Một vài sâu bệnh phổ biến trên rau muống

1/ SÂU BA BA HẠI RAU MUỐNG

 Sâu ba ba còn được gọi là bọ rùa kim tuyến, hại đa phần rau muống, phát sinh ở các khu vực chuyên trồng rau muống.

– Hình thức biểu hiện ra bên ngoài và những pha phát dục:

+ Bọ rùa trưởng thành hình bầu dục, dài 4 – 5 milimét, bề ngang phía đầu lớn hơn phía sau, hình dạng hơi giống con rùa. Phía ngực và cánh màu xanh trong suốt, có những vân cõng rất rõ ràng. Những bộ phân còn lại có màu xanh óng ánh như kim tuyến.

+ Sâu non hình bầu dục hơi dài, một đầu lớn và một đầu nhỏ hơn, có đuôi dài, ở trên đuôi có nhiêu gai. Nhộng màu xanh nhạt, thân dẹt, hơi giống hình chữ nhật, mành long ngực trước và hai bên sườn từ đốt thứ nhất đến đốt thứ 5 có gai nhỏ.

– Thói quen hoạt động và gây bệnh:

+ Bọ đã phát triển hoàn chỉnh hoạt động khi thời tiết ấm, nhiệt độ cao, thường từ tháng 3 đến đầu tháng 4/ Chúng giao phối và đẻ trứng trên lá rau. Từ tháng năm trở đi sức gây bệnh của chúng tăng dần, những lứa sau từ tháng 7 đến tháng 10 thường bị sâu bệnh nặng nhất. Nói chung sâu thường hoạt động mạnh khi trời hửng nắng, ánh sáng nhẹ từ 9h – 10h sáng và từ 3 – 5 giờ chiều. Sâu còn có tính giả chết.

+ Sâu non lúc mới nở ít hoạt động, chỉ ăn biểu bì lá, càng lớn sâu phá càng mạnh. Sâu non đẫy sức sử dụng đuôi dính vào lá và hóa nhộng ở lưng lá.

+ Cả sâu non và sâu đã phát triển hoàn chỉnh đều gậy hại cho rau muống. Sâu gạm biểu bì lá, làm thủng lỗ trỗ tác động tới quang hợp, gây hạ năng suất. Nếu mật độ sâu cao có khả năng làm mất trắng cả một lứa rau làm toàn ruộng rau bị sơ xác, cây rau cằn cỗi. Ở các ruộng rau xấu, kém phát triển thì sâu bệnh nặng hơn. Nói chung, ở các khu vực chuyên canh rau muống thường bị sâu bệnh nặng hơn.

– Giải pháp quản lý:

+ Làm tốt công tác vệ sinh ruộng đồng để diệt trừ nguồn sâu hại quá đông và liên tục làm cỏ trong ruộng đẩy mạnh chăm sóc để rau phát triển tốt.

+ Thực hiên luân canh với cây trồng khác (lúa) để hạ nguồn sâu chu chuyển từ vụ trước đó sang vụ sau. Giải pháp này cực kỳ có hiệu quả vì sâu ba ba hại đa phần rau muống.

+ Trong trường hợp mật độ cao, ruộng rau gần nguồn nước tưới tiêu có thể tháo nước vào ruộng ngập ngọn rau ngâm trong vài giờ, tiếp đến tháo nước nhanh có công dụng diệt trừ sâu cao.

2/ RẦY XÁM HẠI RAU MUỐNG

Rầy xám (còn được gọi là muội xám) thuộc bộ cánh đều họ muội bay, ngoài rau muống rầy còn hại các loại cây trồng khác.

– Hình thức biểu hiện ra bên ngoài và những pha phát dục:

+ Rầy đã phát triển hoàn chỉnh có 2 dạng: Cánh dài và cánh ngắn, kích cỡ nhỏ nhỏ. Rầy cánh dài màu xám sáng con cái dài khoảng 3,8 – 4,2 milimét, còn đực 4,6 – 5,1 milimét. Trưởng thành cánh ngắn màu xám sẫm, con cái dài khoảng 2,1 – 2,6 milimét, con đực dài 3,5 – 4,1 milimét.

– Thói quen hoạt động và gây bệnh:

+ Rầy có đặc điểm nhảy, cả rày trưởng thành và rầy non đều gây bệnh nhưng đa số là rầy non. Rày chính hút nhựa ở phần non của cây rau, nhất là phần ngọn và những phần bánh tẻ.

+ Khi ngọn rau mới phát triển, chưa vươn dài, nếu bị rầy hại sẽ bị xoăn lại, lá rau cong, thô cụp xuống. Mật độ rầy cao, thì mức độ hại càng lớn, tất cả tất cả ruộng rau bị cằn, xoăn không phát triển được, năng suất hạ, thậm chí cả lứa rau bị mất trắng, không có thể thu hoạch.

+ Nếu rầy hại vào thời kỳ ngọn rau đã vươn cao, sắp được hái rau sẽ trở thành vàng, rụng dần còn trơ lại cuống hoặc lá bị khô cháy từng đám, năng suất hạ nhiều và chất lượng kém.

– Rầy xám hoạt động mạnh vào ban đêm, từ 20 – 21 giờ. Vào ban ngày khi nắng lớn, rầy ẩn nấp ở mặt dưới lá, sát mặt nước, khi động rầy nhảy lung tung dưới mặt nước, tiếp đến lại bò ngay lên cây. Rầy ưu ánh sáng đèn. Rầy cái đẻ trứng ở mô biểu bì phía mặt dưới lá.

+ Tuổi đời của một lứa rầy phụ thuộc vào nhiệt độ trong thời kỳ sinh trưởng của rau, bình quân từ 25 – 27 ngày. Trong những tháng nắng nóng, nhiệt độ cao thì tuổi đời rầy ngắn và ngược lại.

+ Một vụ rau muống có khoảng từ 8 – 9 lứa rầy. Ở trên rau muống, rầy xanh phát sinh phát sinh gây bệnh từ tháng 3, nhưng những tháng đầu mật độ cực kỳ thấp. Từ tháng 6 trở đi mật độ tăng dần đến cuối vụ. Những lứa rầy trong tháng 9, 10 thường gây bệnh nặng hơn cả. Có khi gây hiện tượng cháy từng đám trên ruộng tau muống.

+ Rầy xám thường phát sinh gây bệnh nặng ở các khu vực chuyên trồng rau muống, ở các ruộng lấy xơ cho vụ sau. Trong hoàn cảnh rầy đã xuất hiện, nếu bón nhiều đạm thì mức độ gây bệnh càng lớn, và ở các khu vực đồng đất màu mỡ, úng nước, rầy cũng thường dồn vào một chỗ phá mạnh hơn.

– Giải pháp quản lý:

+ Sắp xếp các ruộng để cây giống rau muống qua đông (rau muống xơ) trên cùng một khu đồng để triển khai chăm sóc tạo cơ hội cho giống khỏe.

+ Trong suốt thời vụ phải liên tục kiểm tra theo dõ, phát hiện rầy ở các ruộng rau xơ, nơi màu mỡ.

+ Bón tỷ lệ hài hòa giữa phân vô cơ, và phân chuồng. Khi rầy đã phát triển hoàn chỉnh rộ nên sử dụng vợt để vớt nhằm hạ lượng rầy lứa sau.

+ Khi bị rầy cần tháo nước ngập, không để ruộng bị cạn.

+ Luân canh rau muống với những cây trồng khác họ. Phải không nên sử dụng thuốc hóa học trừ rầy vì sẽ diệt trừ hết nguồn thiên địch trên ruộng