Kỹ thuật thiết kế vườn ươm nhân giống cây xạ đen

1/ Vườn ươm là gì?

– Vườn ươm là nơi tập trung sản xuất, bồi dưỡng cây giống nhằm tạo đủ cây giống có chất lượng phục vụ nhu cầu trồng rừng, cây ăn trái và những cây nông nghiệp khác.

2/ Phân loại tất cả các lại vườn ươm cây xạ đen

2/1/ Phân loại theo tính chất sản xuất

– Dựa trên tính chất sản xuất người ta phân loại vươn ươm thành một số loại sau:

2/1/1/ Vườn ươm tạm thời

– Chỉ dùng trong khoảng thời gian ngắn thường không quá 3 năm nhằm phục vụ cho việc gây trồng ở một khu vục ổn định, khi việc gây trồng tại khu vực đó hoàn tất thì vườn ươm giải thể.

Hình 1/ Vườn ươm tạm thời

– Thường dùng những nguyên vật liệu rẻ tiền để làm.

2/1/2/ Vườn ươm cố định

– Là vườn gieo ươm cây giống cung ứng thường xuyên cho các chương trình dài hạn quy mô lớn nên được dùng trong khoảng thời gian từ 5 – 7 năm cũng có khi đến hành chục năm.

2/1/3/ Vườn ươm chuyên nghiệp

– Là vườn ươm chỉ sản xuất ra một số loại cây phục vụ cho một mục đích trồng cây ổn định.

2/1/4/ Vườn ươm tổng hợp

– Là vườn ươm sản xuất ra nhiều loại cây, phục vụ nhiều mục đích hay niều phương pháp trồng cây không giống nhau.

2/1/5/ Vườn ươm vừa và lớn

– Là vườn ươm có diện tích từ 3 đến 20ha để phục vụ những đòi hỏi trong những chương trình trồng cây lớn hoặc cung ứng cây con cho một vùng rộng lớn.

2/1/6/ Vườn ươm nhỏ

– Là vườn ươm có diện tích dưới 3ha để phục vụ đòi hỏi trồng cây cụ thể với quy mô nhỏ.

Hình 2/ Vườn ươm nhỏ

2/2/ Phân loại vườn ươm theo phương thức sản xuất

2/2/1/ Vườn ươm nền đất

Hình 3/ Vườn ươm cây xạ đen trên nền đất

– Đất vườn ươm được cày, bừa, lên luống để gieo ươm cây, nền luống không có gì ngăn cách, nước được dịch chuyển tự do.

2/2/2/ Vườn ươm nền xây

– Luống hoặc bể gieo ươm cây được xây bằng gạch, xi măng để không thấm nước còn gọi là luống nền cứng hay nền không thấm nước. Đáy nền có lỗ thoát nước ra ngoài.

Hình 4/ Vườn ươm nền xây (nền cứng)

2/2/3/ Vườn ươm nilon

– Đa số là sử dụng nilon lót vào luống bể để có chứa và giữ nước khi tưới.

3/ Chọn địa điểm lập vườn ươm

3/1/ Vị trí vườn ươm

– Thiết kế vườn ươm ở nơi địa hình bằng phẳng hoặc thoai thoải dốc. Tránh thiết kế vườn ươm nơi quá dốc. Độ dốc phù hợp 5 – 100, nếu ở nơi có độ dốc lớn, mặt đất lồi lõm phải triển khai cải tạo mặt bằng trước khi tiến hành gieo ươm. – Vườn ươm phải thuận lợi giao thông, gần nguồn nhân lực để tổ chức sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. – Gần nơi có thể dễ dàng lấy đất đóng bầu sẽ gây giảm được kinh phí vận chuyển đất, giảm công vận chuyển đất đóng bầu. – Chọn địa điểm thiết kế vườn ươm càng gần nơi trồng xạ đen càng tốt để thuận lợi trong vận chuyển cây con và – bảo đảm cây giống dễ thích ứng, thích hợp với điều kiện lập địa, sinh thái nơi trồng từ đấy tăng chất lượng và hiệu quả trong sản xuất – Vườn ươm nên hướng về phía Nam, đừng nên thiết kế vườn ươm ở nơi bị cây cối, nhà cao tầng, núi non che bóng. Tránh những hướng gió Bắc, gió Tây hoặc Tây Nam.

3/2/ Đất vườn ươm

– Đất cung ứng nước, dưỡng chất và không khí cho cây giống, đất còn là nơi sinh trưởng, phát triển của hệ rễ. Do đó, đất vườn ươm tác động trực tiếp tới sinh trưởng, phát triển của cây giống. Đất vườn ươm cần bảo đảm những đòi hỏi: – Đất nền vườn: chọn đất cát pha có cấu tạo tơi xốp, thoáng khí, khả năng thấm nước và giữ nước tốt, thuận lợi cho việc làm đất, chăm bón cây con, bứng bầu. – Đất đóng bầu: tuỳ theo mỗi loại cây chọn lựa loại đất hoặc tạo hỗn hợp ruột bầu cho thích hợp. Đất đóng bầu thường có thành phần cơ giới nhẹ (đất cát pha ) hoặc thành phần cơ giới trung bình. Gieo ươm trên đất tốt, cây sinh trưởng nhanh, phát triển hài hòa, khoẻ, mập, khi trồng có tỷ lệ sống cao và có sức đề kháng tốt với hoàn cảnh không có lợi.

3/3/ Nguồn nước tưới

– Vườn ươm phải gần nguồn nước sạch, lợi dụng những nguồn nước mặt (sông, suối, ao…) để hạ giá cả sản xuất. – Điều tra và xác định được lưu lượng nước tưới phải bảo đảm cung ứng đủ cho kế hoạch sản xuất cây giống ngay trong cả mùa khô nóng hạn. – Ví dụ: Trong gieo ươm loài cây xạ đen…. công tưới nước chiếm tới 30 – 40% ngiá cả sản xuất cây con.

3/4/ Diện tích vườn ươm

– Diện tích vườn ươm phải đủ rộng, thoả mãn được nhu cầu sản xuất và cung ứng cây giống theo kế hoạch (dựa trên nhu cầu và kế hoạch sản xuất để xác định diện tích gieo ươm cho thích hợp tránh đầu tư lãng phí). Diện tích đất sản xuất liên tục được tính như sau:

Trong trường hợp sản xuất luân canh:

Trong đó: – Diện tích đất sản xuất cho một loài cây (m²) – Số lượng cây giống sản xuất mỗi năm n: Số lượng cây giống trên đơn vị diện tích – Số năm nuôi cây (dưới 12 tháng coi A = 1) – Tổng số những khu đất trong vườn – Số khu đất sử dụng để gieo ươm mỗi năm – Diện tích gieo ươm được tính cho từng loài cây, cộng với diện tích cần sử dụng cho từng loài cây sẽ có diện tích vườn ươm cần sử dụng. Diện tích tính được là diện tích sản xuất, cần cộng với khoảng 40% dự phòng để làm rãnh luống, đường đi (nếu có). – Ví dụ: Cần gieo ươm 1/000.000 cây xạ đen, cứ 1m² có thể sản xuất được 400 cây, tuổi cây giống xuất vườn là 4 tháng ( A = 1 tuổi), như vậy diện tích đất sản xuất cần là:

– Diện tích đất dự phòng (40%) = 40%. 2/500 m² = 1/000 m² – Vậy diện tích vườn ươm cần là: 2/500 m2 + 1/000 m² = 3/500 m²

4/ Quy hoạch vườn ươm

4/1/ Vườn ươm cố định

– Quy hoạch vườn ươm là việc phân chia đất vườn ươm thành nhiều khu vực và lời khuyên phương hướng dùng 1 cách hợp lý nhằm lợi dụng triệt để đất và những điều kiện khác của vườn. Khi qui hoạch những khu đất sản xuất trong vườn nên sắp xếp theo hình chữ nhật, thường thì một vườn ươm được sắp xếp những vùng như sau:

4/1/1/ Vùng đất dành cho gieo hạt, ươm cây mạ, giâm hom

– Đây chính là khu vực để sản xuất cây mạ, cây mầm và cây hom nhằm cung ứng cây con cho quá trình sản xuất cây giống ở vườn ươm. – Vùng đất dành cho gieo hạt, ươm cây mạ, giâm hom: chiếm khoảng 10% diện tích toàn vườn. Khu vực này thường hay được qui hoạch ở nơi có thể thoát nước tốt, nền đất cao ráo, kín gió và ít chịu ảnh hưởng bởi những hoạt động sản xuất phía bên ngoài. Vị trí tối ưu nhất là nên thiết kế về một góc của khu vườn. – Khu vực gieo hạt, giâm hom cần có hệ thống che, chắn để có thể bảo đảm những điều kiện gieo ươm, tránh mưa lớn, gió rét gây ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cây con cũng như quá trình nảy mầm của hạt.

4/1/2/ Khu vực dành cho cấy cây, huấn luyện cây giống

– Đây chính là khu vực chiếm đa phần diện tích trong vườn ươm để đóng bầu, cấy cây, chăm sóc và huấn luyện cho đến lúc cây giống đạt chuẩn xuất vườn. – Khu vực dành cho cấy cây, huấn luyện cây giống thường chiếm khoảng 70% diện tích của toàn vườn. Diện tích đất qui hoạch cho khu vực này cần bảo đảm những đòi hỏi: -Thuận lợi về giao thông trong vườn (để quá trình tổ chức sản xuất và xuất bán sản phẩm được thuận lợi ). – Có hệ thống tưới tiêu bảo đảm, không bị úng trũng. – Khu vực sản xuất cần phải bảo đảm độ thoáng đãng, không bị tác động của những vật che khuất (nhà cửa, cây cối…).

4/1/3/ Khu nhà kho, đường đi, bờ rào và những công trình khác

– Đây chính là khu vực dành cho việc xây dựng những công trình phục vụ cho sản xuất và quản lý, bảo vệ của vườn ươm. Khu vực này thường chiếm khoảng 30% diện tích của toàn vườn. Những công trình phục vụ vườn ươm bao gồm: – Văn phòng làm việc, nhà bảo vệ – Nhà kho, nhà để đất, đóng bầu – Đường đi lại, hàng rào, cổng – Hệ thống tưới, có khả năng thoát nước, bể có chứa nước