Nhiệt độ và ẩm độ ảnh hưởng nhiều đến sự phát triển và phát triển của cây dược liệu

1/ Tác động của nhiệt độ

Mỗi loài cây thuốc đều có xuất xứ từ các khu vực sinh thái khác nhau, có điều kiện phát triển và sinh trưởng trong một giới hạn ổn định về nhiệt độ (tổng nhiệt độ, tổng tích ôn, nhiệt độ thấp, nhiệt độ tốt nhất ). Trong suốt quá trình lớn lên, phát triển nhiệt độ tác động rõ ràng ở những giai đoạn sau:

– Nhiệt độ ảnh hưởng nhiều đến quá trình mọc mầm:

VD: Ngưu tất gieo cần nhiệt độ 20 – 25ºC, hạt sẽ mọc mầm sau 7 – 10 ngày, nếu nhiệt độ thấp 10 – 13ºC phải sau 10 – 15 ngày cây mới mọc. Hạt Sa sâm phải gieo vào mùa đông nhiệt độ <12ºC) mới mọc. Đương quy mọc mầm phù hợp ở 20ºC, nếu nhiệt độ lớn hơn 25ºC tỷ lệ mọc mầm thấp (<50%).

– Nhiệt độ ảnh hưởng nhiều đến sinh trưởng của cây:

Đối với các cây đòi hỏi một tổng tích ôn ổn định để sinh trưởng, cùng một trong các loại nếu tiến hành trồng ở miền núi cây sẽ có thời gian sinh trưởng dài hơn ở đồng bằng:

– Đương quy trồng ở Hà Giang đòi hỏi hơn 1 năm để có thể thu hoạch (> 12 tháng). Tuy vậy, nếu cây đem trồng ở đồng bằng thì chỉ sau 6 – 7 tháng đã có thể thu hoạch. Cát Cánh trồng ở miền núi phải 2 năm mới có thể thu hoạch, trong khi đó nếu tiến hành trồng ở đồng bằng 1 năm đã có thể thu hoạch.

– Cây ích mẫu trồng ở đồng bằng, nếu gieo muộn vào tháng 4 gặp nắng nóng, sau trồng 1 tháng (tháng 5) cây chỉ cao thêm 30 centimét đã ra bông cần phải thu hoạch ngay, năng suất không đáng kể lắm. Do đó cần chọn cho mỗi loại cây thời vụ để trồng phù hợp và cần có giải pháp chống nắng như che vườn ươm, phủ tro hoặc rơm rạ…

Nói chung từng loại cây thuốc chỉ có thể phát triển và sinh trưởng trong một giới hạn ổn định về nhiệt độ trong không khí và nhiệt độ đất. Hầu hết cây thuốc ưa nhiệt độ ôn hòa, phù hợp trong khoảng nhiệt độ từ 18 – 28ºC.

2/ Ẩm độ

Cần lưu ý 2 loại ẩm độ: Ẩm độ đất và ẩm độ không khí, cả 2 loại này đều cấp thiết cho sự phát triển và phát triển của cây thuốc. Cần lưu ý đến lượng mưa và sự phân bổ mưa trong năm. Nếu thiếu ẩm mặt đất và cây trồng đều đẩy mạnh thoát hơi nước dẫn tới cây bị khô héo cằn cỗi. Tuy vậy ở từng giai đoạn sinh trưởng cây thuốc có các đòi hỏi khác nhau về ẩm độ. Lúc mới gieo trồng cây còn non yếu phải có đủ ẩm liên tục, nhưng khi cây ra bông kết hạt nếu ẩm độ quá cao sẽ khiến cho hoa nở ít, hạt lép. Điều kiện khí hậu khô ráo sẽ cho hoa nở đều tập trung nhiều quả, chắc hạt cực kỳ có ý nghĩa tới chất lượng những hoạt chất trong cây thuốc.

– Hầu hết cây thuốc đều thích ẩm nhưng lại sợ úng, đặc biệt đối với các loại cây lấy củ dễ thối. Nếu trời mưa thường xuyên ẩm độ không khí cao, sâu hại nhiều, củ, rễ, hoa quả bị thối.

– Úng nước thì cây chết như cây Thanh Hao, Bạc Hà, 2 – 3 ngày úng dẫn tới cây chết. Bạch chỉ, Sinh địa bị úng thì thối tất cả củ. Vì vậy vào mùa mưa cần khơi rãnh tháo nước lên luống cao (cho cây lấy củ). Dựa trên mức độ chịu hạn chia nhỏ ra:

+ Cây chịu hạn tốt: như Sả, Bạch đàn, Sim, Mua. Trong cùng loài thì khả năng chịu hạn cũng khác nhau. Sả Srilabca chịu hạn hơn sả Jave, nhưng cho năng suất tinh dầu thấp hơn.

+ Cây ưa chịu ẩm: Mần tưới, Mã đề, Lô hội,…

+ Cây mọc ở ao nước sình lầy: Trạch tả, Thủy xương bồ….

Nói chung đa số loài cây thuốc có mong muốn ẩm độ phù hợp không quá khô hoặc không quá ẩm. Cần một lượng vừa phải khoảng 1/500 – 2/000mm và phân bổ đều trong năm.