái xoan) ngược, xanh bóng, dài tới 4 centimét ; cuống lá có cánh.

Hoa và quả cần thăng: Hoa trắng kem, xanh lục hay hơi hồng tía, thành chùm đơn ở kẽ lá, ngắn hơn lá. Quả dạng quả mọng, gần hình cầu, đường kính 7 – 8 centimét có vỏ dầy, màu trắng hay hơi xám, bao bởi vỏ của quả ngoài màu xanh, hoá gỗ, có thịt màu hồng xám; hạt nhiều, thuôn dẹp, dài 5 – 6 milimét, có lông. Hoa tháng 2 – 3, quả tháng 10 – 11/

Hoa cần thăng

Quả cần thăng

Cân cần thăng bonsai:  Cây mọc cực kỳ khoẻ cần xén tỉa chồi thường xuyên để duy trì dáng, chỉ tới khi nhìn thấy đất se mặt. Lưu ý khi quấn dây vào vỏ, liên tục kiểm tra để tháo dây tránh tạo vết trên thân, nếu chơi rễ khi thay chậu cần nâng rễ, tạo rễ nổi cho cây.

Cây cần thăng bonsai

Sinh học, sinh thái

Cây mọc khỏe chịu được thời tiết nóng, khô và trãi nắng. Cây trồng đa phần bằng hạt để uốn làm cây thế nhỏ trồng ở chậu, hay chiết cành để chóng ra bông. Ngày nay, cần thăng là loại cây trồng đa phần để làm cây uốn thế.

Hạt cây cần thăng

Có thể trồng theo kỹ thuật chiết cành hoặc gieo hạt sau 3 năm có khả năng làm thành những cây Bonsai theo ý muốn. Chịu thời tiết nóng, phù hợp với những tỉnh phía Nam.

Nguồn gốc, phân bổ

Cây mọc tương đối phổ biến ở nước ta cũng như nhiều nước ở châu Á: Ấn Độ, Mianma, Lào, Campuchia. Ở nước ta, cây cũng được canh tác để lấy quả. Ở Campuchia, thường tiến hành trồng để nuôi cánh kiến. Ta có thể thu hái những bộ phận của cây cả năm. Cây có xuất xứ từ những nước châu Á nhiệt đới (Việt Nam, Ấn Độ, Srilanca, Đông Dương).

Công năng của cây cần thăng

Quả chín ăn được và được dùng nhiều ở Ấn Độ, ở Campuchia. Khi nấu chín, có hương thơm của dâu tây nhưng vì có vị chát nên khi ăn thường phải cho thêm đường. Dịch của thịt quả thường có công dụng thúc đẩy sự ngon miệng, giúp tiêu hoá tốt; cũng sử dụng chống tiết nước bọt và hỗ trợ trị mụn nhọt ở miệng. Người ta tin rằng nó có tính chất làm chắc lợi răng.

Quả cần thăng già

Vỏ thân (và cả thịt quả) sử dụng riêng hay kết hợp với vỏ cây Lộc vừng (chiếc) giã ra đắp ngoài da để làm thuốc trị những vết cắn, vết đốt của côn trùng và bò sát độc; còn sử dụng trong trường hợp rối loạn gan do thiểu năng mật, buồn nôn. Gai (và cả vỏ nghiền ra hãm uống được sử dụng để làm thuốc cầm máu trong chứng băng huyết. Lá có mùi của Hồi, vị thơm, sử dụng nấu nước uống làm lợi tiêu hoá và gây trung tiện. Trong dân gian, người ta còn sử dụng lá tươi giã đắp làm mát mắt trị đau mắt đỏ. Thân cây khi chích sẽ cho một chất nhựa hơi trong màu vàng hay nâu; ở Ấn Độ, người ta sử dụng nó thay gôm arabic và là một mặt hàng xuất khẩu có giá trị.

Ý nghĩa của cây cần thăng

Cần thăng được viết tắt từ hai từ “CẦN CÙ” và “THẮNG TIẾN”. Bản thân cây luôn thể hiện nỗ lực không ngừng vươn tới vượt qua mọi khó khăn trở ngại để thành công trong đời sống. Ngoài ý nghĩa tương đối đặc biệt của chính nó.

Cây cần thăng để bàn làm việc

Cần Thăng được ưa thích bởi khả năng thích nghi môi trường máy lạnh thiếu hụt ánh sáng mặt trời. Đặt cây trên bàn làm việc như một lời gợi nhắc chúng ta phải luôn chịu khó cần mẫn để đạt được những mục tiêu trong công việc cũng như trong đời sống.

Cây cần thăng đẹp

Công dụng trong ngành y của cây cần thăng

Bộ phận sử dụng: Quả, vỏ thân, gai và lá – Fructus, Cortex, Spina et Folium Limoniae Acidissimae.

• Thành phần hóa học trong quả cần thăng

Thịt quả chiếm 1/3 thể tích của quả; trái non có chứa 3-5% pectin. Trong 100g phần thịt ăn được có nước 74g, protid 8g, lipid 1,5g, carbohydrat 7,5g và tro 5g. Trong 100g phần ăn được của hạt có nước 4g, protid 20g, lipid 27g, carbohydrat 35g và tro 5g. Thịt quả để khô có chứa 15% acid citric và một lượng nhỏ K, Ca và muối Fe. Lá có chứa 0,7% tinh dầu.

• Tính vị, công dụng của vỏ, quả cần thăng

Quả, vỏ Cần thăng có vị đắng, hôi; lá có hương thơm, tính mát, không độc. Có công dụng giải nhiệt, làm se, lợi tiêu hoá và kích thích.

• Tác dụng, chỉ định và kết hợp:

Quả chín ăn được và được dùng nhiều ở Ấn Độ, ở Campuchia. Khi nấu chín, có hương thơm của dâu tây nhưng vì có vị chát nên khi ăn thường phải cho thêm đường. Dịch của thịt quả thường có công dụng thúc đẩy sự ngon miệng, giúp tiêu hoá tốt; cũng sử dụng chống tiết nước bọt và hỗ trợ trị mụn nhọt ở miệng. Người ta tin rằng nó có tính chất làm chắc lợi răng. Vỏ thân (và cả thịt quả) sử dụng riêng hay kết hợp với vỏ cây Lộc vừng (chiếc) giã ra đắp ngoài da để làm thuốc trị những vết cắn, vết đốt của côn trùng và bò sát độc; còn sử dụng trong trường hợp rối loạn gan do thiểu năng mật, buồn nôn. Gai (và cả vỏ nghiền ra hãm uống được sử dụng để làm thuốc cầm máu trong chứng băng huyết. Lá có mùi của Hồi, vị thơm, sử dụng nấu nước uống làm lợi tiêu hoá và gây trung tiện. Trong dân gian, người ta còn sử dụng lá tươi giã đắp làm mát mắt trị đau mắt đỏ. Thân cây khi chích sẽ cho một chất nhựa hơi trong màu vàng hay nâu; ở Ấn Độ, người ta sử dụng nó thay gôm arabic và là một mặt hàng xuất khẩu có giá trị.