Sâu hại đa phần hại cây lúa vụ Đông Xuân

Câu hỏi: Đặc tính và dấu hiệu gây bệnh của những đối tượng sâu hại gây bệnh đa phần trên lúa vụ Đông Xuân và giải pháp ngăn ngừa, diệt trừ?

Trả lời: Trong điều kiện khí hậu khí hậu vụ Đông Xuân thường hay xuất hiện những đối tượng sâu hại gây bệnh đa số là:

• Rầy nâu hại lúa

– Đặc tính và dấu hiệu gây bệnh: Rầy nâu có 5 tuổi, tuổi nhỏ thường gọi là rầy cám, trưởng thành màu xám nâu và có 2 dạng cánh ngắn và cánh dài. Khi mật độ rầy cánh ngắn xuất hiện cao là báo trước nguy cơ cháy rầy, rầy cánh dài xuất hiện khi những nhân tố thức ăn không thích hợp và thời tiết không có lợi. Rầy nâu thường bám trên thân lúa sát mặt nước, chích hút dịch lúa để sống và hoàn thiện tuổi đời. Nếu mật độ rầy nâu thấp cây lúa sinh trưởng kém, lá biến màu xanh vàng. Khi mật độ rầy cao (trên 3000 con/m2) thì cây lúa bị chết và biến màu vàng rơm (lúa bị cháy rầy). Rầy nâu còn là môi giới lây bệnh nbsp;vi rút vàng lùn và lùn xoắn lá gây thất thu hoàn toàn năng suất lúa.

Ruộng lúa bị rầy nâu gây thiệt hại

– Quy luật phát sinh gây bệnh: Trong điều kiện khí hậu vụ Đông Xuân cực kỳ thích hợp cho quá trình lớn lên và phát triển gây bệnh của rầy nâu. Do đó mật độ rầy thường tăng nhanh và gây cháy rày trong vụ lúa Xuân. Rầy nâu có thể gây bệnh trong toàn bộ quá trình lớn lên của lúa, nhưng thời kỳ mẫn cảm nhất với rầy nâu là từ thời kỳ lúa đứng cái đến trổ chín.

– Giải pháp ngăn ngừa, diệt trừ rầy nâu:

+ Sử dụng giống lúa kháng rầy có ý nghĩa quyết định trong công tác ngăn ngừa, diệt trừ rầy nâu.

+ Cần lưu ý gieo cấy tập trung đúng vụ và có kế hoạch chủ động trong công tác ngăn ngừa, diệt trừ rầy. Mật độ rầy có thể tăng đột ngột trong khoảng thời gian ngắn, do đó cần phải tiến hành kiểm tra và giám sát ruộng đồng liên tục nhằm đưa ra giải pháp ngăn ngừa, diệt trừ kịp lúc và hiệu quả.

+ Khi rầy cánh ngắn xuất hiện với mật độ cao là báo trước nguy cơ cháy rầy. Do đó cần phun xịt trừ kịp lúc rầy nâu bằng một trong một số loại thuốc như Trebon 10 EC, Bassa 50 EC… nồng độ từ 0,15 – 0,2%. Lưu ý rẽ hang lúa cách nhau 1m và chĩa vòi phun xuống gốc lúa thì hiệu quả mới cao.

• Bọ xít hôi (bọ xít dài)

– Đặc tính và dấu hiệu gây bệnh: Bọ xít thường gây bệnh nặng trên những trà lúa khi bước vào thời kỳ trổ, phơi hoa đến chín sữa. Bọ xít non và trưởng thành sử dụng vòi chích hút dịch của hạt lúa, khiến cho hạt lúa bị thâm đen và lép lửng. Các hạt lú này khi xay bị đớn và ăn có vị đắng. Tác hại này của bị xít không chỉ gây hạ năng suất mà còn gây giảm rất nghiêm trọng chất lượng lúa gạo.

Tuổi đời của bọ xít dài hại lúa

– Quy luật phát sinh gây bệnh: Bọ xít non và trưởng thành thường hoạt động mạnh và giao phối vào buổi sang và chiều mát, sau khi mưa trời hửng nắng.

– Giải pháp ngăn ngừa, diệt trừ bọ xít:

Vệ sinh ruộng đồng, diệt cỏ dại là các kí chủ phụ của bọ xít. Tập trung cấy đúng vụ trên toàn cánh đồng để có kế hoạch theo dõi và chủ động ngăn ngừa, diệt trừ bọ xít. Khi mật độ bọ xít trong ruộng cao có thể dung một trong một số loại thuốc như: Bassa 50 EC, Trebon 10 EC… nồng độ từ 0,15 – 0,2% (lưu ý không được xịt thuốc khi lúa đang phơi hoa). Cần xịt phòng bọ xít trước khi lúa trổ khoảng 5 – 7 ngày hoặc dung bẩy bã để diệt trừ bọ xít khi lúa đang phơi hoa.

Bệnh đạo ôn hại lúa

– Dấu hiệu bệnh: Bệnh phát sinh gây bệnh trong toàn bộ những thời kỳ sinh trưởng của lúa và hại trên nhiều bộ phận của cây như lá, cổ bông, thân, gié lá, hạt và bẹ lá. Ở trên lá lúa là vết bệnh giai đoạn đầu là những chấm nhỏ màu vàng nhạt. Lúc đầu vết bệnh hơi tròn hoặc hình bầu dục, sau phát triển thành hình thoi, ở giữa có màu xám tro, viền vết bệnh có màu vàng nhạt. Trong trường hợp bệnh nặng, những vết bệnh kết hợp lại cùng nhau khiến cho lá lúa bị cháy khô. Khi gặp ẩm độ cao (trời mưa phùn hoặc có sương mù) thì trên vết bệnh phát triển lớp nấm mốc màu xám xanh. Khi bẹ lá bị nhiễm bệnh nặng sẽ khiến cho tất cả ruộng lúa bị tàn lụi mau chóng. Ở trên đốt thân và cổ bông vết bệnh có màu đen hoặc xám đồng hơi lõm xuống khiến cho bông lúa bị gãy gục (thời kỳ sau trổ). Vết bệnh trên hạt thông thường hình tròn hoặc không định hình.

– Giải pháp ngăn ngừa, diệt trừ bệnh đạo ôn:

Xử lý hạt giống trước khi tiến hành gieo bằng nước nóng 54 độ C trong 10 – 15 phút. Dọn dẹp vệ sinh ruộng đồng bằng phương pháp dọn dẹp sạch tàn tích và kí chủ phụ của nấm bệnh trên ruộng đồng sau khi tiến hành thu hoạch. Các nơi thường xẩy ra nbsp;dịch bệnh đạo ôn cần bó trí cơ cấu giống thích hợp. Ưu tiên những giống lúa kháng bệnh đạo ôn, bón phân hài hòa, hạn chế bón thừa đạm. Khi bệnh phát triển thì ngừng bón thúc đạm, phối hợp rắc vôi bột và tro bếp theo tỷ lệ 2: 3, bón từ 3 – 5  kilogam /sào vào buổi sang. Khi bệnh có tiềm ẩn nguy cơ bùng phát thành dịch cần dung một trong cáo loại thuốc sau để phun xịt trừ: Kitajin 50 EC, Fujioan, Hinosan… nồng độ từ 0,15 – 0,2%.

Chú ý: Ngoài những đối tượng sâu hại đa phần nêu trên, trong vụ lúa Đông Xuân cần lưu ý những đối tượng như sâu phao, sâu cuốn lá nhỏ, ruồi đục lá, sâu đục thân, bệnh nghẹt rễ lúa, bệnh khô vằn, bệnh vàng lùn, lùn xoắn lá, lùn sọc đen…