Cách nhân giống cây keo lai bằng cách giâm hom

Keo lai (Acacia hybrid) là giống lai tự nhiên giữa keo tai tượng (Acacia mangium) và keo lá tràm (Acacia auriculiformis). Đây chính là giống có rất nhiều đặc tính hình thức biểu hiện ra bên ngoài trung gian giữa bố và mẹ, đồng thời có lợi thế lai rõ ràng về sinh trưởng nhanh, có hiệu suất bột giấy, độ bền cơ học và độ trắng của giấy cao hơn hẳn những loài bố mẹ…

Với tính hiệu quả rất cao và dễ gây trồng, cây keo lai đã được đông đảo địa phương đưa vào nhóm cây nguyên vật liệu hàng hoá phục vụ xuất khẩu. Do đó, trong trong một vài năm trở lại đây phong trào trồng rừng nguyên vật liệu, trong đó đa số là cây keo lai đang phát triển mạnh trong cả nước. Bài viết này giới thiệu kỹ thuật căn bản để sản xuất được cây con keo lai bằng cách giâm hom.

1/ Thiết kế vườn giống lấy hom

– Vườn giống lấy hom là nơi cung cấp cành để lấy hom giâm, với những dòng keo lai đã được được biết đến là giống quốc gia như: BV10, BV16, BV32, BV33, BV71, MA1, (MA)M8 hay giống tiến bộ kỹ thuật như BV71, BV73, BV75, TB1, TB7, TB11, AH1, AH7, AH4, AM2, AM3/

1/1/ Trồng vườn giống lấy hom

– Vườn giống lấy hom được sắp xếp gần khu nhân giống. Đất thiết kế vườn giống lấy hom có thành phần cơ giới nhẹ, tầng đất dày, có khả năng thoát nước tốt.

– Mật độ để trồng: 40.000 cây/ hecta (0,5m x 0,5m), nơi có điều kiện về đất đai thì trồng với mật độ 33/000 cây/ hecta (0,5m x 0,6m).

– Những dòng được canh tác, khai thác hom và nhân giống riêng rẻ.

– Diện tích vườn giống lấy hom bằng khoảng 1/1/000 – 1/800 diện tích rừng trồng mỗi năm.

1/2/ Chăm sóc vườn giống lấy hom

– Cần có kỹ thuật chăm sóc, bón phân, tưới nước tốt để lượng hom khai thác được đông đảo và chất lượng bảo đảm. Thường thì: Bón lót 1 kilogam phân chuồng + 0,01 kilogam NPK/hố và bón thúc chăm sóc sau mỗi lần khai thác hom: 0,01 kilogam NPK/cây.

– Trong khoảng thời gian khai thác hom nên bảo đảm ẩm độ đất để vườn giống sinh trưởng tối ưu nhất.

1/3/ Cắt tạo chồi và trẻ hóa vườn giống lấy hom

– Tạo chồi lần đầu tiên cho cây con bằng phương pháp sử dụng kéo bén cắt ngang thân ở độ cao cách mặt đất 70 centimét. Việc cắt tạo chồi lần đầu tiên cho cây con nên phối hợp với việc lấy hom giâm để tận dụng hom.

– Tiếp đến, mỗi năm vào cuối mùa sinh trưởng phải đốn tạo chồi và làm trẻ hóa cây con (thông thường đốn trước khi vào vụ giâm tiếp theo 1 – 1,5 tháng).

– Sau 3 năm (đối với vườn giống trồng bằng cây hom) và sau 5 năm (đối với vườn giống trồng bằng cây mô), khi vườn giống đã qua rất nhiều lần cắt hom, không còn sinh trưởng tốt nữa thì gây trồng vườn giống mới để thay thế cho vườn giống cũ (gây trồng 1 năm trước khi thanh lý vườn giống cũ).

Cách nhân giống cây keo lai bằng cách giâm hom

2/ Xây dựng khu giâm hom (vườn ươm)

– Khu giâm hom là nơi để sản xuất và huấn luyện cây hom. Khu giâm hom được thiết kế theo từng luống, với khoảng cách giữa những luống cách nhau 40 centimét để đi lại chăm sóc.

– Luống giâm hom có chiều rộng 1,2 – 1,4m, chiều dài dựa theo địa hình cho phép và chiều cao 6 – 10 centimét để dễ thoát nước.

– Luống giâm hom được tưới bằng hệ thống tưới phun sương tự động với hệ thống vòi phun cao 35 – 40 centimét đặt cách nhau 1m, ở giữa luống giâm và chạy dọc theo chiều dài luống giâm.

– Thành phần ruột bầu gồm mùn xơ dừa 30% và đất phù sa 70%. Túi bầu PE có kích cỡ 12 x 7 centimét hoăc 8 x 14 centimét được đục 4 – 6 lỗ. Trước khi cấy hom nên tưới đẩm nước và phun Ben lát – C 0,3% vào luống bầu để tiệt trùng.

3/ Phương pháp cắt cành và giâm hom

3/1/ Thời vụ giâm

– Mùa giâm hom dựa vào mùa trồng cây của mỗi vùng. Quy tắc chung là giâm hom phải được thực thi trước khi có thể trồng, rừng 3 tháng, nếu giâm hom trước quá lâu thì phải có giải pháp hãm cây.

– Việc giâm hom có thể thực thi cả năm, nhưng giâm vào các tháng có ánh sáng đầy đủ thì tỷ lệ ra rễ cao hơn.

3/2/ Chuẩn bị thiết bị, vật tư, hóa chất cấp thiết

– Hệ thống tưới nước phun sương bán tự động: Gồm 01 bồn có chứa nước, 01 máy bơm nước, hệ thống ống dẫn, vòi và pét phun sương.

– Kéo bấm cành, kéo cắt lá, que cấy, đĩa đựng thuốc, khay đựng hom và thuốc giúp kích thích ra rễ (sử dụng phổ biến là IBA nồng độ 400ppm, hoặc sử dụng ở dạng bột với tỷ lệ 0,04%).

3/3/ Phương pháp cắt cành, cắt hom, xử lý và giâm hom

– Cắt cành: Việc cắt cành phải được tiến hành xử lý vào buổi sáng. Cành đã được cắt phải được bảo quản nơi râm mát hoặc ngâm gốc cành vào nước. Cành để lấy hom là cành bánh tẻ, khỏe khoắn, vươn thẳng và được chiếu sáng đầy đủ (khi cắt cành phải giữ lại ở phần gốc tối thiểu từ 2 đôi lá hoặc 2 chồi ngủ; các cành có rất nhiều chồi phụ chưa thể làm hom thì cần phải được lưu lại để cắt lần sau.

– Cắt hom: Sử dụng kéo sắt để cắt những đoạn cành thành hom giâm, chiều dài hom 15 – 20 centimét, mỗi hom có 3 – 5 lá, trong đó cắt bỏ tất cả phiến lá giai đoạn đầu về phía gốc hom và cắt bớt 2/3 diện tích những phiến lá đã thành thục tiếp theo. Trên thực tế, để ngăn ngừa sự phân cành, tạo cơ hội cho trục thân chính phát triển tốt thường chỉ chọn hom ngọn để nhân giống.

– Xử lý và giâm hom: Hom đã được cắt được ngâm ngay vào dung dịch Ben lát – C nồng độ 0,15% trong 15 phút, tiếp đến vớt ra chấm gốc hom vào hỗn hợp chứa chất kích thích ra rễ IBA (sử dụng phổ biến là IBA nồng độ 400ppm, hoặc sử dụng ở dạng bột với tỷ lệ 0,04%) và cấy ngay vào chính giữa bầu đã được chuẩn bị sẵn trên luống giâm, mỗi bầu cấy 1 hom. Độ sâu cấy hom khoảng 2 – 3 centimét. Hom cắt lần nào phải cấy ngay lần ấy, không nên để hom qua đêm.

3/4/ Chăm sóc hom giâm

– 30 ngày đầu sau giâm lưu ý điều chỉnh lượng nước tưới phun vừa đủ ẩm, bảo đảm nhiệt độ từ 25 – 30 độ C.

+ Thời kỳ đầu giâm hom, thời gian giữa 2 lần phun cách nhau 2 – 3 phút mỗi lần xịt từ 15 – 20 giây.

+ Thời kỳ hom có rễ và có lá mới, thời gian giữa 2 lần phun cách nhau 3 – 4 phút, mỗi lần xịt từ 15 – 20 giây.

+ Tiếp đến khoảng cách giữa 2 lần phun hạ dần.

– Chú ý vệ sinh đầu pét phun. Không nhổ cỏ, tưới phân hay ảnh hưởng gì khác đến luống giâm.

– Sau giâm 35 – 40 ngày, khi hom giâm có rễ chuyển sang màu vàng (có rễ cám) triển khai đảo bầu và lựa cây có rễ, cây có cùng chiều cao sắp riêng theo từng luống để chăm sóc.

– Hằng ngày tưới nước đủ ẩm cho cây, thường kì 15 – 20 ngày nhổ cỏ, bón phân.

– Phòng và chữa bệnh: Sử dụng Benlat 0,06% hoặc dung dịch Boc – đô 0,5% phun theo liều lượng 1lít/4 – 5m2/ Trung bình 10 – 15 ngày phun 1 lần. Nếu chữa bệnh tăng gấp hai liều lượng trên.

– Trong suốt quá trình nuôi cây hom phải kịp lúc bấm tỉa những chồi bất định, ở trên mỗi cây hom chỉ để một chồi phát triển.

– Trước khi xuất vườn 20 – 30 ngày triển khai đảo bầu, ngăn ngừa chăm sóc, hỗ trợ cây cứng, khỏe, thích ứng với môi trường.

3/5/ Tiêu chuẩn cây con

– Sau giâm 3 tháng cây khỏe, có 1 chồi cao 25 – 35 centimét, đường kính cổ rễ 2 – 3 milimét, thân cây thẳng, không bị sâu hại, cụt ngọn thì xuất vườn đem trồng.

– Kiên quyết loại bỏ các cây không đạt chuẩn (ốm yếu, kém chất lượng, cây sâu hại ) ngay tại vườn.