Ghẻ khoai lang

1/ Dấu hiệu bệnh ghẻ khoai lang (Sphaceloma batatas Sawada)

– Bệnh ghẻ khoai lang gây bệnh đa phần ở phần thân và lá cây. Vết bệnh màu trắng xám sau chuyển sang màu nâu nhạt, kích cỡ vết bệnh nhỏ hình tròn hoặc bầu dục dài, về sau bề mặt vết bệnh sần sùi màu nâu xám hoặc nâu tối. Những vết bệnh có thể kết hợp cùng nhau hình thành vệt hoặc từng đám trên thân và cuống lá.

– Ở mặt dưới của lá, vết bệnh thông thường tụ lại thành đám nhỏ trên các gân chính làm lá bị co tóp lại, thân và cuống lá teo nhỏ và cong queo. Dấu hiệu dị hình do bệnh ghẻ gây nên gần giống với 1 số bệnh virus gây bệnh ở phần thân lá khoai lang.

2/ Nguyên do tạo bệnh ghẻ khoai lang (Sphaceloma batatas Sawada)

– Nấm tạo bệnh ghẻ có thời kỳ vô tính là Sphaceloma batatas Sawada, thời kỳ hữu tính là Elsinoe batatas Viegas và Jenkins. Trong môi trường tự nhiên nấm sinh trưởng ở phần dưới biểu bì lá và thân, cực kỳ ít khi nhìn thấy nấm trên bề mặt vết bệnh.

– Trong hoàn cảnh nuôi cấy nhân tạo nấm sinh trưởng mạnh. Nấm sinh sản vô tính hình thành đĩa cành ở phía dưới lớp mô biểu bì. Cành bào tử phân sinh đơn bào, không có màu, hình trụ kích cỡ 6 – 8 micromet. Bào tử phân sinh có loại bào tử nhỏ hình cầu, kích cỡ từ 2 – 3 micromet, bào tử lớn hình bầu dục kích cỡ 2,4 – 4,0×5,3 – 7,5 micromet.

– Trong môi trường ẩm độ phù hợp, bào tử nhỏ có thể phồng to hình thành bào tử lớn của nấm. Thời kỳ sinh sản hữu tính sinh ra quả thể bầu nằm sâu trong mô bệnh, túi bào tử màu xám sẫm, kích cỡ 10 – 15 micromet.

– Mỗi túi có từ 4 – 6 bào tử túi không có màu, có 3 vách ngăn, kích cỡ 3×7 micromet. Nấm sinh trưởng phù hợp ở nhiệt độ 25 – 30 độ C, nhiệt độ ít nhất là 10 độ C, và nhiều nhất là 38 độ C. Nấm có thể sinh trưởng trong khuôn khổ pH 6,0 – 8,5/ Điều kiện chen kẽ giữa sáng và tối cực kỳ phù hợp cho sự sinh sản và phát triển của nấm.

3/ Đặc tính phát sinh phát triển bệnh ghẻ khoai lang (Sphaceloma batatas Sawada)

– Sự lây lan của nấm bệnh trên ruộng đồng dựa vào nhiều nhân tố, nhưng đa phần qua vết thương cọ sát, tiếp xúc giữa thân lá, qua mưa, côn trùng và việc dùng dây khoai bị bệnh làm giống.

– Khoai lang trồng nơi đất thấp, đất thịt nặng cực kỳ dễ bị bệnh. Khoai lang trồng bãi có mức đô bệnh lớn hơn nhiều so sánh với trồng luống. Ở nước ta bệnh ghẻ khoai lang tìm thấy ở 2 vụ chính là vụ xuân hè và vụ đông xuân. Bệnh gây phá hại đa phần ở vụ xuân hè.

– Thời kỳ sinh trưởng của cây thể hiện mức độ bị bệnh của cây. Ở thời kỳ 50 – 60 ngày sau trồng, là thời kỳ sinh trưởng của cây thể hiện mức độ bị bệnh khác nhau. Từ thời kỳ sinh trưởng thân lá đến khi tiến hành thu hoạch thì khả năng bị bệnh cao hơn thời kỳ từ hồi xanh đến 35 ngày sau trồng.

– Tập đoàn giống khoai lang có phản ứng bệnh cực kỳ khác nhau, đa số những giống địa phương nước ta đều bị bệnh. Giống khoai Muống Bí, Chiêm dâu bị lây nhiễm nặng. Giống khoai Lim, Đà Nẵng có mức độ bị bệnh nhẹ và khoai Hoàng Long tương đối chống chịu tốt các loại bệnh. Những  giống khoai VSP2, VSP3, V3 – 158 và một số loại giống vô tính BIS183, BIS186,…chống chịu với bệnh cao, và đang được canh tác rộng rãi ở Fiji, Papua, Tonga, Indonesia và Philippines.

4/ Giải pháp phòng và chữa bệnh ghẻ khoai lang (Sphaceloma batatas Sawada)

– Phòng và chữa bệnh ghẻ khoai lang đa phần bằng những giải pháp trồng trọt và cách trồng trọt. Dùng nguồn giống (dây và củ khoai) sạch bệnh, cần loại trừ tất cả cây bị bệnh. Khoai cần trồng theo luống cao, chủ động tưới tiêu nước và đưa thêm những giống chịu bệnh vào cơ cấu giống để ngăn ngừa sự tiến triển của bệnh. Khi phát hiện ổ giai đoạn đầu trên ruộng đồng có thể sủ dụng Score 250ND (0,3 – 0,5lit/ hecta ) để phun