Khô vằn

Bệnh khô vằn là bệnh nấm quan trọng nhất trên những giống ngô mới ngày nay đang trồng rộng rãi ở khắp những miền trồng ngô nước ta. Dựa theo mức độ bị nhiễm bệnh năng suất ngô trung bình bị hạ từ 20 – 40%. Cây ngô bị nhiễm bệnh có vết bệnh leo cao tới bắp, bông cờ thì tác hại rất rộng lớn có khả năng làm mất năng suất 70% và hơn nữa.

1/ Dấu hiệu bệnh khô vằn (Rhizoctonia solani Kuhn) trên cây ngô (cây bắp)

– Bệnh khô vằn gây bệnh ở khắp những khu vực trồng ngô (bắp). Bệnh gây hại trên những bộ phận phiến lá, bẹ lá, thân và bắp ngô sinh ra những vết lớn màu xám tro, loang lổ đốm vằn da hổ, hình dáng bất định như dạng đám mây.

– Vết bệnh lan từ những bộ phận phận phía gốc cây lên đến áo bắp và bắp ngô, bông cờ làm cây, lá vàng tàn lụi, khô chết bắp khối khô. Vết bệnh khô vằn cũng tương đương như vết khô vằn hại lúa.

– Nấm bệnh khô vằn có thể gây bệnh cho ngô (bắp) từ khi vừa mới nảy mầm đến khi tiến hành thu hoạch. Mầm bị bệnh, ở trên rễ mầm và thân mầm thường có các vết bệnh màu nâu. Ngô (bắp) bị bệnh trong thời kỳ mầm thường còi cọc và vàng. Song dấu hiệu rõ và nặng của bệnh là ở thời kỳ cây ngô (bắp) (cây bắp) trỗ cờ đến làm hạt.

– Khi thời tiết ẩm ướt phía trên mặt vết bệnh phủ lớp sợi nấm màu trắng và nhữnh hạch nấm xốp khi còn non có màu trắng, khi già chuyển màu nâu. Hạch nấm là nguồn lây truyền của nấm bệnh. Bệnh làm cho hạ năng suất và cây bị hại nặng hạt ngô (bắp) sẽ bị lép.

2/ Nguyên do bệnh khô vằn (Rhizoctonia solani Kuhn) trên cây ngô (cây bắp)

– Bệnh do nấm Rhizoctonia solani Kuhn gây nên. Thuộc lớp nấm Trơ (Mycelia sterilia); ở thời kỳ hữu tính là Thanatephorus cucumeris thuộc lớp nấm đảm. Nấm này là một loài nấm đa thực có phổ kỹ chủ rất rộng lớn (lúa, ngô, khoai tây, thuốc lá, lạc, cà chua, đậu đỗ, bào tây,…) nhưng loài nấm này có cực kỳ nhiều chủng loại khác nhau.

– Nấm Rhizoctonia solani Kuhn có hạch tương đối lớn 1,1 – 2,6 milimét, màu nâu không đều, dạng tròn, sợi nấm có tốc độ sinh trưởng nhanh khoảng 30mm/ngày trên môi trường PDA ở nhiệt độ cao 28 – 30 độ C.

– Những nguồn nấm trên cây ngô có thể lây nhiễm chéo trên lúa và ngược lại từ lúa trên ngô.

– Nguồn gây bệnh tồn tại đa phần trên tàn tích cây bị bệnh, trong đất ở dạng hạch nấm có sức sống lâu dài khoảng trên 1 năm.

3/ Đặc tính phát sinh, phát triển bệnh khô vằn (Rhizoctonia solani Kuhn) trên cây ngô (cây bắp)

– Bệnh gây phá hại ở những vụ ngô đông, xuân và hè thu. Ở vụ ngô xuân bệnh gây hại nặng thường phát sinh vào giai đoạn 6 – 7 lá, tiếp đến phát triển mạnh tăng nhanh tỷ lệ phần trăm bệnh vào giai đoạn ra bắp đến khi tiến hành thu hoạch làm khô chết cây non, hoặc thối hỏng hại bắp ngô.

– Những nhân tố thời vụ, chế độ nước, mức mức bón phânđạm, mật độ gieo trồng đều gây ảnh hưởng tới mức độ bị bệnh khô vằn trên cây ngô. Thời vụ gieo muộn (vụ xuân), tưới nhiều, bón phân đạm quá nhiều (trên 12 kilogam N/sào Miền bắc ), một độ trồng dày (>2/500 cây/sào Miền bắc ) đều có thể bị bệnh khô vằn ở mức cao hơn so sánh với thời vụ gieo sớm, bón đạm vừa phải, hài hòa và trồng với mật độ thấp hơn (1/700 cây/sào).

4/ Biện pháo ngăn ngừa, diệt trừ bệnh khô vằn (Rhizoctonia solani Kuhn) trên cây ngô (cây bắp )

+ Lựa chọn trồng các giống ngô ít bị bệnh, hạt giống tốt, gieo đúng vụ. Mật độ để trồng vừa phải, không nên trồng quá dày, tránh úng đọng nước,

+ Chọn lựa những giống chống chịu với bệnh để trồng.

+ Dọn dẹp vệ sinh ruộng đồng, dọn dẹp thiêu hủy những tàn tích thân lá cây ngô bệnh sau khi thu hoạch. Làm đất, ngâm nước ruộng để diệt nguồn gây bệnh là hạch nấm và tàn tích trong đất.

+ Xử lý hạt giống bằng Rovrral (2g/ 10 kilogam hạt).

+ Khi ngô (bắp) đã lớn diệt trừ sạch cỏ, bóc sạch bẹ và lá bị nhiễm bệnh đem xử lý thiêu hủy để ngăn ngừa bệnh và ruộng ngô (bắp) thoáng đãng.

+ Sử dụng chế phẩm nấm đối khángTrichoderma ủ với phân chuồng bón cho ngô (bắp), lượng sử dụng 80 – 100 kilogam/ hecta (4 kilogam / sào Miền bắc ). Phun xịt chữa bệnh bằng thuốc Validamicin 3 SC, pha nồng độ 0,2-0,25%.