Nhện gié hại lúa và kỹ thuật phòng trị đem lại đạt hiệu quả cao

Các dấu hiệu giống như vết bầm tím của vết cạo gió trên bẹ lá lúa mà ba con ở một vài khu vực trồng cây lúa của An Giang, Tiền Giang… gọi là bệnh cạo gió (hay bệnh nám bẹ) thực ra chỉ là các dấu hiệu gây nên do một loài nhện gọi là nhện gié.

Loài nhện này nhìn gần giống như con nhện đỏ, nhưng cơ thể của chúng cực kỳ nhỏ (0,2-0,3mm), sống tụ tập ở mặt trong của bẹ lá lúa trên mặt nước. Một con nhện trưởng thành cái có khả năng đẻ khoảng 50 trứng, trứng cực kỳ nhỏ màu trứng đục, được đẻ không tập trung ở trong của bẹ lá, sau khi đẻ 1-2 ngày trứng nở ra nhện non. Nhện non có cơ thể dài nhọn, cũng giống như một vài loài nhện hại cây trồng khác nhện gié non chỉ có 3 cặp chân, khi trưởng thành chúng có 4 cặp chân. Tuổi đời của nhện cực kỳ ngắn (khoảng 10-12 ngày), do đó chúng sinh sôi nẩy nở và phát triển mật số cực kỳ nhanh.

Cả nhện trưởng thành và nhện non đều chích hút nhựa ở mặt trong của bẹ lá lúa hình thành các đốm màu nâu nhỏ

khoảng 2-3 centimét, tiếp đến các đốm này tỏa ra dần ra nhìn giống như các vết cạo gió (nên bà con gọi là bệnh cạo gió). Để ý thật kỹ có thể quan sát thấy nhện tạo một lớp màng tơ cực kỳ mỏng. Nếu như không phát hiện và phun phun thuốc diệt kịp lúc để nhện tích lũy mật số cao chúng sẽ leo lên gié lúa chích hút gié lúa non, khiến cho gié lúa bị biến đổi về hình dạng vặn vẹo, việc vận chuyển dưỡng chất lên cho hạt lúa gặp nhiều khó khăn, do đó hạt của các bông lúa này không được no tròn (bị lửng) nếu nặng có khả năng bị lép hoàn toàn, tác động rất nghiêm trọng đến năng suất và sản lượng lúa. Ngoài tác động trực tiếp các vết chích này còn được xem là cửa ngõ cho các loại nấm, vi khuẩn thâm nhập tạo bệnh lem lép hạt lúa.

Nhện gié hại lúa, đối tượng đáng lo ngại cho nông dân

Thực ra nhện gié đã xuất hiện từ sau khi tiến hành gieo sạ khoảng trên dưới 40 ngày, nhưng do chúng nằm kín phía bên trong bẹ lá, mặt khác cơ thể của chúng lại quá nhỏ mắt thường khó phát hiện, khi chăm đồng bà con không quan sát thấy, đến khi chúng tích lũy mật số cao, chích hút mạnh sinh ra các vết bầm tím như cạo gió bà con mới phát hiện được thì thực ra đến ngay lúc này chúng đã tích lũy được mấy thế hệ rồi.

Hiện thực ruộng đồng cho biết nhện gié thường phát sinh, phát triển tích lũy số lượng và gây bệnh nhiều ở các chân ruộng vừa thu hoạch xong vụ đông – xuân không cho đất nghỉ đã tranh thủ đất xuống giống ngay vụ hè – thu (từ tháng 2 đến tháng 5) để né lũ. Các ruộng gieo sạ dày (trên 200 kilogam giống cho một ha), các ruộng bị thiếu hụt nước khô hạn… thường là các ruộng bị nhện gây bệnh nhiều hơn.

Sau khi tiến hành thu hoạch lúa nhện dịch chuyển sang cư trú trên lúa rài, lúa chét… để rồi từ đây nhện lại dịch chuyển và phát tán sang gây bệnh cho lúa ở vụ sau.

Để ngăn ngừa tác hại của nhện gié những bạn có thể ứng dụng phối hợp miootj số giải pháp sau đây:

• Nếu điều kiện cho phép, sau khi tiến hành thu hoạch vụ lúa trước đừng nên gieo sạ ngay vụ lúa sau, nên để khoảng 3-4 tuần cho đất nghỉ đồng thời cắt đứt nguồn thức ăn của nhện trên ruộng. Các nơi thường bị nhện gây bệnh nặng lại phải gieo sạ ngay để tranh thủ thời vụ né lũ không thể cách ly thời vụ, nếu có thể được nên luân canh với cây trồng cạn để cắt đứt nguồn thức ăn của nhện trên ruộng đồng.
• Các ruộng đã bị nhện gây bệnh trong vụ đông – xuân, sau khi tiến hành thu hoạch lúa nên trải rơm rạ trên ruộng phơi khô rồi đốt, trước khi tiến hành gieo sạ lúa vụ hè – thu cần vệ sinh ruộng đồng sạch sẽ, thiêu hủy hết lúa rài, lúa chét, lúa ma… trong ruộng và cả trên bờ để diệt trừ triệt để nguồn nhện lúc đầu hạn chế nhện phát tán từ vụ đông-xuân sang vụ hè-thu.

• Nên gieo sạ thưa, cách tốt nhất là sạ hàng để không chỉ hạ bớt tổn thất do nhện mà còn phòng chống được một vài loại dịch hại khác như sâu phao đục bẹ, rầy nâu, đạo ôn, đốm vằn….
• Liên tục cung ứng đủ nước cho ruộng lúa, không nên để ruộng bị khô hạn, vì đây chính là điều kiện thuận lợi cho nhận phát sinh phát triển tích lũy nhanh số lượng và gây bệnh mạnh.

Kiểm tra ruộng lúa liên tục để có thể chủ động phát hiện sớm và xịt thuốc diệt nhện kịp lúc. Nếu nhận thấy có khoảng trên 10% số tép có bẹ lá bị nhện gây bệnh (có dấu hiệu như vết cạo gió) thì dùng một trong một số loại thuốc như: Vetsemex 20EC, Danitol 10EC, Comite 73EC, Ortus 5SC, Pegasus 500EC, Cascade 5EC, Nissorun 5EC, Regant 800WG, Kinalux 25EC,… để phun xịt. Nhện có tính kháng thuốc cực kỳ mạnh do đó phải luân phiên dùng một số loại thuốc đã nêu trên, không dùng thường xuyên một trong các loại thuốc quá 3 lần dù là thuốc tốt. Do nhện nằm kín trong bẹ lá lúa nên phải pha thuốc với rất nhiều nước (khoảng 6-7 bình loại 8 lít cho một công ruộng), chỉnh béc phhun cho thật nhuyễn, xịt thật kỹ thì thuốc mới chẩy được vào trong bẹ lá diệt trừ nhện phía bên trong. Nên phun thuốc vào buổi chiều mát để đến tối, đêm nhện thường bò ra khỏi bẹ lá leo lên cây lúa dẽ dính thuốc mà chết.