Các giống cây bonsai tháng hai

Hiện dần lên

Mặt đất tràn ngập

Ánh trăng và bóng cây mận

Tháng hai

– Loài bách xù Nhật Bản (shimpaku) mọc hoang trên các vách đá cheo leo; phơi mình trước gió, tuyết và đá rơi; thân cây uốn cong, vặn vẹo trong khoảng thời gian với một phần thân còn sống, phần kia đã chết khô. Loài cây cổ thụ này, trong hoàn cảnh sống khắc nghiệt, có một chất lượng tôn nghiêm hoàn toàn thích hợp với cảnh núi cao vực sâu.

1/ Bách xù Nhật Bản (shimpaku)

– Là loài cây thông thường xanh thuộc họ hoàng đàn (Cupresaceae) và là biến thể của loài bách xù Trung Hoa, bách xù Nhật Bản mọc đa phần ở những khu vực núi đá vôi hoang dã. Trong toàn bộ Thế chiến thứ hai, nhiều cây bách xù tự nhiên đã được sử dụng làm bonsai, đó là thời kỳ lịch sử quan trọng tạo thành nên vị thế của chúng. Nét đẹp mê hoặc của bách xù Nhật Bản nằm trong dáng vẻ của chính nó là sự phối hợp giữa phần thân khô trắng và phần thân còn sống – như đã tồn tại từ thời rất lâu rồi ; đám lá ngắn ken dầy đặc cũng có chất lượng đặc biệt. Nghệ thuật tạo dáng tachiagari (phần thân cây từ bề mặt rễ lên tới nhánh thấp nhất) của loài cây này đem lại một nét đẹp cực kỳ đặc biệt. Phần thân khô chia thành nhiều lớp nói lên số tuổi của chính nó cũng như sự khắc khổ; mức độ xoắn lại của phần thân còn sống cực kỳ lôi cuốn. Nó trông như một thác nước hùng vĩ đang ầm ầm đổ xuống vực thẳm.

Bách xù Nhật Bản (shimpaku)

2/ Dương đào (sanshuyu)

– Là loài cây rụng lá thuộc họ sơn thù du (Cornaceae), có xuất xứ từ Trung Hoa và bán đảo Triều Tiên. Vỏ cây có màu nâu xám, bong tróc, già cỗi. Những nhánh cây tỏa ra và lá mọc thành từng cặp đối xứng. Cây dương đào du nhập vào Nhật Bản trong thời Edo và trở nên phổ biến như một loài cây trồng trong vườn, sử dụng để bài trí trong những phòng trà và như một trong các loại bonsai. Đầu xuân, các cụm hoa nhỏ màu vàng vượt lên đám lá, nở đầy trên những nhánh, tạo ra nét đẹp đặc biệt tương phản với bầu trời mùa đông còn rớt lại. Quả dương đào có hình oval, chín đỏ mọng cực kỳ đẹp vào mùa thu. Thân cây với lớp vỏ mỏng manh mang dáng vẻ ung dung tự tại; các nhánh cây sắp xếp tự nhiên thể hiện vẻ hoang dã. Khi hoa ra nhiều, cây sẽ sáng rực, đầy màu sắc và có vẻ tĩnh lặng tôn nghiêm.

Cây dương đào

3/ Mộc qua (kanboke)

– Mộc qua là loài cây bụi rụng lá thuộc họ hoa hồng (Rosaceae), có xuất xứ từ Trung Hoa, phân nhánh trên cao và có cực kỳ nhiều chồi non (hikobae) nứt ra từ rễ, làm cây có rất nhiều thân từ một gốc. Người ta tin rằng cây mộc qua đã du nhập vào Nhật Bản từ đầu thế kỷ 10 với mục đích lúc đầu là một cây thuốc, nhưng đã phát triển thành nhiều giống cây trồng trong vườn, và hiện trở nên một nhóm lớn cây có hoa. Hoa mộc qua nở suốt mùa đông, phổ biến là các bông hoa màu đỏ với cánh đơn. Nét đẹp hoang dã khiến nó trở nên kiểu chung cho loại bonsai này. Điểm đặc sắc của cây trong bình là thân dầy vươn cao như 1 vách đá hiểm trở. Các bông hoa đỏ thắm trùm kín những nhánh giúp chúng ta nhận thức sâu sắc hơn về hơi thở đầy sức sống của mùa xuân.

Mộc qua

4/ Thích ba thùy Nhật Bản (kaede)

– Có rất đa số loài cây ở Nhật Bản thuộc họ thích, và đa số loài phù hợp để làm bonsai, nhưng người ta tin rằng loài thích ba thùy Nhật Bản (Trident maple) thật sự có xuất xứ từ Trung Hoa. Loài cây này có rất nhiều cành nhỏ và lá nhỏ, có thể sủ dụng để trưng bày cả năm. Nét đẹp cứng cáp của thích ba thùy kaede thường tương phản với nét đẹp mềm mại của thích năm thùy yamamomiji, nhưng khi trông vào các ngọn cây có hình móng tay, người xem nhận thấy sự tao nhã, dịu dàng ẩn trong vẻ mạnh mẽ và có thể hiểu sức lôi cuốn sâu kín của chính nó. Cây trong hình này đã được gắn vào đá khi còn nhỏ. Cây và đá hòa làm một, kể lại câu chuyện về các năm tháng bên nhau. Những nhánh cây tỏa ra 1 cách tinh tế, bộc lộ cốt cách quân tử và hình dạng của một cổ thụ.

Thích Ba Thùy Nhật Bản

5/ Mận (hibai)

– Cây mận là một chủ đề trong thơ và tranh Nhật Bản từ thời rất lâu rồi, được đề cập 119 lần trong Manyoshu – tập thơ cổ nhất, chỉ ít hơn từ “hagi” [từ sakura (cây anh đào) được nhắc đến 45 lần]. Khi nghe từ ume (mận), chúng ta nghĩ đến một trong các loại quả, nhưng cây mận nở hoa với những cành nhánh dầy đặc, mảnh mai vẫn được sử dụng làm bonsai. Cây ra quả từ những nhánh thô, lớn. Loại mận này với hoa màu đỏ thẫm đặc biệt được ưa thích. Nó không những gây ấn tượng với dáng vẻ già nua qua thân cây khô, mà những nhánh như điệu vũ hoang dã cũng tạo niềm hứng thú. Người thưởng ngoạn say mê khi ngắm các cành mận điểm hoa. Chúng đẹp và quyến rũ đến mức người ta quên đi cái không khí lạnh lẽo của mùa đông.

Cây mận

6/ Thủy lạp Nhật Bản (ibota)

– Là một trong các loại cây bụi nửa rụng lá (semi-deciduous) thuộc họ nhài (Oleaceae), vỏ cây chuyển sang màu xám nhạt khi già cỗi làm cây có nét đẹp đặc biệt. Lá cây dài, hình oval nhọn và mọc đối xứng thành từng cặp. Vào đầu hạ, các bông hoa trắng nhỏ có hình ống nở dầy trên đầu cành và quả chín có màu tím than vào mùa thu. Lúc đầu, thủy lạp Nhật Bản được canh tác làm hàng rào, nhưng những năm gần đây, do vẻ trang nhã của hoa và quả cũng như sự tinh tế toát ra từ các nhánh cây, nó ngày càng được ưa thích trong bonsai. Dáng vẻ già nua của thân cây hình mạn thuyền có sức cuốn hút thị giác. Với vẻ khắc khổ của thân rỗng, cây là một tồn tại tuyệt diệu.

Thủy Lạp Nhật Bản

7/ Mộc qua Chojubai (chojubai)

– Được biết tới như một loài cây có xuất xứ hoang dã từ vùng San’in của Nhật Bản, có thể một qua chojubai là sự lai ghép tự nhiên giữa mộc qua Nhật Bản và mộc qua Trung Hoa. Là loài cây thấp, mộc qua chojubai từ rất lâu đã được sử dụng phổ biến trong bonsai. Những nhánh tỏa ra 1 cách thanh thoát; lá cây nhỏ, bóng, đẹp. Hoa nở thường xuyên, thông thường có màu đỏ hoặc trắng. Cây thông thường hay được trồng ở thế nhóm (yoseue) hay rừng (netsurnari), và được nhận xét cao về phong cách khi trồng thành cụm. Trong hình bên là một ví dụ hiếm hoi và tuyệt đẹp về một cây mộc qua chojubai có thân đơn với dáng thác đổ. Những cành con của loài mộc qua chojubai hoa trắng thường trông thô hơn loài có hoa đỏ. Với các nhánh cây rủ xuống như dòng thác, nét đẹp tinh tế của cây không ngôn từ nào tả nổi.

Mộc Qua Chojubai

8/ Mận hoa (yabai)

– Gắn liền với cuộc sống của người Nhậ qua nhiều thế kỷ, cây mận (ume) đóng vai trò lịch sử quan trọng ở Nhật Bản, có rất nhiều địa danh nổi tiếng về cây mận. Là một trong các hình mẫu của Nhật Bản, cho dù có xuất xứ từ Trung Hoa, cây mận được mô tả như một loài cây của Nhật Bản trong tác phẩm Siebold. Mận hoa (yabai) là một loài cây có họ hàng gần nhất với cây mận, mọc hoang trên khắp Nhật Bản. Mận hoa Kishu và Koshu là hai loại bonsai nổi tiếng. Loài cây này cực kỳ khỏe. Vô số hoa đơn nhỏ tỏa ra mùi thơm ngát. Cành cây mảnh mai và phát triển rậm rạp. Thân cây mận hoa già cỗi trong hình có thế thác đổ cực kỳ ấn tượng, rễ của chính nó giúp chống đỡ cho dáng nghiêng của cây. Các chỗ sần sùi trên thân cây cực kỳ đặc sắc, ta tưởng như nghe thấy tiếng rì rầm của dòng suối trong thung lũng.

Mận hoa