Món ăn – Vị thuốc quý từ lá hẹ

1/ Thông tin sơ lược về cây hẹ

– Cây hẹ còn được gọi là cửu thái có tên khoa học Allium tuberosum Rottl.ex Spreng, là rau lành nên được sử dụng nấu canh để ăn hằng ngày, bên cạnh đó còn được sử dụng làm gia vị cho những món ăn. Hẹ cực kỳ giầu dược tính nên từ rất lâu đời nhân dân ta đã sử dụng để làm thuốc chữa được đông đảo bệnh. Bộ phận sử dụng để làm thuốc là loại cây hẹ (cửu thái), hạt hẹ (cửu tử). Không những tăng cường thêm mùi vị cho món ăn, hẹ còn có rất nhiều công dụng trị bệnh.

– Theo đông y thì củ hẹ có tính ấm, vị cay, công dụng ôn trung, kiện vị, hành khí, tán ứ hồi hương cứu nghịch, chỉ hãn. Lá hẹ để tươi có tính nhiệt, nhưng khi nấu chín ăn lại có tính ôn (ấm), vị cay, đi vào những kinh can, tỳ và vị; công dụng ôn trung, hành khí, tán độc. Còn hạt hẹ cũng có tính ấm, vị cay ngọt, đi vào kinh can, thận, công dụng bổ can, thận, tráng dương, cố tinh. Cây hẹ có công dụng chữa ho, hen suyễn, tiêu hóa kém, giun kim, lỵ amibe, ra mồ hôi trộm. Hạt hẹ chữa đái dầm, đái són, di mộng tinh, đau lưng mỏi gối… Không dùng cho người âm hư hỏa vượng. Y học tân tiến cũng đã phân tích thấy những thành phần có trong hẹ như một số loại đường fructose, glucose, lactose, sucrose và 20 loại hợp chất như sulfide, ether, odorin, aliin, methylaliin, linalool, proteine, cùng những chất béo, carbohydrate, chất xơ, tro, carotene, vitamine C… có công dụng chống khối u, dịch chiết của lá hẹ có công dụng kháng khuẩn mạnh với rất nhiều loại vi khuẩn như diệt trừ roi trùng âm đạo chỉ sau nửa tiếng tiếp xúc, làm giãn nhẹ huyết quản, kích thích tử cung co bóp, làm giảm hồng  cầu và huyết sắc tố máu ngoại vi. Sau đây chính là các phương thuốc chữa bệnh được sử dụng từ cây hẹ, xin trình bày cụ thể để cùng tham khảo và ứng dụng khi cần.

2/ Một vài vị thuốc có dùng lá hẹ

– Chữa mọi chứng về xuất huyết như thổ huyết, nục huyết v.v.:

+ Lá hẹ 40g, sinh địa 20g. Lá hẹ giã nát vắt lấy nước côt, sinh địa thái nhỏ rồi tẩm với nước cốt lá hẹ, sau đem phơi nắng cho khô và lại tẩm tiếp, làm như vậy vài lần để sinh địa ngấm nước lá hẹ thì cho vào cối giã nát nhuyễn và vo thành viên cỡ đốt ngón tay. Ngày uống 2 lần vào buổi sáng sớm và tối trước khi đi ngủ. Mỗi lần uống 2 viên. Sử dụng nước củ cải sắc lấy nước làm thang để chiêu với thuốc viên này.

+ Hoặc có thể sủ dụng phương sau: Lá hẹ 200g, ngó sen 200g. Cả hai thứ sử dụng nấu canh ăn hằng ngày. Sử dụng thường xuyên trong 5 ngày liền.

Lá hẹ – bài thuốc quý trong đông y

– Chữa mụn nhọt, lở ngứa: Lấy củ hẹ sao tồn tính, sau nghiền mịn, rồi trộn với mỡ lợn để sử dụng bôi vào chỗ lở ngứa hay đắp lên mụn nhọt.

– Chữa ra mồ hôi trộm: Lấy lá hẹ tươi 200g, thịt rắn 100g. Hai thứ đem cùng hấp chín, nêm muối vừa miệng và ăn. Cần sử dụng hằng ngày.

– Chữa hóc xương cá ở họng: Lá hẹ 100g, mật ong 30 mililít. Giã nát hết lá hẹ sau trộn với mật ong rồi cho người bệnh nuốt dần dần. Chú ý: Chỉ nên ứng dụng trong hoàn cảnh ở cách xa cơ sở y tế.

– Trị côn trùng chui vào tai: Lấy một nắm lá hẹ rửa sạch giã nát vắt lấy nước cốt nhỏ vào tai có côn trùng, nó sẽ tự bò ra.

– Chữa dương hư: Lấy 15g hẹ tươi, gạo tẻ 50g, nấu thành cháo ăn hằng ngày.

– Chữa chứng dương cường, khí tinh tự chảy: Hạt hẹ 6g, phá cố chỉ 6g. Toàn bộ sắc với 3 bát nước, lấy 1 bát chia 3 lần uống trong ngày.

– Chữa di tinh, mộng tinh, phái nữ khí hư đới hạ: Sử dụng 1 kilogam hạt hẹ cho vào nồi rồi đổ giấm vào đun sôi, sau vớt hạt hẹ ra phơi khô, tán nhỏ mịn, cho mật trộn để viên hoàn lớn cỡ hạt đậu xanh. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 30 viên.

– Chữa ho:

+ Phương thuốc sử dụng cho người lớn. Lấy một nắm lá hẹ, giã nát vắt lấy nước cốt, cho vào hạt muối uống, ngày uống 3 lần, mỗi lần 5 mililít.

+ Phương thuốc sử dụng cho trẻ thơ: Lấy lá hẹ cắt nhỏ, cho đường phèn vào cùng một bát, sau cho vào nồi cơm hấp chín. Cho trẻ uống dần trong ngày 2 – 3 lần.

– Chữa đau bụng do bị lây nhiễm lạnh ở phái nữ đang mang thai: Lấy một nắm lá hẹ giã nát vắt lấy nước cốt, cho vài hạt muối và uống, ngày 3 lần, mỗi lần 5 mililít.

– Chữa chứng co giật, nôn ra nước xanh: Lấy một nắm lá hẹ, gừng một củ. Hai thứ giã nát vắt lấy nước cốt cho người bệnh uống.

– Chữa nôn mửa: Nước cốt lá hẹ 100g, sữa bò 200g, nước cốt gừng 25g. Toàn bộ trộn đều, hâm nóng, cho người bệnh uống.

– Chữa phái nữ âm đạo tiết ra chất dịch: Lấy 100g củ hẹ giã nát, vắt lấy nước cốt, trộn đều với 1 quả trứng gà, cho chút đường vào và để bát vào nồi cơm hấp chín. Ngày ăn 1 lần, cần ăn thường xuyên trong 5 ngày. Hoặc có thể sủ dụng củ hẹ giã vắt lấy nước cốt rồi hòa với đồng tiền phơi sương 1 đêm,
sau lại hâm nóng uống lúc đói.