Bệnh lùn xoắn lá lúa có lây truyền qua hạt giống?

Đề nghị cho thấy bệnh lùn xoắn lá lúa có lây truyền qua hạt giống để gây bệnh cho vụ sau được không? Nếu như không thì có thể sủ dụng lúa ở ruộng bị nhiễm bệnh vụ trước đó để làm giống cho vụ sau được không?

Nguyễn Văn Tuyên (Cai Lậy, Tiền Giang)

Trả lời:

Đối với thực vật, muốn truyền được bệnh từ vụ trước đó sang vụ sau, từ vùng này sang vùng khác, từ cây này sang cây khác… thì tùy mỗi loại bệnh mà nguyên nhân tạo bệnh cho cây như nấm, vi khuẩn, virut… có các cách lây nhiễm khác nhau. Có các dạng bệnh được lây nhiễm qua hạt giống, qua đất, nhưng cũng có các dạng bệnh lây nhiễm nhờ không khí (gió), nhờ nước, nhờ côn trùng làm môi giới… và nhờ cả con người.

Bệnh lùn xoắn lá lúa

Bệnh lùn xoắn lá là một bệnh do virut gây nên, chúng được lây nhiễm từ cây bị hại sang cây khỏe mạnh nhờ con rầy nâu (Nilaparvata lugens) làm môi giới lây bệnh, bằng phương pháp các con rầy nâu “khỏe” (tức bên trong cơ thể chúng chưa có con virut tạo bệnh lùn xoắn lá), khi chích hút các cây lúa đã bị nhiễm bệnh lùn xoắn lá thì các con rầy nâu này sẽ đón nhận các con virut tạo bệnh lùn xoắn lá từ các cây lúa bị nhiễm bệnh đó. Nếu các con rầy nâu này lại tiếp tục đi chích hút các cây lúa khỏe chưa bị nhiễm bệnh thì các cây lúa khỏe này sẽ bị bệnh (cũng giống như các con muỗi Anopheles cái lây nhiễm virut bệnh sốt rét từ người bệnh sang người khỏe vậy). Như vậy các giống lúa bị lây nhiễm rầy nâu nhiều dễ có thể bị bệnh lùn xoắn lá nặng hơn các giống lúa kháng rầy hoặc nhiễm rầy nâu ít.

Qua nghiên cứu hiện thực ruộng đồng của những nhà khoa học trong và ngoài nước cho biết, cho đến bây giờ ngoài cách lây nhiễm này chưa tìm thấy bệnh lùn xoắn lá lây nhiễm qua hạt giống, qua đất, qua nước, qua không khí… như vậy, hạt lúa ở ruộng đã bị nhiễm bệnh lùn xoắn lá ở vụ trước đó có thể sủ dụng làm giống gieo trồng cho vụ sau mà dường như không sợ bệnh phát tán qua hạt giống cho cây lúa ở vụ sau.

* Tuy vậy nếu ruộng lúa của bạn ở vụ trước đó đã bị nhiễm bệnh nặng thì đừng nên sử dụng làm giống cho vụ sau vì 2 nguyên do sau đây

1/ Giống này của bạn đã không kháng được bệnh, thậm chí cũng không kháng được rầy nâu, do đó cho dù không truyền qua được bằng hạt giống nhưng cây lúa ở vụ sau của bạn cũng sẽ bị nhiễm bệnh gây phá hại nặng. Do đó bạn nên thay thế bằng giống khác mà vụ trước đó ở địa phương bạn giống đó không hoặc ít bị rầy nâu và bệnh lùn xoắn lá gây bệnh.

2/ Nếu vụ trước đó ruộng lúa của bạn bị bệnh sớm (từ khi cây lúa còn nhỏ) thì cây lúa sẽ bị nhiễm bệnh nặng, chậm phát triển, còi cọc không cho bông, trong trường hợp này đương nhiên cây lúa sẽ không cho hạt để làm giống cho vụ sau. Nhưng nếu bệnh phát triển trễ khi cây lúa đã qua thời kỳ tăng trưởng thì cuối vụ cây lúa vẫn trỗ được, nhưng bông lúa thường ngắn, nhỏ, tỷ lệ lép lửng cao… dẫn tới chất lượng hạt giống kém, vậy bạn đừng nên sử dụng nó để làm giống.

Muốn ngăn ngừa tác hại của bệnh bạn cần ứng dụng tốt “Quy trình quản lý tổng hợp” đối với con rầy nâu, không chỉ hạn chế bớt sự gây hại của con rầy nâu mà còn hạn chế bớt môi giới lây bệnh lùn xoắn lá cho cây lúa.