Dưỡng Chất Trên Cây Có Múi Và Cách Quản Lý Tốt Nhất.

1.Chức năng của đạm với cây có múi

• Vai trò và dấu hiệu thiếu đạm

Đạm (Nitơ) gây ảnh hưởng lớn hơn nhiều so sánh với dưỡng chất khác. Nitơ là một thành phần của chất diệp lục, thúc đẩy tăng trưởng, phát triển bộ lá, tạo thành hoa, đậu, phát triển và chất lượng của quả. Đủ Nitơ cây phát triển khỏe, quả nhiều và lớn. Thiếu Nitơ cây mất màu xanh, lá nhỏ, cành non chết khô, chồi ngắn, rụng trái non. Lá già rụng vào thời kỳ đầu mùa, rìa lá mỏng, cành cây bị chết. Sự thiếu hụt Nitơ tồi tệ hơn khi lượng phốt pho thấp. Thừa Nitơ sẽ giảm chất lượng của quả và cắt ngắn thời gian cất trữ. Trái lớn nhanh, tăng thời gian quả xanh, chín chậm, vỏ của quả dầy và thô, tép khô. Dư thừa nitơ thúc đẩy sự tươi tốt của cây nhưng dễ mẫn cảm với dịch hại và điều kiện ngoại cảnh.

• Giải pháp giải quyết

Bón đạm dưới dạng phân đơn (Urea, Sulfate Amone) hoặc hỗn hợp (N-P-K, DAP) cho cây ở các thời gian quan trọng như: sau khi thu hoạch, trước mỗi đợt cây ra đọt non…

Hình 1: Dấu hiệu vàng lá do thiếu đạm trên lá cây có múi.

2. Chức năng của phosphate (lân) trên những cây có múi

• Dấu hiệu tác hại do thiếu Phosphate (lân)

Lân thực thi đa chức năng quan trọng như quang hợp, hoạt động enzyme, trong sự tạo thành và vận chuyển đường. Quan trọng nhất là phát triển bộ rễ, tạo thành hoa, phát triển và gia nâng cao chất lượng quả. Thiếu phốt pho, ít có những dấu hiệu thiếu hụt được quan sát thấy trên lá nhưng gây ảnh hưởng nhiều đến chất lượng của quả, gây biến đổi về hình dạng, lõi rỗng và thô, vỏ dầy, quả mềm, khô nước, chua. Trong trường hợp dùng quá nhiều phân đạm thì hậu quả của việc thiếu phốt pho lên chất lượng của quả sẽ tồi tệ hơn. Thừa lân, không gây nên bất cứ thiệt hại nào về năng suất, chất lượng quả cây, nhưng có thể có ảnh hưởng làm thiếu kẽm trong cây và hạ hiệu quả sản xuất.

• Giải pháp giải quyết

Vậy nên, việc cung ứng hài hòa nitơ và phốt pho sẽ cho chất lượng và năng suất quả tốt. Có thể cung ứng Lân cho cây thông qua những chế phẩm đơn như Super Lân, Lân Văn Điển (16% P2O5); những phân hỗn hợp NPK hay DAP (Diamonphosphate) vào những giai đoạn sau khi thu hoạch hay cây chuẩn bị ra bông

3. Chức năng của kali trên những cây có múi

• Vai trò và dấu hiệu thiếu hụt Kali

Kali đóng vai trò quan trọng trong sự tạo thành và hoạt động của protein, chất béo, Carbohydrate và diệp lục, duy trì cân bằng muối và nước trong tế bào. Giúp nâng cao chất lượng (độ ngọt, màu sắc) và khả năng đậu trái, ngăn ngừa chồi non lúc ra bông, khả năng hút nước và hô hấp của cây.
Thiếu Kali, cây phát triển chậm, lá nhỏ chuyển màu vàng hoặc đồng tiếp đến bị rụng. Cành cây suy giảm, và hạ tỷ lệ nở hoa. Lá vàng loang lổ, sự biến vàng khởi đầu từ gần nửa đỉnh của lá, tiếp đến trở thành sạm. Quả nhỏ, da mỏng và mịn, xu hướng chuyển màu sớm, và chia tách 1 cách đơn giản. Thiếu Kali ít không gây ảnh hưởng đến năng suất, cho dù quả thường có thể nhỏ hơn. Thiếu kali rất nghiêm trọng gây hạ năng suất do tăng tỷ lệ rụng bông quả. Thừa kali không gây ảnh hưởng đến chất lượng của quả nhưng quá nhiều kali có khả năng làm tăng sự thiếu hụt magiê.

• Giải pháp giải quyết

Kali trao đổi sẵn có ở phía trong đất. Đất cát có ít kali hơn so sánh với đất thịt. Kali có rất nhiều nhất ở gần bề mặt đất. Hạn hán có khả năng làm hạ hấp thụ kali từ đất bề mặt khô, dẫn tới thiếu hụt tạm thời. Để gia đẩy mạnh Kali cho cây, có thể bón một số loại phân chứa hàm lượng Kali cao như KCl (60% K2O) cùng với các thời điểm bón phân đạm và lân cho cây.

Hình 3: Những dấu hiệu thiếu hụt Kali trên lá và trái cây có múi.

4. Chức năng của kẽm với cây có múi

• Dấu hiệu tác hại do thiếu kẽm

Dấu hiệu thiếu kẽm là loại lá vàng gân vẫn xanh. Đây chính là một trong các tổn hại lớn và phổ biến về rối loạn dưỡng chất của cây có múi, lá nhỏ dần và đóng lá dày, có xu hướng mọc thẳng đứng, thân, cành không phát triển, cành non dễ chết, trái nhỏ, chất lượng kém. Ngay trong thời kỳ đầu, thiếu kẽm sẽ gây hạ năng suất, hạ sinh lực cây và khiến cho quả nhỏ, chất lượng kém. Dấu hiệu lá nhỏ, lá hẹp (ít lá) và màu trắng-vàng khu vực giữa những tĩnh mạch (đốm lá).

• Giải pháp giải quyết

Thiếu kẽm thường hay xẩy ra ở khu vực đất chua ven biển. Phun hợp chất có kẽm (Sunfat kẽm) qua lá vào thời kỳ lá gần trưởng thành, cây hấp thụ tối ưu nhất. Thiếu trầm trọng nhất trong đất kiềm. Thiếu nặng cần phun bổ sung 2 hay rất nhiều lần trong suốt mùa.

Hình 4: Dấu hiệu vàng lá gân xanh do thiếu kẽm trên những cây có múi.

5. Chức năng của boron trên những cây có múi

• Dấu hiệu tác hại do thiếu Boron

Trái phát triển một màu xám, tiếp đến chuyển qua màu nâu. Một vài hạt giống phát triển không hoàn hảo, bị teo lại, màu nâu. Cây có múi cực kỳ nhạy cảm với dư thừa Bo.

• Giải pháp giải quyết

Chỉ phun 1 lần phân bón có chứa Bo nếu có lẽ rằng cây đang bị thiếu Bo.

Hình 5: Dấu hiệu thiếu Boron (Bo) trên lá và trái.

6. Chức năng của Molybden (Mo) trên những cây có múi

• Vai trò và dấu hiệu thiếu hụt Molybden

Molybden có liên quan mật thiết tới quá trình chuyển hoá đạm trong cây, đo đó sư thiếu Molybden cũng có dấu hiệu tương đương như thiếu đạm. Ở cây hai lá mầm, thiếu Mo xuất hiện màu xanh vàng ở chóp và mép lá. Thiếu Molybden thường dẫn tới thiếu đạm do khả năng cố định đạm của cây bị ngăn ngừa. Thiếu Molybden, cây phát triển sinh trưởng kém, cây còi cọc xuất hiện nhiều đốm vàng ở giữa những gân của các lá dưới, tiếp đó là hoại tử. Ở cây có múi, thiếu Molybden xuất hiện những đốm mất nước ở phần thịt rìa lá sau lan vào gần gân lá. Những đốm này dần chuyển vàng xám nâu và khô đi.

• Giải pháp giải quyết

Phun bổ sung một số loại phân bón lá chứa hàm lượng Molybden vào những thời kỳ cây ra lá non nếu tìm thấy dấu hiệu thiếu loại dưỡng tố này.

Hình 6: Dấu hiệu thiếu Molybden trên lá cây có múi.

7. Chức năng của sắt trên những cây có múi

• Vai trò và dấu hiệu thiếu hụt Sắt (Iron )

Sắt (Fe) được cây hấp thụ dưới dạng Fe2+. Sắt là thành phần của vài enzyme hay của đa số protein tham dự chuyển vận điện tử trong suốt tiến trình quang hợp và hô hấp. Những enzyme này bao gồm catalases, peroxidases và một vài cytocrom. Cytocrom hoạt động cơ chế hô hấp của những tế bào sống. Một vài những enzyme đều tham dự phản ứng oxy hóa khử trong quang hợp. Sắt không phải thành phần của diệp lục tố. Nhưng cực kỳ cần cho sự sinh tổng hợp của diệp lục tố. Thiếu sắt nhẹ, gân lá có màu xanh tối, tìm thấy ở lá non; khi thiếu trầm trọng, lá non từ từ chuyển qua màu vàng, những lá non sau này sẽ bị trắng, cây có khả năng rụng lá, chết cành. Thiếu sắt thường tìm thấy ở đất có pH cao hoặc đất bón nhiều vôi.

• Giải pháp giải quyết

Phun trên lá sắt sulfat hoặc sắt chelate không có hiệu quả. Nếu cây bị tác động, tưới chelate sắt vào trong đất dưới tán cây. Tuy vậy, biện pháp xử lý này không kinh tế trong sản xuất lớn

Hình 7: Dấu hiệu thiếu sắt trên lá cây có múi.

8. Chức năng của Magnesium trên những cây có múi

• Quy luật phát sinh gây bệnh:

Dấu hiệu thiếu Magnesium thường hay xuất hiện do: (1) Đất có tỷ lệ Magnesium thấp; (2) Bón thừa kali hay đất có tỷ lệ kali cao.
Dấu hiệu giai đoạn đầu là có các đám màu vàng rời rạc ở cả hai bên gân chính, ở trên các lá trưởng thành vào mùa mưa. Các đám màu vàng ngày càng lớn và hợp lại cùng nhau, chỉ còn ở phần cuống lá và thỉnh thoảng ở gần ngọn lá còn xanh (ở gần cuống lá có một phần màu xanh hình chữ V ngược), sau cùng tất cả lá có khả năng bị ngã vàng. Dấu hiệu thiếu Magnesium có thể chỉ thường xuất hiện trên 1 cành lớn hoặc 1 phần cây, trong khi phần cây còn lại có thể vẫn bình thường. Thiếu Magnesium cây rụng quả nhiều, ít chịu lạnh, cây ra quả cách năm rõ ràng. Kích cỡ trái của cây thiếu Magnesium thường nhỏ, hàm lượng đường và acid thấp.

• Giải pháp quản lý

Cách tối ưu để giải quyết sự thiếu hụt Magnesium rất nghiêm trọng là phối hợp tiến hành xử lý đất với phân bón có chứa magnesium trong khoảng thời gian kiến thiết căn bản. Ở đất chua có thể sủ dụng đá dolomit để có thể cung cấp Magnesium cho cây, còn ở đất ít chua thì có thể sủ dụng MgSO4 hay Mg(NO3)2 nồng độ 1% và xịt lên lá.

Hình 8: Dấu hiệu thiếu Magnesium trên lá cây có múi.

9. Chức năng của Calcium trên những cây có múi

• Vai trò và dấu hiệu thiếu hụt Calcium

Calcium đóng vai trò quan trọng đối với hình thành và phát triển của rễ và dấu hiệu giai đoạn đầu của thiếu Calcium là bộ rễ bị hư.
Dấu hiệu thiếu hụt ít thể hiện vì hầu hết trong đất cực kỳ ít khi thiếu Calcium. Sự thiếu Calcium ở cây có múi sinh ra lá nhỏ và dày, gây nên mất sức sống và hạ năng suất. Cây thiếu trầm trọng có thể làm chết cành non. Quả phát triển kích cỡ không bình thường, thịt trái co lại, ít nước dịch, nhưng cao hàm lượng chất rắn hòa tan và gây nứt vỏ trái.

• Giải pháp giải quyết

Thiếu Calcium thường tìm thấy ở đất chua (acid) hoặc dùng phân dạng đạm Sulphate như Ammonium sulphate [(NH4)2SO4]. Trái của những vườn cây có múi có hàm lượng Calcium và đạm thấp thường dễ bị thối sau 3 tháng tồn trữ. Cung ứng Calcium cho cây thông qua rắc vôi bột cho đất hay phun Ca(NO3)2 qua lá.

Hình 9: Dấu hiệu thiếu Calcium trên lá cây có múi.

SO SÁNH Những Dấu hiệu Thiếu dưỡng chất TRÊN CÂY CÓ MÚI

Bổ sung dưỡng chất TRONG Kỹ thuật canh tác CÂY CÓ MÚI