Tiêm lửa hại lúa

Bệnh tiêm lửa hại lúa (Bipolaris oryzeae ) có khuôn khổ phân bổ rộng, phổ biến ở những nước trồng lúa thuộc Châu Á, châu Mỹ và Châu Phi. Hạt bị nhiễm bệnh chất lượng và chất lượng và trọng lượng hạ 4,58 – 29,1%. Bệnh gây hại mức độ nhẹ, khi bệnh nặng vết bệnh làm cho lá sớm vàng và khô chết. Bệnh làm cho cháy lá mạ, lúa bị bệnh vào lúc đòng non cho tới trỗ vỏ hạt thông thường bị đen, tỷ lệ hạt lửng và lép cao.

1/ Dấu hiệu bệnh tiêm lửa hại lúa (Bipolaris oryzeae )

– Bệnh tiêm lửa hại lúa có thể xuất hiện trên lá mầm, bẹ lá, lá và hạt.

– Khi hạt bị bệnh, vết bệnh là những đốm nhỏ màu nâu trên lá mầm và các rễ non cũng có khả năng bị bệnh dưới dạng những vết đen nhạt.

– Vết bệnh lúc đầu trên lá, là chấm nhỏ màu vàng, tiếp đến chuyển sang màu nâu nhạt và vết bệnh tiêu biểu có hình bầu dục giống hạt vừng, có màu nâu non, chung quanh có quầng vàng.

– Thỉnh thoảng bệnh tiến triển mạnh làm lá khô vàng và chết. Kích cỡ, số lượng vết bệnh phụ thuộc vào khí hậu và giống. Ở trên những giống mẫn cảm vết bệnh lớn và nhiều, ngược lại trên những giống lúa chịu hoặc kháng vết bệnh nhỏ và ít.

– Vết bệnh trên bẹ lá đòng và trên vỏ hạt lúa có mùa nâu không có hình dáng ổn định, khi bệnh nặng nấm có thể phát triển và bao trùm hoàn toàn lơp svor hạt và thâm nhập vào nội nhũ.

2/ Nguyên do tạo bệnh tiêm lửa hại lúa (Bipolaris oryzeae )

– Bệnh do nấm Bipolaris oryzae gây nên (Breda de Haan) Shoem. gây nên, tên khác Helminthosporium oryzae.

– Sợi nấm đa bào, phân nhánh, đường kính 4 – 8 micromet màu nâu đến xám nhạt cành bào tử phân sinh mọc thành cụm đa bào, phần gốc lớn hơn phần đỉnh cành và hơi gẫy khúc.

– Bào tử phân sinh, hình con nhộng thon dài thẳng hoặc hơi cong. Hai đầu tròn có từ 3 – 11 ngăn ngang. Kích cỡ bào tử biến động từ 15 – 170×7 – 26 micromet.

– Ở trên hạt giống nấm tồn đọng trên vỏ hạt, ở mày hạt, giữa lớp mày và vỏ hạt, thỉnh thoảng ở nội nhũ.

– Nấm phát triển trong khuôn khổ nhiệt độ tương đối rộng. Nhiệt độ phù hợp nhất cho nấm phát triển là 27 – 30 độ C, cho bào tử nảy mầm là 25 – 30 độ C trong môi trường ẩm độ 60 – 100%. Bào tử tạo thành ở nhiệt độ từ 5 – 38 độ C, pH 4 – 10/ Bào tử chết ở nhiệt độ 50 – 51 độ C, sợi nấm chết ở nhiệt độ 48 – 50 độ trong 10 phút. Trong hoàn cảnh thuận lợi nấm thâm nhập vào cây trong 4h.

3/ Đặc tính phát sinh, phát triển bệnh tiêm lửa hại lúa (Bipolaris oryzeae)

– Nấm có khả năng tồn tại trong rơm rạ, trong đất và sống sót trên hạt giống trong bảo quản dưới dạng bào tử hoặc sợi nấm tiềm sinh trong thời gian từ 2 – 3 năm.

– Nguồn gây bệnh giai đoạn đầu thường từ hạt giống bị bệnh, nấm tạo bệnh trên chồi non và rễ gây giảm tỷ lệ nảy nầm khoảng 11 – 29% và hạ sức sống của cây giống.

– Tỷ lệ phần trăm bệnh truyền qua hạt giống là trên những lô cây giống bị bệnh có thể lên tới 59,4%. Ở trên ruộng đồng bệnh lây lan nhờ gió. Nấm có thể gây bệnh trên 23 loài cỏ dại một lá mầm..

– Bệnh gây phá hại đa phần trên những giống lúa dài ngày, thiếu dưỡng chất và vào những giai đoạn khủng hoảng dưỡng chất trong thời kỳ sinh trưởng của cây lúa (cuối mạ, lúa bị hạn, sau đẻ nhánh, đòng non,…)

4/ Giải pháp ngăn ngừa, diệt trừ bệnh tiêm lửa hại lúa (Bipolaris oryzeae )

– Dọn dẹp vệ sinh ruộng đồng, dọn sạch cỏ dại và tàn tích rơm rạ, cấy đúng vụ, bón phân đúng cách, bảo đảm đủ nước cho lúa, luân canh và cải tạo đất.

– Bảo đảm cung ứng đầy đủ dưỡng chất cho lúa.

– Lưu ý việc lựa chọn giống như phơi khô, quạt sạch, chọn hạt mẩy, sáng bóng, không có vết đốm nâu.

– Có thể dùng giải pháp sử  lý hạt giống bằng nước nóng 54 độ C trong 10 phút hoặc xử lý bằng thuốc diệt trừ nấm rồi đãi cho sạch đem ủ cho thóc nảy mầm và gieo.

– Trong trường hợp cấp thiết có thể xịt thuốc trừ nấm như: New Hinosan 30EC (1,2 l/1ha); Kitazin 50EC ( 1 – 5l/ hecta ); Rovral 50 WP (0,1 – 0,2%); Zineb 80WP (1 kilogam/ hecta ).