Thán thư trên hành tây

Bệnh thán thư hại hành tây là bệnh phổ biến ở Châu Âu, Mỹ, Trung Quốc, Ấn Độ và Nhật Bản, nhưng nói chung tại những khu vực sản xuất hành tây trên toàn cầu bệnh gây phá hại nhẹ. Ở Việt Nam, bệnh thán thư được nghiên cứu từ năm 1988 ở Băc Ninh, Hải Dương, Hà Tây, Vĩnh Phúc. Bệnh có khả năng làm hạ năng suất từ 10 – 15%.

1/ Dấu hiệu bệnh thán thư trên hành tây (Colletorichum circinans (Berk.)Voglino)

– Bệnh có thể gây bệnh trong toàn bộ thời kỳ sinh trưởng nbsp; của cây nhưng gây hại mạnh nhất vào thời kỳ phát triển củ cho đến lúc thu hoạch và bảo quản.

– Nấm bệnh thán thư có thể tấn công vào những bộ phận của cây. Dấu hiệu bệnh biến động dựa vào nhiệt độ và độ ẩm môi trường.

– Ở trên lá vết bệnh lúc đầu có hình bầu dục, kích cỡ trùn bình 4 – 5 x 2 – 3 milimét, có màu sáng trắng, chung quanh có viền màu vàng nhạt. Vết bệnh giai đoạn đầu thường tìm thấy ở phần ở giữa lá, ít gặp ở ngọn lá. Tiếp đến vết bệnh tỏa ra nối dài theo chiều dài của lá.

– Ở ở trên củ và thân vết bệnh có kích cỡ lớn hơn vết bệnh trên lá. Vết bệnh có màu xám trắng loang rộng chiếm một nửa, thậm chí lớn hơn. Ở trên vết bệnh xuất hiện cực kỳ nhiều chấm đen nhỏ xếp thành vòng đồng tâm mở rộng đó là những đĩa cành của nấm tạo bệnh.

Bệnh tiến triển mạnh lá khô xác, củ dễ bị thỗi và kích cỡ nhỏ hơn bình thường.

2/ Nguyên do tạo bệnh thán thư trên hành tây (Colletorichum circinans (Berk.)Voglino)

– Bệnh thán thư trên cây hành do nấm Colletorichum circinans (Berk.) Voglino thuộc họ Melanconiaceae, bộ Melanconiales, lớp Nấm Bất toàn. Thời kỳ hữu tính chưa được tìm thấy. Sợi nấm đa bào, phân nhánh có màu sắc và kích cỡ thay đổi, khi còn non sợi nấm không có màu, khi già có màu sẫm. Đĩa cành nằm chìm ở dưới lớp biểu bì của lá, mô củ khi thuần thục phá vỡ mô và lộ ra phía bên ngoài.

– Bào tử phân sinh đơn bào, hình bầu dục nhỏ, không có màu, hai đầu có hai giọt dầu, kích cỡ 14 – 30 x 3 – 6 micromet.

– Cành bào tử phân sinh hình trụ ngắn, đơn bào và cành bào tử phân sinh xếp hình xít nhau. Lông cứng có từ 0 – 3  ngăn ngang dài 80 – 315 micromet.

– Phổ ký chủ của nấm là loại cây hành tây, tỏi ta, tỏi tàu, hành lá.

3/ Đặc tính phát sinh phát triển bệnh thán thư trên hành tây (Colletorichum circinans (Berk.)Voglino)

– Bệnh thán thư hành tây thường gây bệnh mạnh trong điều kiện khí hậu nắng ẩm. Trong kho bảo quản khi nhiệt độ trêm 20oC, độ ẩm cao bệnh tiến triển và phát tán nhanh.

– Ở trên ruộng đồng bệnh phát triển và gây bệnh ở vụ hành sớm hoăc chính vụ, đặc biệt các năm có mùa đông ấm hơn, nhiệt độ 25 – 28oC và trên các chân ruộng bón quá  hiều đạm ure không hài hòa với phân lân và kali.

– Bên cạnh đó bệnh thán thư hành tây còn dễ tìm thấy ở các cây hành đã bị nhiễm bệnh xoăn vàng (OYDV), nếu cả hai bệnh cùng xuất hiện trên một cây thì bệnh cực kỳ dễ phát tán và hạ năng suất rất nghiêm trọng.

– Khi nhiệt độ xuống thấp dướu 20oC bệnh không phát triển.

– Nấm thán thư tồn tại ở củ hành trên giàn giao bảo quản và trong tàn tích cây bị bệnh nằm trong đất. Giống hành Nhật bị bệnh nặng.

4/ Giải pháp ngăn ngừa, diệt trừ bệnh thán thư trên hành tây (Colletorichum circinans (Berk.)Voglino)

– Luân canh với những cây trồng khác họ trong khoảng 2 – 3 năm ở các ruộng bị nhiễm bệnh nặng.

– Chọn cây con khỏe, trồng đúng mật độ 25 x 10 centimét cho vụ sớm. Bón lót 1 tấn phân chuồng, 8 – 10 kilogam ure, 25 – 30 kilogam supe phosphat và 4 – 5 kilogam kali trên một sào Băc bộ. Bên cạnh đó có thể bón thêm 50 kilogam tro bếp và vôi bột  để ngăn ngừa những bệnh khác.

– Khi bệnh mới phát sinh trên ruộng đồng cần ngừng ngay việc bón thêm đạm ure, không tưới phân. Nên sử dụng than hầm của cỏ trấu xay rắc phía trên mặt luống với lượng 5 – 10 kilogam /sao và xịt thuốc Sumi – 8  với nồng độ 1/800 – 1/600, xịt đều và ướt đẫm trên lá và thân với hàn lượng 1,2 – 1,5 kilogam thuốc/ hecta và một số loại thuốc trừ nấm như Dconil, Rovral, Score, Aliette.