Thiết kế vườn ươm giảo cổ lam

1/ Định nghĩa, ý nghĩa của vườn ươm

1/1/ Vườn ươm là gì?

– Vườn ươm là nơi sản xuất và bồi dưỡng cây giống nhằm tạo cây con có đạt chất lượng tốt phục vụ kế hoạch trồng cây và đòi hỏi của thị trường.

1/2/ Ý nghĩa của vườn ươm

– Là nơi cây giống sinh trưởng giai đoạn đầu và có tính chất ảnh hưởng đến chất lượng cây con, vậy nên ảnh hưởng nhiều đến chất lượng và năng suất cây trồng sau này.

– Cây con thời gian đầu cây nhỏ yếu, nên gieo ươm ở vườn ươm để có điều kiện chăm bón cây con sinh trưởng tốt, khi trồng sẽ có tỷ lệ sống cao, tiết kiệm được lao động, thời điểm chăm sóc.

– Đối với các loại cây có bộ rễ phát triển mạnh sẽ kích thích các rễ phụ phát triển nhiều hơn để gia nâng cao khả năng hút nước và hút dưỡng chất trong đất, hỗ trợ cây sinh trưởng tốt.

2/ Một số loại vườn ươm cho cây giảo cổ lam

Dựa trên tính chất sản xuất, thời gian dùng, qui mô lớn nhỏ, nền đặt bầu, vườn ươm được phân loại như sau.

2/1/ Dựa trên tính chất sản xuất chia nhỏ ra

– Vườn ươm chuyên nghiệp là vườn ươm chỉ sản xuất một loài cây, phục vụ cho một mục đích kinh doanh.

Vườn ươm tổng hợp là vườn ươm sản xuất nhiều loại cây, phục vụ được các mục đích trồng những loài cây không giống nhau.

2/2/ Dựa trên thời gian dùng

– Vườn ươm tạm thời còn được gọi là vườn ươm di động, chỉ dùng trong một thời gian ngắn (thường từ 3 – 5 năm), nhằm phục vụ cho một khu vực, khi nhiệm vụ hoàn tất thì vườn ươm ngừng sản xuất.

Vườn ươm cố định còn được gọi là vườn ươm lâu dài: thời gian dùng có thể hàng chục năm hoặc lâu dài hơn nữa. Mục đích để sản xuất cây giống phục vụ cho các khu vực rộng lớn.

2/3/ Dựa trên quy mô sản xuất

– Vườn ươm loại nhỏ có diện tích dưới 3ha

– Vườn ươm loại trung bình có diện tích từ 3 – 20 ha

– Vườn ươm loại lớn có diện tích trên 20 hecta.

– Nước ta chưa có quy định cụ thể về diện tích của một số loại vườn ươm. Đa phần một số loại vườn ươm lớn, cố định có thể đầu tư trang thiết bị tốt phục vụ cho việc tạo cây giống chất lượng và sản lượng cao.

– Vườn ươm lớn chỉ phù hợp ở các khu vực có địa hình bằng phẳng, giao thông thuận lợi. Ở các khu vực đồi núi do địa hình thay đổi dẫn tới tiểu khí hậu đất đai khác nhau và giao thông cũng không thuận lợi thì vườn ươm nhỏ, tạm thời, gieo ươm tại chỗ là phù hợp nhất.

2/4/ Dựa trên nền đặt bầu

– Vườn ươm nền cứng là nơi ươm cây trên nền xi măng, gạch xây thành bể và tưới thấm. Việc làm đất vườn ươm được thực thi qua việc làm bầu rồi xếp bầu trên bể ươm cây. Ngày nay, định nghĩa vườn ươm nền cứng được mở rộng, xếp bầu trên nền đất (không cày bừa) và tưới phun trên lá.

– Vườn ươm nền mềm là nơi ươm cây trên nền đất đã được làm đất kỹ rồi gieo hạt, ươm cây.

3/ Loại vườn ươm thường hay được dùng trong những hộ gia đình ngày nay

3/1/ Diện tích vườn

– Dùng vườn ươm loại nhỏ, có tính chất thời vụ, diện tích dưới 1 hecta.

3/2/ Vị trí vườn

– Vườn ươm chỉ dùng trong một thời gian ngắn nhằm phục vụ nhu cầu cây con cho gia đình hoặc một khu vực, khi nhiệm vụ và nhu cầu không còn thì vườn ươm ngừng sản xuất. Thường đặt vườn ươm trong vườn nhà, có thể tận dụng nền nhà chưa xây dựng…

Hình 1: Vườn ươm loại nhỏ hộ gia đình

3/3/ Nền vườn ươm

– Dùng vườn ươm nền mềm, cây giống hoặc bầu được ươm trực tiếp trên nền đất.

Hình 2: Vườn ươm nền mềm

4/ Chọn địa điểm lập vườn ươm phù hợp nhất

4/1/ Điều kiện thời tiết

– Vườn ươm phải đặt ở nơi có điều kiện thời tiết thích hợp với đòi hỏi sinh thái của những chủng loại cây cầnnhân giống, tránh được những nhân tố thời tiết bất thuận như: giá rét, sương muối hoặc nhiệt độ quá cao.

4/2/ Điều kiện đất đai phù hợp để ươm giảo cổ lam

– Khu đất thiết kế vườn ươm phải bằng phẳng, có độ dốc nhỏ hơn 50 và thoát nước tốt, đất nhẹ, tơi xốp, có hàm lượng dinh dưỡng cao.

– Chọn đất làm bầu ươm cây con: Thành phần hỗn hợp ruột bầu thường có tỷ lệ: 70% đất phù sa + 30% phân chuồng hoai mục hoặc trấu hun + đất mặt phân chuồng tỷ lệ 1:1:1/

4/3/ Nguồn nước tưới

– Có nguồn cung ứng đủ nước tưới toàn bộ những tháng trong năm, đảm bảo đòi hỏi về chất lượng.

4/4/ Vị trí vườn ươm giảo cổ lam

– Vườn ươm phải đặt ở nơi có vị trí thuận lợi về giao thông, thuận lợi cho việc vận chuyển và chia sẻ cây giống với người nông dân, gần nơi trồng phổ biến để đỡ tốn công vận chuyển và hạn chế dập nát do vận chuyển và hạ tỷ lệ sâu hại gây bệnh.

Hình 3/ Vị trí và địa điểm thiết kế vườn ươm tạm thời

5/ Quy hoạch và thiết kế vườn ươm

5/1/ Quy hoạch vườn ươm

– Quy hoạch vườn ươm là loại phân chia đất vườn ươm thành nhiều khu vực và lời khuyên giải pháp dùng 1 cách hợp lý nhằm lợi dụng triệt để diện tích đất và những điều kiện khác của vườn.

– Đối với đất tại chỗ sử dụng để sản xuất cây giống thì phải ưu tiên khu đất tốt để phân chia những khu gieo ươm.

– Khu gieo ươm được sắp xếp theo hình chữ nhật hoặc hình vuông để tạo luống hài hòa, sản xuất thuận lợi.

Hình 4: Hệ thống luống ươm cây

5/2/ Thiết kế vườn ươm giảo cổ lam

– Sau khi ta đã sở hữu được các quy hoạch tổng thể cho vườn ươm, công việc tiếp theo là ta bắt tay vào việc thiết kế vườn ươm. Nội dung của công việc thiết kế vườn ươm bao gồm:

5/2/1/ Xây dựng hàng rào bảo vệ

– Công việc thứ nhất khi ta bắt tay vào thiết kế vườn ươm là việc làm hàng rào bảo vệ, phụ thuộc vào quy mô cũng như là mục đích dùng và điều kiện kinh tế mà ta có thể lựa chọn nguyên vật liệu làm hàng rào vườn ươm khác nhau: Đối với những vườn ươm chuyên dụng lớn người ta hay làm hàng rào bảo vệ bằng dây thép gai vững chắc, tuy vậy đối với những vườn ươm thời vụ, vườn ươm cấp hộ gia đình thì ta có thể tận dụng những nguồn nguyên vật liệu sẵn có trong vùng như là tre, nứa…

– Để có thể bảo đảm chắc chắn và lâu dài cho hàng rào bảo vệ tối ưu nhất ta trồng bổ sung những loài cây gai chung quanh hàng rào, làm “hàng rào xanh” như: cây mây, cọ, cọ dầu, găng,..

5/2/2/Xây dựng hệ thống đường đi lại

– Trong một vườn ươm nhất thiết cần phải có hệ thống đường đi lại nhất là đối với những vườn ươm chuyên dụng. Trong vườn ươm cần có cả hệ thống đường đi chính và đường đi phụ, phụ thuộc vào quy mô vườn ươm rộng hay hẹp mà ta có thể sắp xếp nhiều hay ít hệ thống đường đi lại, hình dạng đường đi thẳng hay uốn lượn thì lại dựa vào địa hình cụ thể của vườn ươm.

5/2/3/ Xây dựng hệ thống tưới tiêu

– Phụ thuộc vào điều kiện địa hình, quy mô vườn ươm và điều kiện kinh tế mà ta có thể xây dựng hệ thống tưới tiêu tân tiến hoặc chỉ sử dụng dây dẫn nước và sử dụng ô doa để tưới. điều kiện địa hình, quy mô vườn ươm và điều kiện kinh tế mà ta có thể xây dựng hệ thống tưới tiêu tân tiến hoặc chỉ sử dụng dây dẫn nước và sử dụng ô doa để tưới

5/2/4/ Hệ thống luống gieo ươm

– Phụ thuộc vào địa hình cụ thể mà ta có khả năng làm luống gieo ươm theo đường thẳng hay đường cong, hoặc theo đường uốn lượn.

– Ta cấp thiết kế luống gieo ươm thích hợp, nếu luống gieo ươm quá dài và quá rộng sẽ gây khó khăn trong việc gieo ươm và chăm sóc. Một luống gieo ươm dài từ 10-15m là thích hợp, rộng từ 0.8-1m.

Hình 5: Luống gieo ươm

– Đối với các nơi có địa hình dốc, nhất thiết chúng ta phải thiết kế hệ thống luống gieo ươm theo đương đồng mức để chống lại sự xói mòn đất cũng như tận dụng làm hệ thống tưới tiêu cho cho vườn ươm.

5/2/5/ Hệ thống giàn che

– Đối với một vài loài cây gieo ươm trong thời kỳ vườn ườm sẽ phải trải qua 1 thời kỳ cần phải được che bóng mới bảo đảm phát triển sinh trưởng tốt. Phụ thuộc vào loài cây kinh doanh, quy mô, điều kiên kinh tế… ta có thể thiết kế hệ thống giàn che vững chắc hay tạm thời. Đối với các vườn ươm chuyên dụng người ta hay dùng nguyên vật liệu bao phủ bằng Polyme, còn đối với những vườn ươm hộ gia đình ta có thể tận dụng những nguồn nguyên liêu sẵn có như tre, nứa, lá cọ, lá móc…để làm giàn che.

5/2/6/ Xây dựng khu giâm hom

Được chia làm những vùng chính sau:

– Khu cây mẹ cung ứng hom càng gần khu giâm hom càng tốt

– Khu giâm hom: Lều giâm hom được xây dựng phải có hệ thống mái che mưa, điều chỉnh cường độ ánh sáng, có hệ thống lưới hoặc tường bao chung quanh, chủ động về nguồn nước tưới và có những thiết bị tưới ở dạng phun sương; trong lều giâm hom được chia làm những luống đất hoặc cát, có hệ thống đường đi lại và có hệ thống thoát nước.

– Khu huấn luyện cây hom trước khi đem trồng

5/2/7/ Xây dựng khu nhân giống cây từ hạt

– Khu vườn cây con cung ứng hạt

– Khu gieo hạt: Sắp xếp những luống gieo hạt

– Khu cấy cây: Luống bầu, luống đất để cấy cây. Cây con được ươm trong túi bầu polyetylen hoặc những nguyên vật liệu làm bầu phù hợp khác. Đối với các loài cây dễ sống thì cây con có thể được ươm trực tiếp trên những luống đất, luống cát để tạo cây giống rễ trần.

– Khu ra ngôi, huấn luyện cây giống: Là khu sử dụng để phân loại và ứng dụng những giải pháp chăm sóc ít nhất nhằm huấn luyện cho cây con thích ứng dần với điều kiện nơi trồng để khi trồng đạt tỷ lệ sống cao.