Khô vằn

Bệnh khô vằn hại lúa và ngô được tìm thấy ở Nhật Bản (Miyake, 1910, Sawada, 1926). Địa bàn phân bổ của bệnh tương đối rộng ở toàn bộ những nước trồng lúa vùng châu Á và những châu lục khác. Cây lúa có khả năng bị hạ năng suất 20 – 25% khi bệnh tiến triển lên tới lá đòng (Hori, 1969).

Trong những bệnh nấm hại lúa ngày nay ở nước ta bệnh khô vằn được xếp vào bệnh rất nghiêm trọng thứ 2 sau bệnh đạo ôn và là một loài bệnh gây phá hại đa phần trên lúa hè thu và lúa mùa, đồng thời hại

Dấu hiệu gây bệnh của bệnh khô vằn trên lúa

– Là bệnh hại toàn thân, bệnh gây phá hại bẹ lá, phiến lá và cổ bông. Những bẹ lá sát mặt nước hoặc bẹ lá già ở phía dưới gốc thường là nơi phát sinh bệnh giai đoạn đầu.

– Ở trên bẹ lá xuất hiện những vết đốm hình bầu dục màu lục tối hoặc xám nhạt, sau tỏa ra ra thành dạng vết vằn da hổ dạng đám mây. Khi bị nặng, cả bẹ lá và lá bên trên bị chết lụi.

Vết bệnh khô vằn trên bẹ lá đòng

– Vết bệnh lá tương đương như ở bẹ lá, thường vết bệnh tỏa ra cực kỳ nhanh chiếm hết bề rộng ở phiến lá sinh ra từng mảng vân mây hoặc vằn da hổ. Những lá già ở phía dưới hoặc lá sát mặt nước là nơi phát sinh trước tiếp đến lan lên những lá bên trên.

Vết bệnh khô vằn trên lá lúa

                             Vết bệnh khô vằn trên tất cả cây lúa

– Vết bệnh ở cổ bông thường là vết nối dài bao bọc quanh cổ bông, hai đầu vết bệnh có màu xám loang ra, phần ở giữa vết bệnh màu lục sẫm co tóp lại.

– Ở trên vết bệnh ở những vị trí gây bệnh đều xuất hiện hạch nấm màu nâu, hình tròn dẹt hoặc hình bầu dục nằm không tập trung hoặc thành từng đám nhỏ trên vết bệnh. Hạch nấm cực kỳ dễ dàng rơi ra khỏi vết bệnh và nổi phía trên mặt nước ruộng.

Nguyên nhân gây bệnh của bệnh khô vằn trên lúa

– Bệnh đốm vằn do nấm Rhizoctonia solani sống trong đất gây nên. Ngoài lúa, nấm còn gây bệnh trên rau cải, ngô, bầu bí, dưa, cà rốt, ớt… mầm bệnh phát tán qua nước tưới, đất mang mầm bệnh và tàn dư các loại thực vật của cây trồng bị nhiễm bệnh vụ trước đó.

– Nấm phát triển phù hợp ở nhiệt độ 28 – 32 độ C. Nhiệt độ dưới 10 độ C và cao hơn 38 độ C nấm ngừng sinh trưởng. Hạch nấm tạo thành nhiều ở nhiệt độ 30 – 32 độ C. Khi nhiệt độ quá thấp <12 độ C và quá cao (>40 độ C) nấm không tạo thành hạch.

Sợi nấm và hạch nấm Rhizoctonia solani Kuhn

Đặc tính phát sinh, phát triển bệnh và phát tán của bệnh khô vằn

– Điều kiện khí hậu nbsp;: Bệnh phát sinh mạnh trong hoàn cảnh nhiệt độ cao, độ ẩm cao. Bệnh thông thường phát sinh đầu tiên ở những bẹ lá và lá già sát mặt nước hoặc ở phía dưới gốc. Tốc độ phát tán lên những lá bên trên phụ thuộc cực kỳ nhiều vào khí hậu mưa nhiều, lượng nước trên ruộng quá cao, đặc trưng ở vùng cấy dầy. Thời kỳ đòng trỗ đến chín sáp là giai đoạn bị bệnh nặng nhất.

– Tác động của phân bón : Bón thừa đạm, bón đạm muộn, bón không hài hòa N-P-K cùng với cấy mật độ cao tạo cơ hội cho bệnh tiến triển mạnh.

–  Nấm tồn tại dưới dạng hạch, sợi nấm trong đất, tàn tích cây trồng, rơm rạ, cỏ, lúa chét. Hạch nấm có khả năng sống một thời gian dài sau khi tiến hành thu hoạch lúa, thậm chí trong môi trường ngập nước vẫn có tới 30% số hạch giữ được sức sống, nảy mầm thành sợi.

Giải pháp ngăn ngừa, diệt trừ bệnh khô vằn trên lúa

– Làm vệ sinh ruộng đồng, thu gom sạch tàn tích cây bị bệnh từ vụ trước đó. Cày bừa, xới đất kỹ để chôn vùi hạch nấm, ngăn ngừa sức sống của chúng;

– Không sử dụng hạt giống ở các ruộng bị bệnh. Cấy lúa dầy vừa phải, bón hài hòa NPK, phân chuồng trước khi bón phải được ủ hoai mục ;

– Kiểm tra ruộng đồng, phát hiện và phun xịt trừ các diện tích lúa bị bệnh khô vằn (có tỷ lệ từ 20% số dảnh bị nhiễm bệnh ), đặc biệt các ruộng lúa đang làm đòng, các ruộng lúa xanh tốt. Một số loại thuốc hóa học có thể dùng nbsp;để phun xịt chữa bệnh nbsp;như: Camilo 150SC, Chevil 5SC, Tilt 250ND, Anvil 5SC, Rovral 50WP, Callihex 5SC, Hecwin 5SC, A.v.tvil 5SC, Til calisuper 300EC …