Độ chua của đất (pH đất)

pH đất phản ánh mức độ đất chua (acid) hay kiềm. Tính kiềm hay acid của một dung dịch được xác định bởi nồng độ ion hydrogen của chính nó. Về mặt kỹ thuật, thuật ngữ pH được khái niệm là “ trừ logarithm của nồng độ ion hydro gen”.

Tại đây, [ H+ ] là lượng bằng gram của ion H+ có chứa trong một lít dung dịch.

Thang pH bao gồm những giá trị từ 0 đến 14/ Nồng độ ion H+ trong 1 lít nước nguyên chất là 0.0000001 hay 10-7 , vậy pH của chính nó là: pH = -log 10-7 = log 1/10-7 = 7

Nước nguyên chất, với pH = 7, được xem như trung tính. Những giá trị pH dưới 7 thể hiện tính acid (chua), và lớn hơn 7 thể hiện tính base (kiềm). Và do giá trị pH chưa lên thang logarithm, pH=4 sẽ chua hơn 10 lần so sánh với pH=5 (hay nồng độ ion H+ lớn hơn 10 lần).

Chủ yếu các loại đất có ý nghĩa trong sản xuất nông nghiệp có giá trị pH trong khoảng 5-9/ Đất ở những khu vực có lượng mưa cao và phá rừng mạnh nói chung đều chua do những cation như Ca++, Mg++, v.v… đã bị rửa trôi và có sự tập trung ion H+ trong những keo sét. pH của đất không phải là một giá trị cố định, nó có thể thay đổi theo thời gian.

Thang pH đất và mức độ chua của đất.

Mức độ pH (hay nồng độ H+) của đất ít khi gây ảnh hưởng trực tiếp trên sinh trưởng cây trồng, nhưng quan trọng vì nó xác định sự hữu ích của những dưỡng chất khoáng cho cây. pH thấp gây ảnh hưởng không tốt đến sự hữu ích của N, K, Ca, Mg. Tuy vậy, sự hữu ích của những nguyên tố Fe, Mn, Bo, Cu và Zn tốt hơn trong hoàn cảnh pH thấp. Độ chua nhiều có thể có hậu quả là gây độc nhôm (Al).

pH đất cũng được sử dụng như một chi thị cho sự xuất hiện những vấn đề của đất như sau:

• pH < 5/0 – Al, Fe, và Mn trở thành dễ hoà tan và có thể gây độc cho cây. Xuất hiện biểu hiện thiếu Ca và Mo.
• pH < 5/5 – xuất hiện biểu hiện thiếu Mo, Zn, và S.
• pH > 7/5 – Xuất hiện ngộ độc do Al, Zn, và Fe.
• pH > 8/0 – Có sự hình thành những CalciumPhosphate mà cây không hấp thụ được.
• pH > 8/5 – lượng Na trên mức bình thường. Ngộ độc muối. Xuất hiện biểu hiện thiếu Zn và Fe.

Tác động của pH đất đến khả năng hấp thu dưỡng chất cho cây trồng

Có thể xử lý hiện trạng pH thấp bằng giải pháp rắc vôi. Bột đá vôi là một trong các nguồn nguyên vật liệu sẵn sang ở Việt Nam. Nguyên lý của giải pháp rắc vôi là khi những cation Ca++ (hay cation Mg++ nếu dùng đá vôi dolomite ) hiện diện với số lượng lớn, sẽ thay thế ion H+ đã được hấp thụ trong những phiến sét. Ion H+ được phóng thích như là kết quả của sự thay thế trên sẽ ảnh hưởng với ion OH- để hình thành nước. Phương trình phản ứng như sau:

CaO (vôi) + H2O (trong nước) → Ca(OH)2

Ca(OH)2 → Ca++ + 2OH-

Ca++ thay thế 2H+ trong keo sét.

2H+ (được thay ra) + 2OH- → 2H2O