Sẹo đen khoai lang

1/ Dấu hiệu bệnh sẹo đen khoai lang (Ustilago zeae Ung)

– Bệnh sẹo đen khoai lang gây bệnh đa phần ở rễ và củ, bên cạnh đó còn có thể gây bệnh ở mầm và thân cây.

– Vết bệnh hình bầu dục hoặc hình tròn, ban đầu xanh đen tiếp đến chuyển mầu xám đen.

– Vết bệnh hơi lõm vào phần mô cây, mùi hôi, có các trường hợp ủng nước, vị đắng, đường kính vết bệnh dao động dao động từ 1 – 4 centimét, lõm sâu vào củ từ 0,5 – 1 centimét. Ở trên bề mặt vết bệnh có rất nhiều chấm đen nhỏ đó là quả thể bầu của nấm, đặc tính này giúp nhận biết bệnh dễ hơn.

2/ Nguyên do tạo bệnh sẹo đen khoai lang (Ustilago zeae Ung)

– Bệnh do nấm Ceratostomella Fimbriata (Ell. và Halst.) Elliott gây nên. Nấm còn có tên gọi khác là Ceratocystis fimbriatum (Ell. và Halst.), Ophiostoma fimbriatum (Ell. và Halst) Nannf., Sphaeronaema fimbriata (Ell. và Halst.) Sacc. Nấm sinh sản vô tính sinh ra cành bào tử phân sinh phân nhánh, không có màu ở phía trên bề mặt của vết bệnh. Kích cỡ cành bào tử 3 – 7×35 – 172micromet. Bào tử phân sinh hình trụ, kích cỡ 3 – 7x 7- 35 micrromet, bào tử không có màu, không có vách ngăn ngang, được tạo thành đơn độc hoặc từng chuỗi khoảng 20 bào tử từ cành bào tử phân sinh.

– Hậu bào tử màu nâu nhạt, hình bầu dục kích cỡ 6 – 13x 9 – 18 micrromet.

– Sinh sản hữu tính của nấm sinh ra quả thể bầu dục kích cỡ 6 – 13x 9 – 18 micrromet. Sinh sản hữu tính của nấm sinh ra quả thể bầu có cổ dài. Phần bầu của quả thể màu đen, kích cỡ 140 – 220micromet và nằm chìm sâu trong mô bệnh.

– Phần bầu của quả thể có màu đen, kích cỡ 140 – 220 micromet và nằm chìm sâu trong mô bệnh. Phần cổ quả thể cực kỳ dài, khoảng 900 micromet, phía đỉnh cổ quả thể có tán sợi xòa ra. Túi bào tử hình cầu, vỏ mõng dễ vỡ, bào tử túi có hình cái nón, không có màu, không vách ngăn và bề mặt bào tử nhẵn.

– Nấm phát triển phù hợp ở nhiệt độ 23 – 28 độ C, nhiệt độ ít nhất 9 – 10 độ C, nhiều nhất là 34,5 – 36 độ. Nấm thích nghi ở khuôn khổ pH tương đối rộng.

– Nguồn gây bệnh nấm tồn tại ở dạng bào tử phân sinh, bào tử hậu và nhất là dạn bào tử hữu tính. Nguồn gây bệnh có khả năng tồn tại nhiều vị trí như tàn tích cây bị bệnh, trong đất, nói bảo quản khoai, vật dụng chăm sóc, nguồn nước tưới,…

– Hậu bào tử và bào tử hữu tính của nấm có khả năng tồn tại 3 – 5 tháng trong môi trường khô ráo,.. Trong môi trường tự nhiên nấm bệnh nằm sâu 7 – 9 milimét, trong tầng đất vẫn có thể giữ sức sống tới 30 tháng hoặc lâu dài hơn.

3/ Đặc tính phát sinh phát triển bệnh sẹo đen khoai lang (Ustilago zeae Ung)

– Bệnh sẹo đen (Ustilago zeae Ung) phát sinh phát triển mạnh trong hoàn cảnh mùa mưa nhiều hoặc đất trồng quá ẩm ướt phối hợp với nhiệt độ từ 25 – 28 độ C.

– Ở điều kiện nhiệt độ quá thấp hoặc quá cao (trên 32 độ C) quá trình xâm nhập và lây nhiễm của nấm khó khăn, bệnh tiến triển chậm. Khoai lang trồng trên đất có cấu tạo đất kém, khó thoát nước, độ ẩm đất cao hoặc mưa nhiều, nhiệt độ 17 – 28 độ C đều là môi trường cho bệnh phát sinh gây bệnh nặng.

– Củ khoai mang mầm bệnh được bảo quản nơi ẩm thấp, thiếu hụt ánh sáng, nhiệt độ trong suốt quá trình bảo quản 20 – 28 độ C thì vết bệnh tiến triển nhanh dẫn tới hiện tượng thối củ hoàn toàn.

 4/ Giải pháp ngăn ngừa, diệt trừ bệnh sẹo đen khoai lang (Ustilago zeae Ung)

– Lựa chọn mầm củ hoặc dây khoai sạch bệnh: Nguyên vật liệu trồng có thể là nầm hoặc dây khoai, cần triển khai kiểm tra xác định rõ mức độ bị bệnh để loại trừ mầm hoặc dây bị nhiễm bệnh để giúp tránh sự phát sinh lúc đầu của bệnh.

– Ở các nơi ươm giống từ củ cần xử lý đất để diệt trừ nguồn gây bệnh. Đừng nên chọn ruộng ươm giống từ các khu vực trồng khoai lang nhiều vụ trước. Khi cắt dây khoai để trồng cần cắt phần dây cách mặt đất 5 centimét.

– Khi xuất hiện triệu chứng bệnh giai đoạn đầu ở vườn gây giống, và ruộng sản xuất có thể dùng Thiabendazole là thuốc đặc hiệu đối với nấm Ceratostomella. Ở vườn gây giống hoặc trong kho bảo quản cũ có thể dùng Methyl bromide để diệt trừ nguồn gây bệnh bằng phương pháp xử lý đất hoặc xông hơi kho bảo quản.

– Ngay sau khi tiến hành thu hoạch củ khoai, giữ lô củ ở nhiệt độ 32 – 35 độ C và độ ẩm 85 – 90% trong 5 – 10 ngày sẽ có công dụng dễ phát hiện để tiến hành loại bỏ sớm bệnh ở những củ có vết thương sây sát hoặc vết cắt trong suốt quá trình thu hoạch.