Giải pháp ngăn ngừa, diệt trừ bệnh đạo ôn hại lúa?

Lúa ở vùng chúng tôi ngoài bệnh đốm vằn liên tục gây bệnh, thì vào vụ lúa đông xuân bệnh đạo ôn cũng thường phát sinh và gây bệnh tương đối nặng (nhất là các ruộng lúa được quan tâm chăm sóc nhiều dẫn tới quá xanh tốt). Xin được nói rõ thêm về căn bệnh này và giải pháp ngăn ngừa, diệt trừ chúng sao cho có hiệu quả?

Nguyễn Như Thanh và một số bà con trồng lúa ở Long Thành (Đồng Nai)

Trả lời: Đạo ôn là một trong vài dạng bệnh hại nguy hiểm cho cây lúa ở những tỉnh phía Nam. Theo quy luật chung thì vụ đông xuân thời tiết thường lạnh, có rất nhiều sương mù, trời âm u ít nắng… đây chính là điều kiện cực kỳ có lợi cho bệnh phát sinh, phát triển. Trên thực tế ruộng đồng cho biết chủ yếu các giống lúa đang được gieo trồng đại trà ngày nay ở những tỉnh phía Nam là giống bị bệnh đạo ôn, cả hai điều kiện này cực kỳ dễ tạo cơ hội cho bệnh phát sinh gây bệnh mạnh trong những vụ đông xuân. Bệnh có thể gây bệnh trên lá, ở trên cổ bông, đốt thân và cả trên hạt.

– Ở trên lá: bệnh gây phá hại đa phần ở thời kỳ mạ – đẻ nhánh. Ban đầu vết bệnh chỉ nhỏ như đầu mũi kim, màu xám xanh giống như bị nước sôi, tiếp đến chuyển sang màu nâu, rồi tỏa ra dần ra thành hình thoi (có người gọi là hình mắt én) chung quanh màu nâu đậm, giữa màu xám trắng (ảnh 1,2). Khi bệnh tiến triển mạnh nhiều vết bệnh kết hợp lại cùng nhau khiến cho chỗ bị nhiễm bệnh bị cháy khô. Nếu nặng cả lá bị cháy khô, cây lúa bị lụi xuống.

– Ở trên cổ bông, đốt thân: nấm bệnh tấn công trên đốt thân, cổ bông hoặc trên gié lúa, chỗ bị nhiễm bệnh ban đầu cũng có màu xám xanh tiếp đến chuyển dần sang màu nâu, nâu đậm, nếu gặp độ ẩm không khí cao, vết bệnh sẽ mọc một lớp nấm màu mốc xám xanh, tiết trời khô vết bệnh bị nhăn lại, gặp gió lớn chỗ bị nhiễm bệnh bị gẫy gập, khiến cho hạt lúa bị lép lửng, phá hại năng suất rất nghiêm trọng.

– Ở trên hạt: vết bệnh có hình đốm tròn, viền nâu, tâm màu xám trắng, đường kính khoảng 1-2 milimét, khiến cho hạt bị lem lép.

* Để ngăn ngừa tác hại của bệnh đạo ôn 1 cách chủ động, những bạn cần ứng dụng phối hợp nhiều giải pháp trong quy trình quản lí dịch hại tổng hợp ngay lúc đầu vụ. Cụ thể là

– Sử dụng giống lúa kháng bệnh: dựa theo tình hình đất đai, tập quán trồng trọt mà chọn cây giống lúa kháng bệnh thích hợp với điều kiện trong thực tế của bản thân (việc chọn cây giống lúa nào những bạn nên tham khảo ý kiến của cán bộ BVTV hoặc khuyến nông ở địa phương).

– Đừng nên lấy lúa ở các ruộng đã bị nhiễm bệnh đạo ôn ở vụ hè thu vừa thu hoạch để làm giống cho vụ đông xuân sau. Trước khi ngâm ủ nên ngâm giống trong nước nóng 54 độ C trong 10 phút. Cũng có thể xử lý giống bằng phương pháp sau khi ngâm vớt giống lên để ráo nước rồi cứ mỗi giạ lúa giống trộn khoảng ba muỗng canh vun thuốc Rovral 50WP hoặc Copper B-WP, tiếp đến đem ngâm ủ giống bình thường.

– Dựa theo chân đất ở ruộng của những bạn tốt hay xấu, tỷ lệ nẩy mầm của giống cao hay thấp… mà gieo sạ khoảng 100-120 kilogam lúa giống cho một ha là vừa, nếu sử dụng máy sạ hàng chỉ nên sử dụng khoảng 70-80 kilogam.

– Hạn chế bón quá nhiều phânđạm, tuyệt đối không bón đạm tập trung vào trước giai đoạn cuối đẻ nhánh, làm đòng và trước sau trỗ, vì đây chính là giai đoạn cây lúa dễ bị bệnh nhất. Cần bón hài hòa giữa đạm, lân và kali. Nếu đã có kinh nghiệm thì hãy “nhìn trời, nhìn đất, nhìn cây” để bón sao cho thích hợp, nếu chưa có kinh nghiệm thì hãy bón theo bảng so màu lá lúa, tạo cho cây lúa chắc khỏe, đừng để cho cây lúa quá tốt lốp. Khi bệnh bắt đầu xuất hiện mà thời tiết lại đang thích hợp cho bệnh thì phải ngưng bón đạm và không nên để cho ruộng bị khô nước.

Phải kiểm tra ruộng lúa liên tục, lưu ý các ruộng trồng giống nhiễm, các ruộng lúa tốt lốp, các ruộng đang ở giai đoạn cuối đẻ nhánh làm đòng và trước sau trỗ. Khi nhìn thấy bệnh bắt đầu xuất hiện mà thời tiết lại đang thích hợp cho bệnh phát sinh, phát triển và có thể gây bệnh nặng (thời tiết mát mẻ, buổi tối lạnh, đêm và sáng sớm có rất nhiều sương mù, vào ban ngày trời nhiều mây u ám ít nắng..) thì phải phun phun thuốc kịp lúc. Nên sử dụng bằng một trong một số loại thuốc như: Superin 20EC/40EC/80EC/50WP, Golcol 20SL/50WP, Fuji-one 40EC, Fuan 40EC, Beam 75WP, Rabcide 30WP, Kasai 21,2WP… Ở thời kỳ sắp trỗ nếu nhận thấy thời tiết có lợi cho bệnh thì xịt ngừa một đợt thuốc vào lúc lúa sắp trỗ đến trỗ lẹt xẹt bằng một số loại thuốc như: Superin 20EC/40EC/80EC/50WP, Fuji-one 40EC, Fuan 40EC, Trizol 20WP và thêm 1 lần nữa tiếp đến khoảng 10-15 ngày (dựa theo lần trước phun sớm hay trễ) để phòng chống bệnh tấn công trên cổ bông, bông và hạt lúa bằng một số loại thuốc như: Golcol 20SL/50WP, Rabcide 30WP, Kasai 21,2WP.