Phương Pháp Trồng Và Chăm Sóc Cây Xoài.

1/ Những GIỐNG XOÀI TRIỂN VỌNG Ngày nay

Những giống xoài phổ biến.

Xoài cát Hòa Lộc:

Xoài Đài Loan Đỏ:

Xoài tượng:

Xoài Đài Loan:

Xoài Thái:

Xoài tứ quý:

Xoài Úc:

Xoài cát chu:

2/ Kỹ thuật nhân GIỐNG XOÀI

Có 3 biện pháp nhân giống: trồng bằng hột, cành ghép và trồng bằng cây ghép

a. Trồng bằng hột:

Chọn trái tốt và đạt độ già trên cây xoài cho quả ổn định, cho năng suất cao phẩm tốt. Hạt sau khi đã rửa sạch, sử dụng dao tách phần vỏ hạt, gở lớp vỏ lụa phía bên trong, xử lý bằng dung dịch thuốc trừ nấm gốc đồng trong 5 phút. Hạt gieo ngay phía trên mặt líp ươm cách nhau 10 centimét, đặt nằm nghiêng, phần lưng quay lên phía trên, sau 2-3 tuần cây cao chừng 10 centimét và lá đủ già tách ra để lấy được đông đảo cây, loại bỏ cây yếu (cây hữu tính). Tiếp đến vô bầu dưỡng 1-2 tháng rồi đem trồng. Nếu sử dụng làm gốc ghép giâm với khoảng cách 30 x 60 centimét ngoài liếp ươm.

b. Chiết cành xoài

• Chọn cây xoài trong giai đoạn sinh trưởng, sung mãn, không mang bông trái nhưng đã từng ra trái, ở độ tuổi 5-15/ Đối với các loại cây cao tuổi, chỉ chiết những cành trẻ. Cách tốt nhất chiết cành vào thời kỳ sau khi thu hoạch và sau khi chăm bón cây khôi phục và đã tạo cơi thứ nhất hoàn chỉnh, bộ lá đã vào bánh tẻ. Không chiết cành quá gần sau ngày bón phân.
• Thao tác chiết gồm khoanh và lột vỏ, bó bầu… Tuy vậy, xoài cực kỳ nhiều mủ nên sau khi khoanh và lột vỏ cần lau sạch lõi gỗ nơi vết lột vỏ, không để sớ vỏ cành sót lại trên lõi gỗ hoặc mủ tràn nối liền hai vết cắt. Có điều kiện thì phơi vết lột vỏ tự nhiên 1-2 ngày sẽ bó bầu sẽ chắc ăn hơn. Cực kỳ cần đẩy mạnh khả năng ra rễ của cành xoài chiết bằng phương pháp sử dụng một trong những chất kích thích sinh trưởng như NAA, IBA …Cần dùng chất bổi phù hợp cho bó bầu như mụi dừa đã ngâm rửa sạch đủ đô ẩm. Sử dụng bao nilon trong và dây nhựa, bó chặt tay để bổi giữ ẩm độ cho sự hình thành và phát triển rễ. Ngoài thời gian chiết phù hợp ở từng cây còn phải lưu ý thời tiết, thành công chiết cành cao vào ngày trời mát, không có mưa. Sau 4-5 tháng, rễ trong bẩu đã ra đầy và đầu rễ chuyển qua màu vàng sẽ cưa khỏi cây mẹ và đem vào vườn ươm, tháo bao nilon, dưỡng vài tháng trước khi đem trồng.

Hình 2: Biện pháp chiết cành cây xoài.

c. Trồng bằng cây tháp: cây tháp thu hoạch quả sau 3-4 năm.

Một vài biện pháp nhân giống vô tính:

• Ghép bo: (bo mắt ghép là miếng vỏ của cành giống chỉ mang 1 mầm độc nhất và không có gỗ dính kèm).
• Gốc ghép: có đường kính khoảng 1,2 centimét.Vỏ có màu xám và tróc thật tốt. Những đường cắt trên gốc ghép có thể là dạng chữ U hay U ngược. Gốc ghép trong vòng 1 năm tuổi là vừa khít.
• Mắt ghép: kỹ thuật tách bo chiếm vị trí quan trọng nhất trong kỹ thuật ghép này.Cố gắng không làm bo bị dập, xây xát. Kích cỡ chữ U trên gốc ghép chỉ nên lớn hơn kích cỡ mắt ghép 1 chút.
• Dây PE quấn mối ghép được mở ra sau khi ghép 25-30 ngày. Kích thích mắt nẩy mầm bằng phương pháp cắt ngọn gốc ghép ở ngày thứ 35 sau ghép.

Hình 3: Biện pháp Ghép mắt cây xoài.

Ghép mắt chữ H (mắt ghép có gỗ):

• Gốc ghép: đường kính gốc ghép phải lớn hơn hoặc bằng 1,2 centimét và vỏ gốc ghép phải tróc thật tốt. Những đường cắt trên gốc ghép tạo hình chữ H cách cổ rễ 22-25 centimét, chiều rộng nên bằng bằng chiều rộng của mắt ghép.
• Mắt ghép: mắt ghép lấy trên cành có thân gỗ chưa tròn, vỏ còn xanh, có thể ghép mắt còn đa phần gỗ hoặc chỉ còn ít gỗ dính kèm.
  Cách này dễ làm và dễ thành công hơn ghép bo. Mối kết hợp chắc chắn do tượng tầng mắt ghép tiếp được ở 3 mặt cắt vớt tượng tầng mắt ghép.

Ghép cành treo bầu cải tiến:

• Gốc ghép: được ươm ở luống ươm từ 3-4 tháng tuổi. Nhổ gốc ghép lên cẩn trọng, cắt bớt rễ cọc (có thể nhúng vào dung dịch kích thích ra rễ), cho vào bầu PE (5×12 centimét ) đã được nén chặt bằng xơ dừa hoặc đất mùn,…những nguyên vật liệu nuôi rễ gốc ghép chỉ nên đủ ẩm. Cột bọc lại cách cổ rễ về phía lên phía trên 10 centimét, vạt gốc ghép thành hình vạt nêm dài 1-2 centimét.
• Cành ghép: chọn cành vỏ còn xanh, đỉnh chồi nguyên vẹn, lá vừa mới qua thời kỳ non nhưng chưa trưởng thành sẽ cho phần trăm thành công cao. Đường kính gốc và cành tương tự, cành dài 15-20 centimét. Đường cắt xiên thân sâu 1/3 và dài hơn chiều dài vạt nêm trên gốc ghép một chút, quấn bằng dây PE. Khi cắt cành xuống (6-8 tuần sau ghép), nên xén bớt 1/2 chiều dài những lá, chuyển qua bầu đất lớn hơn, dưỡng trong nhà bóng râm mát.

3/ Tiêu chí Cây con TỐT

Tiêu chí ngành cây con xoài được ban hành theo quyết định số 106/QĐ/BNN của Bộ NN&PTNT, ngày 12 tháng 11 năm 2001/

Cây con phải đúng qui định với những đòi hỏi hình thức biểu hiện ra bên ngoài như sau:

Gốc ghép và bộ rễ:

• Gốc ghép phải có thân và cổ rễ thẳng, vỏ không bị tổn thương đến phần gỗ.
• Mặt cắt thân gốc ghép (lúc xuất vườn) nằm ngay bên trên cành ghép, có quét sơn hoặc những chất tương đương, không bị dập, sùi,…
• Đường kính (đo bên dưới vết ghép khoảng 2 centimét ) từ 1,2-1,7 centimét.
• Vị trí ghép cách mặt trên giá thể của bầu ươm từ 22-23 centimét.
• Vết ghép đã liền và tiếp hợp tốt.
• Bộ rễ phát triển tốt, có rất nhiều rễ tơ, rễ cọc không cong quẹo.

Thân, cành, lá:

• Thân cây thẳng và bền vững.
• Số cành: chưa phân cành.
• Số tầng lá (cơi lá): có 2 hoặc trên 2 tầng lá.
• Những lá ngọn đã trưởng thành, xanh tốt và có hình dáng, kích cỡ đặc thù của giống.
• Chiều cao cây con (từ mặt giá thể bầu ươm đến đỉnh chồi) từ 60-80 centimét.
• Đường kính gốc (đo bên trên vết ghép khoảng 2 centimét ): từ 1,0 centimét trở lên.

4/ THỜI VỤ – Kỹ thuật trồng – Khoảng cách trồng

a. Thời vụ để trồng:

Trồng đầu mùa mưa, tháng 6-7 dl khi mưa ổn định và để có đủ nước tưới trong thời kỳ đầu, nếu có thể chủ động quản lý nước tưới có thể canh tác bất kể khi nào.

b. Kỹ thuật trồng:

Đào hố có kích cỡ 60x60x60 centimét (để riêng những lớp đất mặt khi đào). Mỗi hố trộn từ 30-50 kilogam phân hữu cơ hoai mục + 0,5 kilogam vôi bột + 0,5 kilogam Lân Super + 1 muỗng xoài phèn xanh vào lớp đất mặt, tiếp đến cho hỗn hợp xuống hố và để từ 20-30 ngày mới trồng. Khi trồng trộn thêm 2 kilogam hữu cơ vi sinh/gốc.
c. Khoảng cách trồng:
Tùy giống và lọai đất sẽ trồng ở mật độ phù hợp:
– Xoài trồng gốc ghép khoảng cách 8 – 9 m, trồng theo hình vuông hay hình nanh sấu.
– Xoài Bưởi trồng 6-7 m vì cây nhỏ, tán đẹp.
– Xoài Khiêu xa vơi, ĐT – X15 trồng với mật độ 3x3m và tạo tán liên tục trong năm. Ở khu vực đất cao có thể canh tác thưa, cây cho tán lớn và tuổi thọ cao hơn.

Hình 4: Cây xoài giống trồng trong bầu.

5/ TỦ GỐC – TƯỚI NƯỚC

a. Tủ gốc giử ẩm

Sau khi tiến hành trồng: nên bao phủ xung quanh gốc cây bằng một số loại nguyên vật liệu hữu cơ sẳn có như rơm, vỏ đậu… để dưỡng ẩm và hạn chế bị xói mòn đất khi tưới. Vào mùa nắng tưới 1-2 lần/tuần, 20-40 lít nước/cây/lần tưới.

b. Tưới nước

Nhu cầu tổng lượng nước trung bình cung ứng cho 1 ha xoài/năm khoảng 11/000m3, bao gồm cả lượng mưa. Sau khi tiến hành thu hoạch: tưới liên tục để duy trì độ ẩm đất khoảng 50-60% ẩm độ bão hoà. Trước khi ra bông: xoài cần một thời kỳ khô hạn khoảng 2 tháng trước khi phân hoá mầm hoa. Do đó, khoảng thời gian cuối mùa mưa đầu mùa khô nóng không tưới nước cho xoài. Sau khi xử lý ra bông và trong giai đoạn quả phát triển: tưới thường xuyên, ngưng tưới 2 tuần trước khi tiến hành thu hoạch.

6/ BÓN PHÂN

Thời kỳ cây giống: Bón mỗi năm khoảng100 -150 g/gốc/lần phân NPK 20-20-15+TE. Cây giống năm giai đoạn đầu nên pha phân với nước tưới vào gốc thường kì 2 tháng/lần.

Thời kỳ cây lớn:

• Khi cây đã cho quả, phân bón là nhân tố quan trọng, ảnh hưởng nhiều đến hiện tượng ra trái cách niên của Xoài. Hiện tượng cách niên của cây Xoài đã được xác định là do kỹ thuật bón phân, chăm sóc không đầy đủ.
• Nâng cao lượng phân sau vụ thu hoạch (vào năm trúng mùa) để đủ sức nuôi trái cho sang năm.
• Trên đất tốt màu mỡ cây có rất nhiều lá hạn chế bón nhiều đạm.
• Ở một số loại giống Xoài khi bón nhiều Urea, Kali còn bị nứt quả, trái có vị chát. Trong trường hợp này nên bón thêm vôi hay CaSO4, hoặc phun Ca(NO3)2

Quy trình để bón phân:

• Năm đầu: 100g NPK + 100G Urea bón 1 lần
• Năm 2: 300g NPK + 200G Urea + 10 kilogam hữu cơ – Bón 2 lần vào đầu và cuối mùa mưa
  • Lần 1: 200g NPK + 100G Urea + 10 kilogam hữu cơ
  • Lần 2: 100g NPK + 100G Urea + 0 kilogam hữu cơ
• Năm 3: 500g NPK + 300G Urea + 15 kilogam hữu cơ – Bón 2 lần vào đầu và cuối mùa mưa
  • Lần 1: 200g NPK + 150G Urea + 15 kilogam hữu cơ
  • Lần 2: 300g NPK + 150G Urea + 0 kilogam hữu cơ

 Kỹ thuật bón: Bón cách gốc 1-1,5 m

7/ TỈA CÀNH, TẠO TÁN

• Tạo tán: Xoài là loại cây ra bông ở đầu cành nên việc tạo cho cây có bộ tán tròn đều nhận ánh sáng từ mọi phía sẽ thuận lợi cho việc ra bông đậu quả về sau. Khi cây có chiều cao 1m, cắt chỉ giữ lại chiều cao khoảng 0,8 m, cây phát triển 5 – 7 cành mới, chỉ giữ lại 3 cành khung, tỏa đều 3 hướng, đó là cành cấp I. Khi cành cấp I dài 0,5 – 0,8m, tỉa chỉ giữ lại 3 cành, đó là cành cấp II. Từ cành cấp II tỉa và chỉ giữ lại 3 cành cấp III. Tiếp đến ngưng tỉa để cho cây phát triển tự nhiên, ngay lúc này cây sẽ có bộ khung bền vững, tán sẽ phát triển theo dạng tròn về sau.
• Tỉa cành: Mỗi năm sau khi tiến hành thu hoạch nên tỉa bỏ cành sâu hại, cành khuất trong tán, cành mất hài hòa, để cây thoáng đãng, giải pháp tỉa cành cần làm sớm ngay khi thu trái để lá mau thành thục dễ dàng cho việc xử lý ra bông.

8/ TỈA VÀ BAO TRÁI

Tỉa trái: Sau khi xoài đã rụng sinh lý lần 2 chúng ta triển khai tỉa kết hợp với bao trái. Tùy từng giống Xoài và nhu cầu thị trường để tỉa trái cho thích hợp. Đối với giống Xoài Khiêu xa vơi và ĐT-X15 thường có đặc điểm tự lựa trái. Riêng xoài ghép chỉ nên để 3 trái/chùm.

9/ THU HOẠCH

Khi quả xoài già, vỏ của quả hồng sáng, độ chín đặc thù của giống thì thu hoạch. Nên thu hái vào lúc trời râm mát, khô ráo. Quả xoài thu hái về chia thành nhiều loại khác nhau. Nếu vận chuyển đi xa thì đóng vào sọt hoặc thùng không quá 5 lớp (đóng sọt phải có lót rơm hoặc giấy giữa những lớp quả). Sau khi tiến hành thu hoạch vệ sinh chung quanh tán cây xoài, cắt tỉa cành già, cành sâu hại và tiếp tục chăm sóc.